Bài phỏng của nhà báo Người Việt Tây Bắc:

 

Nhạc sĩ Ngô Thụy Miên, một đời cho t́nh ca

 

 

Người Việt Tây Bắc: Nhân dịp nhận giải Pioneer in Music vào ngày 16-10-09 tại Seattle, xin nhạc sĩ Ngô Thụy Miên cho độc giả và khán thính giả ái mộ anh một góc tâm sự. Vào cuối thập niên 1960 sang 1970, khi sáng tác những “ T́nh khúc Ngô Thuỵ Miên”, mấy yếu tố t́nh cảm nào đă chi phối anh nhất?

Ngô Thụy Miên: Thập niên 1960- 1970 khi cuộc chiến giữa hai miền Nam-Bắc Việt Nam đă bùng nổ một cách khốc liệt, t́nh yêu cuả những ngướ trẻ tuổi chúng tôi lúc bấy giờ chỉ là những vành khăn tang, những giọt nước mắt, những xót xa cuả một thời… Là một người sáng tác trẻ, tràn đầy sức sống cuả tuổi đôi mươi, yêu đời và yêu người, tôi có tham vọng là muốn mang lại cho thế hệ tuổi trẻ chúng tôi một niền tin, một niềm hy vọng mới cho tương lai khi con nguời sẽ thương yêu nhau, sẽ quên đi những mất mát, những hận thù đang xảy ra hàng ngày quanh ḿnh. Qua những bàn tính ca trong sáng, lăng mạn và mộng mơ, tôi hy vọng ḿnh đă mở ra đuợc một cánh cửa khác cho tuổi trẻ cuả thế hệ ḿnh, và ở đó chỉ có t́nh yêu giữa người và người, t́nh yêu giữa người và cuộc sống, cũng như cuả thiên nhiên, của thời tiết, khí hậu.. Âm nhạc với tôi là một món quà cuả Thượng Đế, và cũng chính là t́nh yêu.

NVTB: Thời gian ấy, ở Miền Nam VN, T́nh Khúc Ngô Thuỵ Miên được khán thính giả nồng nhiệt ủng hộ, những t́nh cảm thích thú nào từ họ đến với anh? và đă tạo được những ưu điểm nào cho sự nghiệp sáng tác cuả anh?

NTM: Tôi bắt đầu sáng tác từ năm 1963 lúc c̣n theo học trường Quốc Gia Âm Nhạc Sàig̣n. Năm 1965, tôi hoàn tất nhạc phẩm đầu tay “ Chiều Nay Không Có Em”. Bản t́nh ca thứ hai đă đượïc các đài phát thanh Sàig̣n và Quân Đội cho phổ biến rất nhiều trong hai thập niên 1960- 1970 là ca khúc “ Muà Thu Cho Em”. Đây là bài hát đă mang tên tuổi cuả NTM đến với khán thính giả yêu tân nhạc tại Sàig̣n, cũng như ở khắp các thành phố lớn. Từ ḷng yêu nhạc, và t́nh yêu người, tôi đă tiếp tục sáng tác, và cùng với một số thân hữu đi tŕnh diễn ở khắp các giảng đường đại học, các trung tâm văn hoá, và các hội quán văn nghệ Sàig̣n để giới thiệu những sáng tác mới cuả ḿnh. Năm 1974, sau khi một số các ca khúc cuả tôi đă được phổ biến rộng răi, tôi đă cùng một số bạn hữu thực hiện cuốn băng T́nh Ca NTM gồm 17 ca khúc, mà trung tâm Thuư Nga đă phát hành ở Sàig̣n vào cuối năm 1974. Cuốn băng này được giới yêu nhạc nồng nhiệt ủng hộ; và sau đó tôi cũng cho in một số bản nhạc đang được ưa chuộng, như Mùa Thu Cho Em, Áo Luạ Hà Đông, Chiều Nay Không Có Em, Tuổi 13.. Tôi không bao giờ quên được những t́nh cảm thích thú từ những giới thưỏng ngoạn nhạc gửi đến một tác giả trẻ như tôi lúc bấy giờ, qua những chuơng tŕnh nhạc yêu cầu, cũng như chính tôi đă chứng kiến một vị thiếu uư trong binh chủng Nhẩy Dù đă ghé vào mua bản nhạc Muà Thu Cho Em và cuốn băng t́nh ca NTM tại một kiosque trên đường Nguyễn Huệ,..hay trong đêm ra mắt cuốn băng t́nh ca NTM tại Hội Việt-Mỹ Sàig̣n: Tôi đă thực sự xúc động giữa những tiếng vỗ tay, hoan hô nhiệt t́nh cuả khán thính giả. Từ lâu, tôi đă nhận biết rằng khán thính giả luôn đóng vai tṛ rất lớn, rất quan trọng trong sự tồn tại cuả một sáng tác phẩm, cuả tác giả sáng tác. Với t́nh cảm của giới thưởng ngoạn dành cho những sáng tác cuả ḿnh, tôi cảm thấy hạnh phúc, v́ những nỗi ḷng ḿnh muốn diễn tả ra qua âm nhạc đă được chia xẻ; và tôi đă là một đồng hành tuyệt vời cuả bao khán thính giả. Và dĩ nhiên đó cũng là một động lực thúc nay tôi tiếp tục con đường sáng tác t́nh ca, để có thể tiếp tục chia xẻ những t́nh cảm tâm tư riêng cuả ḿnh đến người nghe.

NVTB: Theo anh, 34 năm hải ngoại, khuynh hướng sáng tác nhạc nói chung cuả thời trước 1975 tại Miền Nam VN có c̣n thịnh hành ở ngoài này?

NTM: Tôi đặt chân lên nuớc Mỹ năm 1980. Cũng đă gần 30 năm trôi qua, nhưng tôi vẫn là một người viết t́nh ca, như tôi đă sáng tác như thế, cuả những ngày tháng cũ (thập niên 1960- 70). Khuynh hướng sáng tác của tôi vẫn không có ǵ thay đổi. Tôi cảm thấy ḿnh vẫn là “sứ giả cuả t́nh yêu”, vẫn muốn chia xẻ những t́nh cảm luôn luôn được uơm chín từ tâm tư riêng cuả một nguời đă yêu và sẽ yêu để đem đến với bất cứ một ai c̣n muốn lắng nghe t́nh ca Việt Nam. Cái khác là truớc 1975 khi c̣n ở Sàig̣n với những thân yêu quanh ḿnh, với những luạ là, mưa nắng hai muà, những quán hàng, những đường phố quen thuộc, từng nguời yêu buổi sáng, buổi chiều… đă cho tôi những cảm xúc để viết lên những t́nh khúc với ư nhạc nhẹ nhàng, trong sáng, những lời ca dịu dàng, đầy thơ tính. C̣n bây giờ, ở hải ngoại, người ta thật vội vàng, xa lạ, bận rộn.. Những thành phố, nhà cửa thật to lớn, nhưng cũng thật là lạnh lẽo, cô đơn.. Tất cả những hoàn cảnh những t́nh cảm này cũng lại trao cho tôi những hứng khởi mới: Ngày tháng bên này đă và đang để lại trong tôi những nét muộn phiền rất riêng, rất độc đáo, và tôi ghi lại những lời ca “mệt mỏi buồn bă cuả cuộc sống tạm dung”.

NVTB: Là nhạc sĩ chuyên sáng tác các t́nh khúc qua 40 năm nay, anh nghĩ sao về mọi sinh hoạt của t́nh khúc nhạc Việt ở hải ngoại và ở trong nước?

NTM: Trong những năm tháng qua, tại hải ngoại chúng ta đang có nhiều người viết trẻ. Họ đă có đầy đủ khả năng, điều kiện sáng tác những tác phẩm t́nh ca giá trị. Nhưng họ cần được giúp đỡ nhiều hơn để phổ biến những tác phẩm mới đến khán thính giả. Ở hải ngoại chúng ta chỉ có vài, ba trung tâm video ca nhạc đang hoạt động mạnh; các trung tâm băng nhạc nhỏ th́ có khá nhiều nhưng hoạt động rời rạc, hạn hẹp. Các trung tâm lớn th́ chỉ muốn thâu lại những sáng tác cũ đă được khán thính giả đón nhận từ nhiều năm nay. Và nếu như vậy lấy đâu ra chỗ cho các người viết mới chen chân vào thị trường âm nhạc? Chưa kể đất nước người quá rộng lớn, vấn đề phát hành cũng là một trở ngại không nhỏ! Thực hiện cho ḿnh một cuốn CD mà nếu không có các trung tâm lớn giúp phổ biến hay phát hành th́ những tác phẩm này cũng không thể chấp cánh bay bổng trên nền trời âm nhạc Việt Nam được. Hiện nay các mạng lưới Internet đă có khá nhiều diễn đàn văn học nghệ thuật. Ở đây các người viết mới có thể gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm, học hỏi cùng nhau để có thể tiến bộ hơn trong lănh vực sáng tác. Nhưng dù sao tất cả vẫn c̣n trong một hoàn cảnh, một môi trường hạn hẹp. Một vấn đề trở ngại lớn khác cho T́nh Ca ở hải ngoại là giới trẻ lớn lên ở đây vẫn ít hoặc không nói, không nghe, không viết được tiếng Việt một cách thông thạo nên đă t́m đến âm nhạc Mỹ, và quên đi là ḿnh cũng có những t́nh ca nhạc Việt tuyệt vời về cả nhạc thuật lẫn ca từ. Tôi nghĩ môi trường sinh hoạt t́nh ca ở hải ngoại sẽ có thể gặp nhiều khó khăn, trở ngại trong những thập niên sắp tới, khi số lượng người nghe không c̣n bao nhiêu và số lượng người viết càng thêm ít ỏi!

Nói về môi sinh của t́nh khúc nhạc Việt ở trong nước ngày nay th́ tôi không dám có ư kiến, v́ không sống ở đó nên chỉ dựa trên tài liệu báo chí hoặc internet để phán đoán thôi. Tuy nhiên theo thiển ư riêng, tôi thấy với số lượng người nghe và người sáng tác trong nước đông hơn, nhưng phát triển theo chiều hướng nào th́ tôi không biết. Trong những năm tháng qua, tại hải ngoại chúng ta đang có nhiều người viết trẻ. Họ đă có đầy đủ khả năng, điều kiện sáng tác những tác phẩm t́nh ca giá trị. Nhưng họ cần được giúp đỡ nhiều hơn để phổ biến những tác phẩm mới đến khán thính giả.

NVTB: Ngoài lănh vực sáng tác các t́nh khúc anh c̣n có khuynh hướng sáng tác nào khác hiện giờ không?


NTM: Trong các khuynh hướng sáng tác, thông thường người ta nói nói T́nh Ca (đôi lứa), Thân Phận, Quê Hương, Tuổi Thơ,… Từ những ngày đầu tiên sáng tác, tôi đă tự chọn cho ḿnh con đường viết t́nh ca, v́ thấy thích hợp với con người, với cá tính lăng mạn, đa cảm, đa sầu của ḿnh, và cũng chỉ v́ t́nh yêu măi măi vẫn là một đề tài muôn thuở cho người nghệ sĩ sáng tác.. một lần nào đó tôi đă có nói là: “chỉ xin được nhớ đến như một người viết t́nh ca không hơn, không kém”. Song trong môi trường xă hội hiện nay, tôi vẫn tiếp tục viết t́nh ca, vẫn tiếp tục chia xẻ những t́nh cảm, tâm tư riêng của ḿnh qua những đổi thay, thăng trầm của cuộc sống nơi xứ người, và vẫn mong được gửi những tác phẩm của ḿnh đến với tất cả những ai có ḷng tiếp tục thưởng thức ca nhạc Việt Nam nói chung, và t́nh ca Ngô Thụy Miên nói riêng….

NVTB: Những ca khúc nào, cho đến nay, mang lại cho anh niềm vui, hănh diện qua sự yêu mến của khán thính giả? hoặc đă chuyển đạt được nhiều nhất những thông điệp từ nội tâm của anh?

NTM: Cá nhân tôi vẫn yêu mến mấy ca khúc đặc biệt mà tôi đă hoàn tất nhạc trước khi đặt lời, bốn ca khúc này mang một chút âm hưởng nhạc cổ điển Tây Phương: Mắt Biếc, Từ Giọng Hát Em, Dốc Mơ, và Miên Khúc. Ngoài ra, hai ca khúc tôi nghĩ đă được nhắc đến nhiều nhất, đă chuyển đạt được gần như tất cả những điều tôi muốn chia xẻ với người về t́nh yêu, đó là Niệm Khúc Cuối, và Riêng Một Góc Trời.

Niệm Khúc Cuối là ca khúc trong sáng lăng mạn, tôi viết từ năm 1971, có thể nói bài hát này đă được thu thanh, thu h́nh nhiều nhất trong các tác phẩm của tôi: “T́nh ơi! Dù sao đi nữa, xin vẫn yêu em”Vâng, đó là điều duy nhất tôi muốn nói về t́nh yêu. Hăy cho, hăy chấp nhận và hăy tha thứ để t́nh yêu vĩnh viễn măi là niềm tin và hy vọng của chúng ta. Bài hát thứ hai tôi viết ở hải ngoại năm 1996: “Riêng Một Góc Trời”:“Đời như sương khói, mơ hồ trong bóng tối.Em đă xa xôi, tôi vẫn chơi vơi, riêng một góc trời”.Nếu hạnh phúc là những kỷ niệm sáng nắng chiều mưa của một thời, là những tàng lá úa rơi buồn trong nỗi nhớ hay những nụ hôn, những giọt nước mắt lặng lẽ vẫn ch́m sâu trong trí tưởng… th́ “Riêng Một Góc Trời” đă là một người bạn đồng hành tuyệt vời cho những tâm hồn đă yêu, đang yêu và măi sẽ c̣n yêu.

Khi Trung Tâm Thúy Nga phát hành cuốn “Video T́nh Ca Ngô Thụy Miên” năm 1992, tôi nhận được nhiều điện thoại cùng những lời khuyến khích đến từ khán thính giả khắp nơi đă xem cuốn video này: Những lời cám ơn đều dành cho một sáng tác tôi viết ở SàiG̣n sau năm 1975: “Em C̣n Nhớ Mùa Xuân”, một ca khúc tôi viết trong một bối cảnh đặc biệt, kể lại những giao động một thời trên quê hương đất nước, và nói lên tâm sự của một người thanh niên giữa những mất mát đổi thay đang xảy ra quanh ḿnh. Đây là ca khúc duy nhất tôi viết có mang chút bối cảnh xă hội, và cũng đă nói lên được những rung cảm của thanh niên thế hệ trẻ chúng tôi ngày tháng đó. Phải nói đây là một ca khúc đă mang lại cho tôi những niềm vui và hănh diện đặc biệt trong cuộc đời sáng tác của ḿnh.

NVTB: Anh c̣n có những cảm nhận nào khác, trong giai đoạn hiện thời về một ngơ mở mới cho những ca sĩ tŕnh diễn các sáng tác của ḿnh, ở thế hệ nối tiếp?


NTM: Ḍng nhạc thính pḥng đang gặp trở ngại, khó khăn về nhiều phương diện: Người nghe nhạc thính pḥng đă ít lại càng ít hơn khi thế hệ người lớn tuổi đă ra đi, và thế hệ trẻ th́ t́m niềm vui trong những ḍng nhạc khác, hay nhạc ngoại quốc!

Nhạc sĩ -Một số anh em sáng tác cũ đă ra đi. Những người c̣n lại mệt mỏi với đời sống thường ngày, đă không c̣n đủ cảm hứng để tiếp tục viết nhạc. Lớp người viết mới th́ không có điều kiện phổ biến sáng tác của ḿnh. Thực hiện được một cuốn CD mà nếu không có sự giúp đỡ của các trung tâm th́ những tác phẩm đó cũng sẽ dần vào quên lăng! Một ca khúc được sáng tác, nếu không được giới thiệu đến người nghe, không được khán thính giả chấp nhận th́ cũng chỉ là một tờ giấy với những nốt nhạc, không hơn không kém! Người nhạc sĩ sẽ có thể là mất dần đi những cảm hứng sáng tác một khi những tác phẩm của ḿnh bị ch́m vào quên lăng theo ngày tháng.

Ca Sĩ - Lớp ca sĩ cũ tŕnh bày nhạc thính pḥng như Tuấn Ngọc, Lệ Thu, Khánh Ly, Khánh Hà, Ư Lan...vẫn được khán giả ái mộ, nhưng tất cả cũng c̣n một thời gian không lâu nữa là sẽ phải từ giă sân khấu. Và thế hệ hát nhạc thính pḥng nối tiếp như Y Phương, Nguyên Khang, Diễm Liên, Trần Thái Ḥa... hiện nay cũng đang được sự yêu mến và được sự ủng hộ nồng nhiệt của khán thính giả. Họ là những tiếng hát hiếm quư trong vườn âm nhạc Việt Nam ở hải ngoại. Tuy nhiên, nh́n lại số lượng ca sĩ hát nhạc thính pḥng c̣n quá ít, so với những ca sĩ hát nhạc trẻ hay nhạc quê hương…Về các chương tŕnh ca nhạc, có thể nói các show thính pḥng được tổ chức trong các cộng đồng Việt Nam khắùp các nơi trên thế giới vẫn rất ít so với các chương tŕnh tạp lục. Khán thính giả của ḍng nhạc thính pḥng rất chọn lọc nên khi tổ chức, ban tổ chức thông thường chỉ mong được ḥa vốn là coi như đă thành công! Các trung tâm băng nhạc th́ cần đáp ứng với nhu cầu thưởng ngoạn của mọi tầng lớp khán thính giả, và sự góp mặt của ḍng nhạc thính pḥng thường chỉ c̣n là một hoặc hai tiết mục nhỏ trong chương tŕnh.

Tôi vẫn nghĩ, t́m cho được con đường mới để các thế hệ ca sĩ nối tiếp có cơ hội duy tŕ, phát triển ḍng nhạc Thính Pḥng ở hải ngoại, không phải là một chuyện dễ làm! V́ ngày nào nhu cầu thưởng ngoạn của khán thính giả ḍng nhạc thính pḥng không phát triển, ngày nào các ca nhạc sĩ c̣n vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc tŕnh diễn và phổ biến các t́nh khúc th́ ngày đó ḍng nhạc này sẽ vẫn c̣n gặp nhiều khó khăn.

NVTB: Anh c̣n có ư kiến ǵ hơn về t́nh h́nh sáng tác của người Việt nói chung có những sự kiện hoặc thành quả nào đáng lưu ư ảnh hưởng đến kích thích những xúc cảm sáng tác hoặc làm chững lại rung cảm sáng tác của riêng Ngô Thụy Miên hoặc với Anh Bằng, Lam Phương, Từ Công Phụng, Vũ Thành An, Đức Huy, Thiện Lư.. thành danh từ trước 1975 hoặc một số người viết mới tại xứ người?

NTM: Trong những năm tháng qua, tại hải ngoại cũng như trong nước đều có những tác giả trẻ, những sáng tác phẩm giá trị. Nhưng hầu hết các tác phẩm được giới thiệu và phổ biến rộng răi vẫn chỉ là những ca khúc. Chúng ta không thể phủ nhận sự đóng góp quan trọng của ca khúc phổ thông vào vườn hoa âm nhạc Việt Nam, nhưng tôi vẫn kỳ vọng nhiều hơn nơi những nhạc sĩ trẻ bây giờ. Tôi nghĩ rằng họ đă có cơ hội thật đầy đủ, thật tốt đẹp để nghiên cứu, trau dồi, học hỏi những ḍng nhạc mới lạ trên khắp thế giới qua những phương tiện như CDs, Internet, Concerts, Books mà những người viết nhạc chúng tôi 30, 40 năm trước không thể có. Họ là những người có thể làm mới lạ hơn cho âm nhạc Việt của chúng ta với kiến thức tổng hợp của hai nền âm nhạc Đông-Tây. Dĩ nhiên khi viết những tác phẩm này, họ cần phải có cơ hội và môi trường để phổ biến. Tôi hy vọng qua các concerts, hay các chương tŕnh của các trung tâm video, họ sẽ được trang trọng dành cho ít nhất một tiết mục để giới thiệu, đưa giới thưởng ngoạn đến một cuộc hành tŕnh mới vào âm nhạc Việt Nam của chúng ta ở thế kỷ thứ 21 này!

Nếu nói Âm Nhạc là một phương tiện tiêu biểu hiện được những t́nh cảm giao ḥa giữa con người và con người, giữa con người và cuộc sống, giữa con người và thiên nhiên, thời tiết th́ tôi cho rằng anh em sáng tác chúng tôi (trước 1975), cho dù là ở trên quê hương, với những tháng ngày, kỷ niệm thân yêu quanh ḿnh hay đang bận rộn trên phần đất tạm dung này với những đổi thay, thăng trầm của cuộc sống, chúng tôi vẫn tiếp tục sáng tác, vẫn tiếp tục gửi đến đời, đến người những tác phẩm được viết từ trái tim c̣n tuổi trẻ như ngày nào (Riêng Một Góc Trời-1996). Và như vậy, tôi không nghĩ đây là một hiện tượng, khi một số nhạc sĩ chúng tôi vẫn có những t́nh khúc tuyệt vời (như Anh Bằng mới sáng tác: Anh C̣n Yêu Em/thơ PTT, Đừng Xa Em/thơ BH (2009)) vẫn đang viết nhạc t́nh trong năm 2009) (như Đức Huy-Khóc Một Gịng Sông) mà khán thính giả trên toàn quốc đă hoặc sẽ chia xẻ với tác giả.
Từ ngày ra hải ngoại, tôi cũng như Anh Bằng, Lam Phương, Từ Công Phụng, Vũ Thành An, Đức Huy.., vẫn tiếp tục cống hiến những ca khúc, tác phẩm bất hủ; và tôi hy vọng họ vẫn măi là người bạn đồng hành bên cạnh những người đă yêu, đang yêu, và măi sẽ c̣n yêu!

Người Việt Tây Bắc, Seatle

thực hiện tháng 10 năm 2009