Tiểu Sử Nhật Ngân

 

 

 

 

 

Tên thật là Trần Nhật Ngân. Sinh tại Thanh Hóa và lớn lên tại Đà Nẵng. Cựu cán bộ tâm lư chiến trung tâm huấn luyện Quang trung. Hiện định cư tại Hoa Kỳ từ năm 1982. Theo học nhạc với giáo sư Đỗ Thế Phiệt về violon và piano. Khởi sáng tác từ năm 1959. Ngoài viết những ca khúc kư tên Nhật Ngân, ông c̣n một số sáng tác chung với nhạc sĩ Trần Trịnh, Và v́, cả hai chơi thân với Lâm Đệ (con rể chủ hăng dĩa Sóng Nhạc) nên đă khai sinh ra tên: Trịnh Lâm Ngân.

Những nhạc bản phổ biến rộng trong quần chúng:

Tôi Đưa Em Sang Sông (viết chung với Y Vũ)
Ngày Vui Qua Mau
Lời Đắng Cho Một Cuộc T́nh
Bài Hát Cho Người Kỷ Nữ
Đêm Nay Ai Đưa Em Về
Một Mai Giă Từ Vũ Khí
Xuân Này Con Không Về
Qua Cơn Mê
Xin Chia Buồn
Mùa Xuân Của Mẹ
Người T́nh Và Quê Hương
Anh Giải Phóng Tôi Hay Tôi Giải Phóng Anh?
Ngày Đá Đơm Bông
Cả Nhà Làm Thơ (phổ thơ Trần Mộng Tú)


Gần đây nhất, nhạc sĩ Nhật Ngân đă viết thêm hai ca khúc tiếp theo cho bài nhạc nổi tiếng "Xuân Này Con Không Về", là các bản "Xuân Nào Con Sẽ Về" và "Xuân Này Con Về Mẹ Ở Đâu" - được các ca sĩ Tường Nguyên và Quang Lê tŕnh diễn rất đạt trong Video Paris By Night 76 Chủ Đề Xuân Tha Hương 2005.

Nhật Ngân: 40 năm cho âm nhạc Việt Nam


"Tôi không bao giờ than văn cuộc đời. Tôi vẫn mang trái tim của tôi, mang sự yêu mến cuộc đời của ḿnh để bước vào cuộc đời".

Năm nay (?) 58 tuổi đời, nhưng Nhật Ngân đă có một quá tŕnh hoạt động trong lănh vực âm nhạc từ 40 năm qua. Đó là một tên tuổi lớn trong làng âm nhạc, tác giả của nhiều ca khúc giá trị - với số lượng lên tới hàng trăm bài, không kể đến những nhạc phẩm Mỹ hoặc Pháp do ông soạn lời Việt. Không những thế, ngoài việc sáng tác ca khúc, Nhật Ngân c̣n là tác giả của nhiều nhạc kịch rất quen thuộc trong các chương tŕnh video.

Trần Nhật Ngân, sinh năm 1942 tại Thanh Hóa và là con út trong một gia đ́nh sáu người con. V́ thân phụ là một công chức thường phải di chuyển nhiều, nên Nhật Ngân cũng đă từng sống ở nhiều nơi: Huế và Đà Nẵng.

Vào khoảng cuối thập niên 50, Nhật Ngân cùng mẹ vào SàiG̣n, theo chân các anh chị đă vào đây từ trước, trong khi bố ông đă qua đời từ lâu. Sau khi học hết trung học ở trường Vơ Trường Toản và lấy được mảnh bằng tú tài, ông trở ra Đà Nẵng dạy nhạc và Việt văn tại trường Phan Thanh Giản. Trước đó, tại Đà Nẵng và Huế, Nhật Ngân đă đến với âm nhạc qua sự chỉ dẫn của các linh mục và sau đó ở Sài G̣n, qua sự hướng dẫn của những người thân trong họ là giáo sư âm nhạc và nhạc sĩ nổi tiếng như Đỗ Thế Phiệt và Nhật Bằng.

Theo lời tâm sự của Nhật Ngân, đáng lẽ ông đă trở thành một nhạc công xử dụng vĩ cầm như người em họ là Nhật Hiền, nhưng v́ gia đ́nh ông quá nghèo, không đủ khả năng mua cho ông nhạc khí này. Do đó, ông đành quyết định thôi học. Và chính quyết định đó đă đưa Nhật Ngân đi theo con đường sáng tác.

"Tôi Đưa Em Sang Sông"

V́ ḷng đam mê âm nhạc và nhất là nhờ ở khả năng thiên phú của ḿnh, Nhật Ngân đă hoàn thành nhạc phẩm đầu tay khi ông mới vừa 18 tuổi vào năm 1960. Đó là một ca khúc t́nh cảm mang tên "Tôi Đưa Em Sang Sông."

Về trường hợp ra đời ca khúc này, Nhật Ngân cho biết: Khi trở về dạy học ở Đà Nẵng, ông có một người yêu.Mà thời đó các gia đ́nh ở miền Trung, vấn đề là phải có chức phận, th́ họ mới gả con gái cho ḿnh. Thế nhưng thuở đó ông chỉ là người dạy học thôi, nhất là c̣n trẻ lắm, nên gia đ́nh cô ấy không chịu gả và cô ấy đi lấy chồng. "Thật sự là ngẫu hứng thôi, tôi làm bài hát đó".

Mặc dù chưa có phương tiện phổ biến rộng răi trong thời gian đầu, nhưng "Tôi Đưa Em Sang Sông" đă trở thành một ca khúc được giới học sinh, sinh viên Đà Nẵng rất ưa thích, chép tay chuyền cho nhau hát.

Sau đó Nhật Ngân gửi ca khúc này vào Sài G̣n nhờ nhạc sĩ Y Vân phổ biến dùm, với sự sửa đổi một vài chữ trong bản nhạc cho hợp với đường lối của Bộ Thông Tin, lúc đó không cho phép phổ biến những nhạc phẩm ủy mị, ướt át. Câu "Rồi thời gian lặng lẽ trôi, đời tôi là cánh mây trôi bốn phương trời. Và đời em là cánh hoa th́ bao người ước mơ, đưa đón trông chờ" được nhạc sĩ Y Vân đổi thành "Rồi thời gian lặng lẽ trôi, đời tôi là chiến binh đi khắp phương trời. Mà đời em là ước mơ đẹp muôn ngàn ư thơ, như ngóng trông chờ" cho phù hợp với hoàn cảnh chiến tranh của đất nước.

Câu kết của bản chính là "Nàng đă thay một lối về, thay cả bàn tay đón đưa" cũng đă được Y Vân đổi thành "Nàng đă thay một lối về, quên cả người trong gió mưa." Sự thay đổi lời ca này đă khiến cho cảm thấy "hẫng" đi một chút, như lời ông nói, v́ không đúng với tâm trạng của ḿnh khi đến lúc đó, chưa hề trải qua đời sống trong quân ngũ.

Hơn nữa, v́ tác giả c̣n là một người chưa có tên tuổi nên cần nhờ tới một nhạc sĩ nổi tiếng đứng chung tên với "Tôi Đưa Em Sang Sông" để dễ dàng đến với quần chúng hơn. Khi được phát hành, "Tôi Đưa Em Sang Sông" được kư tên bởi hai người là Trần Nhật Ngân và Y Vũ.

Đêm Nay Ai Đưa Em Về

Với một tâm hồn lăng mạn của thời niên thiếu, Nhật Ngân, v́ cảm mến giọng ca của một nữ ca sĩ tên tuổi thời đó, đă cảm hứng để sáng tác t́nh khúc thứ nh́ của ông là "Đêm Nay Ai Đưa Em Về" đă được Lệ Thanh tŕnh bầy lần đầu tiên qua phần phụ họa của Hồng Phúc và Thanh Sơn. Cũng như "Tôi Đưa Em Sang Sông, " nhạc phẩm "Đêm Nay Ai Đưa Em Về" vào đầu thập niên 60 đă trở thành ca khúc quen thuộc đối với thính giả của các đài Sài G̣n và Quân Đội và là những nhạc phẩm được nhà Diên Hồng xuất bản dưới h́nh thức những bản nhạc rời bán rất chạy.

Cuộc đời quân ngũ:

Năm 1965, Nhật Ngân gia nhập Cục Tâm Lư Chiến, một năm sau ông được chuyển về làm trưởng ban văn nghệ của Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung cho đến năm 1975. Trong thời kỳ này ông viết rất nhiều ca khúc về quân đội trong số có những bài quen thuộc như "Người T́nh Và Quê Hương, " "Lính Xa Nhà, " "Mùa Xuân Của Mẹ, " "Xuân Này Con Không Về, " v.v. Riêng ca khúc sau là một trong những ca khúc dính liền với tên tuổi của Duy Khánh, khiến có nhiều người lầm tưởng chính Duy Khánh là tác giả.

Sau 1975 kẹt lại Việt Nam, Nhật Ngân thỉnh thoảng cùng với một số anh chị em cùng hoàn cảnh đi tŕnh diễn nhiều nơi. Thời gian này ông đă cho ra đời nhạc phẩm nổi tiếng, có tính cách châm biếm điều mà nhà cầm quyền Việt Nam thời kỳ này gọi là "giải phóng" vào tháng Tám năm 75. Đó là ca khúc "Anh Giải Phóng Tôi Hay Tôi Giải Phóng Anh?" được nữ ca sĩ Ngọc Minh phổ biến đầu tiên tại hải ngoại sau khi vượt biển rời khỏi Việt Nam.

Nhật Ngân sau đó cũng một ḿnh rời Việt Nam vào năm 1982, bị kẹt ở trại tỵ nạn Sikiu, Thái Lan cho đến năm 84 mới được nhận vào Hoa Kỳ và ông được nữ ca sĩ Thanh Thúy bảo trợ về sống tại phía bắc Hollywood. Một thời gian sau, ông dời xuống Orange County ở chung với nghệ sĩ Nguyễn Long trong khi chờ ngày đoàn tụ với vợ con vào năm 90.


"Thích th́ tôi viết, không thích th́ tôi thôi".

Nhật Ngân lập gia đ́nh vào năm 1969 và có ba người con. Người con gái lớn của ông tên Ngân Khánh, đă tốt nghiệp cử nhân về âm nhạc Đại học Fullerton, nam California. Ông đă lấy tên Ngân Khánh để kư dưới một số nhạc phẩm như "Giă Từ Vũ Khí" và "Cám Ơn." Người con trai kế của ông đang theo học về ngành dược, trong khi người con trai út đă tốt nghiệp về ngành điện toán. Với t́nh trạng như vậy, Nhật Ngân cho là ḿnh đă được thảnh thơi trong việc sáng tác "thích th́ tôi viết, không thích th́ tôi thôi."

Ngay thời gian đầu đặt chân lên đất Mỹ, Nhật Ngân đă vùi đầu ngay vào công việc sáng tác. Ông cho ra đời nhạc phẩm đầu tiên tại hải ngoại là "Hương." Nhật Ngân đă dựa trên một bài thơ của Nguyễn Long để soạn thành cakhúc này.

"Hương" đă thành công ngay từ bước đầu với tiếng hát của Elvis Phương, kế đó với tiếng hát của Tuấn Anh và gần đây hơn cả là Nguyễn Hưng.

Nhật Ngân cũng từng phổ nhạc từ một số bài thơ tại hải ngoại, trong số có bài thơ "Kiếp Sau" của Trần Mộng Tú, do Ái Vân tŕnh bầy trên một chương tŕnh video của trung tâm Thúy Nga.

Nhật Ngân cho biết đối với những sáng tác có "hơi hướng quê hương" của ông "th́ Duy Khánh, Hương Lan, Thanh Tuyền là thích hợp hơn cả ". Do đó, ông thường nhắm vào một tiếng hát đặc biệt để sáng tác trước khi gửi đến người nghe. C̣n về những ca khúc t́nh cảm th́ "những bài của tôi như "Ngày Vui Qua Mau, " "Lời Đắng Cho Một Cuộc T́nh" hay "Hương" th́ đủ giọng ca có thể hát được."

T́nh trạng nghệ sĩ sáng tác hiện nay:

Theo Nhật Ngân, cuộc sống của một nghệ sĩ sáng tác hiện nay ở hải ngoại đang trong t́nh trạng dễ thở hơn những năm trước về mặt kinh tế mà nguyên nhân chính do sự phổ biến mạnh mẽ của các chương tŕnh video ca nhạc.

Sự phát triển của video từ hơn 10 năm nay đă nuôi dưỡng được phong trào sáng tác nhạc mới cũng như một số hoạt động văn nghệ cho các nhạc sĩ bằng cách này hay cách khác có thể sống được. "Những năm trước th́ tôi nghĩ là không sống nổi. Cái thời điểm trước, từ 84 trở đi cho tới khoảng độ 90, 91, 92 chẳng hạn th́ tương đối ḿnh sống vẫn èo ọt lắm. Nhưng những năm sau này chẳng hạn, từ khi mà video mạnh lên, những video như là Thúy Nga, Asia hay mấy trung tâm lớn họ làm mạnh lên th́ tôi nghĩ nếu những người nào có khả năng th́ có thể vẫn sống được với ngành âm nhạc."

Đối với một số nhạc sĩ khi ghi nhận về ḍng nhạc Việt trong nước và hải ngoại đă cho rằng có sự khác biệt, nhưng theo Nhật Ngân th́ hai ḍng nhạc đều giống nhau, đặt căn bản trên sự rung động của tâm hồn ḿnh: "Tôi thật sự không biết đối với những tác giả khác như thế nàọ Nhưng mà riêng tôi, th́ tôi thấy khi ḿnh gặp những cái rung động nào đó xẩy đến với tâm hồn ḿnh th́ ḿnh vẫn viết thoải mái. Tôi nghĩ trước năm 75 và sau năm 75 cũng đều giống nhau cả. Những nguồn cảm hứng đến với tôi th́ tôi có thể trọn vẹn đem tới được người nghe."

Ngay như dựa trên sự thay đổi về hoàn cảnh xă hội trước kia và hiện nay, ông cũng không cho là có ảnh hưởng đến công việc sáng tác của ḿnh v́ hiện nay ông vẫn sáng tác một cách đều đặn.

Mức độ sáng tác của Nhật Ngân được ông ví von như một cái máy xe hơi chạy đều nên không bị trục trặc và rỉ sét. Trái với một vài nghệ sĩ cùng thời với ông, không c̣n t́m thấy được hứng thú trong việc sáng tác hoặc không có dịp để phổ biến tác phẩm ḿnh.

Những kinh nghiệm cho những người tiếp nối:

Nhật Ngân cho biết cách hiệu quả nhất để phổ biến những ca khúc của những người sáng tác hiện nay là qua phương tiện video. Tuy nhiên đó không phải là điều mà những trung tâm nhạc có thể thực hiện được một cách dễ dàng. V́ phần lớn các trung tâm nhạc hiện nay vẫn dùng nhiều nhạc phẩm cũ, trong khi có rất nhiều sáng tác mới từ khắp nơi được gửi đến. Về điểm này, Nhật Ngân đưa ra những nhận xét "Những trung tâm nhạc tốn kém nhiều trong việc thực hiện một bài hát hoặc là một màn video chẳng hạn. Họ làm ăn, cho nên họ chắc ăn hơn. Họ không muốn đánh bài với những tác phẩm mới mà không biết có đi đến đâu không. Thật sự tôi cũng không dám nói là mọi trung tâm đều nặng về thương mại. Thế nhưng phải "có thực mới vực được đạọ" Tôi nghĩ là họ vẫn phải nghĩ đến chuyện sản phẩm của họ có được yêu thích không. Thành ra khi lựa bài, họ rất là khó khăn. Khó khăn v́ nếu xài bài của người trẻ mà lỡ bài không ăn là họ mất credit, sản phẩm bán không chạy. Đă tốn tiền mà không chạy, rồi sẽ khiến khán giả bắt đầu sợ các sản phẩm có những bài nhạc không ăn khách."

Vấn đề phổ biến những ca khúc mới của những tác giả trẻ cứ luôn ở trong ṿng lẩn quẩn. Một giải pháp tương đối hữu hiệu theo ông là nếu những nhạc sĩ trẻ có khả năng th́ nên tự ḿnh thực hiện một clip video cho ca khúc của ḿnh để giới thiệu với các trung tâm như trong trường hợp của nhạc sĩ Trịnh Nam Sơn trước kia đă thực hiện một clip video rất công phu và tốn kém để giới thiệu tác phẩm của ḿnh. "Mà khi ca khúc đó thật sự được mọi người chấp nhận th́ trung tâm họ sẽ bắt đầu từ từ chấp nhận cái tên đó luôn."

Nhật Ngân gọi đó là một sự đầu tư và là một sự hy sinh đầu tiên để đẩy tác phẩm của ḿnh lên. Hoặc theo như kinh nghiệm của ông, nếu các nhạc sĩ trẻ muốn được các trung tâm lớn chú ư tới, cần phải làm một băng nhạc hay một CD "demo" thật hay ở pḥng thâu, nhờ những giọng ca tên tuổi thu một hai nhạc phẩm của ḿnh để gửi đến các trung tâm. Sau khi nghe băng nhạc mẫu đó các trung tân nhạc mới có thể quyết định đưa vào chương tŕnh của họ hay không. Nếu chỉ gửi đến họ những nhạc phẩm viết hoặc in trên giấy, Nhật Ngân khẳng định kết quả chỉ là một con số không. V́ theo ông phần lớn các trung tâm nhạc không có khả năng nh́n bài để định giá được vấn đề nhạc phẩm đó có ăn khách hay không.

Trước vấn đề nhạc trong nước lan tràn tại hải ngoại.

Một vấn đề khác hiện vẫn c̣n là một đề tài đang được bàn tán tới nhiều là sự lan tràn của nhạc trong nước tại hải ngoại. Trước sự kiện này Nhật Ngân đă đưa ra một số nhận xét của ông về những giọng ca cũng như những sáng tác trong nước. Thêm vào đó là những lư do khiến những trung tâm nhạc tại hải ngoại nhắm vào việc khai thác những tác phẩm đó: "Thật sự th́ nhạc trong nước trong thời gian vừa rồi rộ ra ở ngoài, th́ ḿnh công nhận là trong đợt đó, trong nước có một số bài có vẻ nghe được, có vẻ ăn khách đối với quần chúng.
Sự kiện được mọi người thích th́ cũng đúng thôi. V́ bài dễ nghe, có một chiều hướng tương đối khác với sáng tác bên này. Thứ đến là các giọng ca bên đó rất rất thích hợp với các loại bài đó. Các trung tâm bên này xử dụng lại những bài hát đó là v́ những bài đă được lăng xê rồi, thành họ mạnh bạo thu thanh với những giọng hát ở hải ngoại. Nhất là vấn đề tác quyền gần như không có, cho nên mọi người đều sẵn sàng làm thôi. "
Tuy nhiên theo ông sự tràn ngập của nhạc trong nước tại hải ngoại chỉ là một phong trào nhất thời, dấy lên từng đợt và không có khả năng duy tŕ lâu dài v́ "cho tới bây giờ đâu c̣n bài nào nữa đâu. "

Nhật Ngân c̣n nhấn mạnh thêm là dù trong nước có đông người sáng tác thật sự, nhưng không phải lúc nào cũng có những nhạc phẩm hay. Riêng đối với những ca sĩ trong nước, ông đă không phủ nhận khả năng về kỹ thuật của những tiếng hát này.

Yêu đời và thoải mái

Hiện nay sinh hoạt của nhạc sĩ Nhật Ngân là sinh hoạt của một người nhàn hạ, trong niềm hạnh phúc gia đ́nh cùng với những người con đă thành đạt và một người vợ với công việc làm thường nhật về ngành y tá: "Sinh hoạt b́nh thường của tôi là ngoài những giờ thể thao, buổi sáng cà phê ra th́ về nhà sáng tác, làm việc."

Những giờ thể thao như ông nói là những giờ đánh tennis từ sáng sớm đến gần 9 giờ sáng để cố gắng duy tŕ sức khỏe tốt sau khi đă bị cắt đi hai phần ba bao tử để ngăn chận sự phát triển của bệnh ung thư vào năm 1992.

Tự nhận ḿnh là một người được nhiều ưu đăi, về mặ.t gia đ́nh cũng như nghề nghiệp, Nhật Ngân - với một tính t́nh luôn vui vẻ - có một cái nh́n rất lạc quan về cuộc đời, để từ đó ông tiếp tục sống trong thế giới âm nhạc mà ông đă đóng góp không ít. Từ tư tưởng lạc quan về cuộc đời đó, lư luận của Nhật Ngân trong âm nhạc là cuộc sống bao giờ cũng rộng mở trước mặt để " Cũng v́ c̣n nhiều gắn bó với cuộc đời mà Nhật Ngân đă thoát được bệnh ung thư bao tự Và từ đó ông c̣n cảm thấy yêu đời hơn nữa sau 40 năm tạo cho ḿnh được một gia tài âm nhạc lớn lao.

 

Trường Kỳ