KHÁCH QUAN CHỦ NGHĨA

Võ Công Liêm

Trong mọi tư duy của con người đều chứa trong đó một học thuyết, lý thuyết hay chủ nghĩa (doctrine) nói lên cá tính đặc biệt về nó; điều đó trở nên giáo điều, một thứ ngữ ngôn tuyệt đối. Có nhiều ‘màu sắc’ khác nhau của chủ nghĩa như một xác quyết về đường lối chủ trương có văn bản. Vậy thì; khách quan chủ nghĩa (objectivism) tác động như thế nào mà dàn xếp vào đó một thứ chủ nghĩa? Khách quan hay chủ quan không còn là vị trí đơn phương của vấn đề mà nó lý giải cho một lập trường nhất thể như là sắm vai trò phán quyết vấn đề thực hư giữa xã hội và con người. Ở đây chúng ta trình diễn cho một chức năng thuộc triết học biện chứng, một thứ chính trị vốn có từ lâu là một chi nhánh của triết học. Khách quan chủ nghĩa là một hành động thuộc khoa triết học –Objectivism is a philosophical movement; since politics is a branch of philosophy. Khách quan chủ nghĩa là xét thấy giá trị tuyệt đối về nó mà chúng ta thường bắt gặp trong đời sống bình thường: để thấy thế nào là giá trị và thế nào là bất lợi. Khách quan chủ nghĩa là lăng kính nhìn thấu đáo sự kiện, là định hướng thuộc về chính trị. Khách quan chủ nghĩa tán thành và bao che (advocates) một cách quả quyết cho những gì chính yếu thuộc chính trị; đăc biệt là những gì không can thiệp tới (lasser-faire) tư bản chủ nghĩa –như một hệ quả và tối hậu, một nền tảng của chính nó thuộc về triết học. Nghĩa như thế này: -nó không phải là thứ quan tâm chú ý đến chính trị mà được coi như một sự tách rời hoặc mục đích sơ khởi -It does not regard politics as a separated or primary goal; mà đó là: ngưỡng cửa bước tới những gì có thể thực thi mà không cần mở rộng quan niệm tư tưởng, những gì đã có trước và sau –that is: as a goal that can be achieved without a wider ideological context… Đó là cơ bản lý luận thuộc triết học cho những gì liên can đến chính trị nhưng không nhất thiết là chính trị. Nói chung!

Chính trị là dựa trên ba phần khác nhau thuộc triết học để thực hiện có kỷ cương: siêu hình (metaphysics), hiểu biết, tin tưởng (epistemology) và nguyên tắc đạo đức (ethics). Trên lý thuyết thì những gì thuộc về tự nhiên của con người và những gì liên đới của con người đều đi tới hiện hữu tồn lưu nhân thế – on a theory of man’s nature and of man’s relationship to existence.Chính trị đòi hỏi những nhân tố đó mới thành hình.

Việc ấy không những chỉ căn cứ vào sự này, sự nọ mới đạt yêu cầu, sự đó người ta có thể làm theo thể thức để bày tỏ một nền chính trị vững chắc theo lý thuyết và thực hành nó như một dữ kiện thiết thực.Từ chỗ hoạt động chính trị là nền móng xây dựng trên lập trường nhân vị bao gồm lý thuyết và thực hành, không vì khuynh hướng chủ quan mà đánh mất vai trò thẩm định khách quan; cho nên chi đứng trước hoàn cảnh con người là khách thể (objective) đang đối diện thực tế trước đối tượng mình muốn đặc vấn đề, chủ yếu là phơi mở thực trạng (tâm hồn) của cá thể để có xác quyết vấn đề; khách quan chủ nghĩa vô tư trước mọi tình huống chớ không mất lập trường nhận định, không vì một thôi thúc thị hiếu mà làm sai lệch đường lối xử thế giữa người với người qua vai trò khách quan. Nhớ cho: chủ nghĩa khách quan dù dưới chủ thuyết nào đều được nhấn mạnh vào những gì thuộc ngoại vi: 1- của những gì nắm chắc được hoặc qua nhận thức hiểu biết. 2- lý thuyết đạo đức luân lý là nêu lên giá trị luân lý, là minh định lập trường khách thể. 3- xử sự những gì khách quan là phương thức trong nghệ thuật hoặc văn chương. Vậy thì; con người khách quan là không ‘bảo thủ’ / Objectivists are not ‘conservatives’ mà đứng trên lập trường nhất thể của sự kiện. Thí dụ: Nhà văn Đ. bày tỏ tình cảm về người thi sĩ quá cố, lời bày tỏ ai oán theo dạng phân ưu tợ như điếu văn kể công, kể trạng cho dài vấn đề mà không nêu rõ thâm cung bí sử của người quá cố, vô hình chung lạc đề cho việc ngợi ca; nói chung thì người này người nọ đều tợ như nhau (copy-cat) không nói lên nét đặc thù của người nằm xuống. Đọc kỹ tuồng như a tòng, rập khuôn cùng một dạng. Thí dụ khác: Nhà thơ Z. mỗi khi viết ký sự; viết theo lối kể chuyện, thường dẫn chứng (theo lối tập làm văn) những chuyện vu vơ, ngồi lê đôi mách, tha thiết một thời quá khứ vàng thau lẫn lộn như kiểu chứng thực thế vì khai sinh ‘xin chiếc lá vàng làm bằng chứng yêu em’, kiểu cách cổ lỗ sĩ; không tìm thấy chân lý của người nhận định mà biến mình vào vai trò chủ quan hơn là đứng trên lập trường khách thể để tỏ bày; cách thức hành văn như thế có khác chi pha chế màu mè gia vị cho nồi bún bò giò heo thêm sặc sỡ đậm mùi hương ruốc. Thực tình mà nói cả hai văn nhân chưa nhận thức rõ yếu tố của chủ nghĩa khách quan khi đặc vấn đề đối tượng làm lạc hướng tư duy; không giáo điều mà vô giáo điều của người bảo thủ.

Ở đây chúng ta đấu tranh cho những gì cơ bản thuộc triết học –we are fighting for that philosophical base mà chính trị hay tư bản chủ nghĩa là không nói tới và cũng không những gì cho là suy thoái bi đát –did not have and without which it was doomed to perish. Điều duy nhất muốn nói đến cho những gì có lợi về con người là không nói đến chính trị hoặc kinh tế xã hội, không tranh chấp thiệt hơn mà đòi hỏi một nhận định vô tư của con người khách thể; mỗi khi đứng trước hoàn cảnh đó: ‘tự nhiên của con người và những gì liên đới tới con người là hiện hựu tồn lưu nhân thế / man’s nature and man’s relationship to existence’. Được như thế; tất chúng ta bao che cho chủ thuyết tư bản, bởi; nó chỉ có một hệ thống hướng tới để phục vụ cho cuộc đời đang sống của một hiện hữu chính yếu mà con người luôn mong đợi để đạt tới. Chúng ta đấu tranh nghĩa là chúng ta giành một nền luân lý đạo đức thuộc triết học (moral-philosophical ground).

Không có chính trị-kinh tế (polictico-economic) nằm trong hệ thống lịch sử, ngay cả việc chứng minh giá trị về nó một cách hùng hồn hoặc có sinh lợi cho nhân loại, thì ra sự cố đó quá lớn lao như thể là có chủ nghĩa tư bản dự phần. Bôi xóa sự thật đã làm sai lệch cán cân công lý mà ôm đầm vào đó một giả dối diệt vong; che đậy những gì xa lạ, bí ẩn của thế giới ngày nay là thuộc về tánh khí vị kỷ (The virtue of selfishness) mất đi tính vị tha chủ nghĩa (altruism) là mấu chốt đưa tới suy tàn. Bởi; sự lặng câm của họ, là do sự tránh né khéo léo của họ gây từ tiếng chạm vào nhau giữa tư bản chủ nghĩa, vô sản chủ nghĩa và vị tha chủ nghĩa. Im lặng của tư bản chủ nghĩa, im lặng của vô sản chủ nghĩa là thứ lặng câm của vị tha chủ nghĩa hay nhân nhượng trước sự sống (?); đấy là vấn đề đặc ra từ lâu, dẫu cho không còn hiện trạng đó hôm nay nhưng ‘biên giới’ đó vẫn còn ngấm ngầm, điều ấy không thoát ra khỏi hoàn cảnh xã hội; tiêu diệt nó chính là chúng ta tiêu diệt cho một bản thể tự tại; cho nên chi khách quan chủ nghĩa là không có chính trị kinh tế, không có chính trị khoa học mà là công việc nhận định đâu là luân lý và đâu là phi luân lý.

Với những dữ kiện như thế là dẫm chân lên con đường đấu tranh, dữ kiện đó là do từ tư bản chủ nghĩa khuấy động, một sự phá sản không nghe thấy, không thưa kiện, không còn nhận thức hiểu biết những gì là chính đáng hay tự nhiên thuộc về con người hoặc không còn nghĩa lý nhân vị; một hình thức không thực, một thứ lũng đoạn thị trường của ‘thực-dân-mới’, là hình thể xây dựng một xã hội bất công. Vì vậy; tư bản chủ nghĩa đã bóc lột giá trị lao động gần như chủ nhân ông và kẻ nô lệ. Cả hai ‘lặng câm’ như mù mắt, đưa tới tuyệt vọng mất trí (despair-crazed) không còn biết rằng sự kì quái ấy làm méo mó chức năng của ý tưởng lẫn hồn và xác. Từ chỗ đó suy ra khách quan chủ nghĩa là tìm thấy thực hư của xã hội, Sự tàn phá của chủ nghĩa tư bản vẫn còn tiếp tục hoành hành trên thế giới đó là một sự thật của phá hoại và không bao giờ nghe lời tha oán đó. Nhầm lẫn ở chỗ là nghe-theo, gần như cả tin cho một điều gì. Nghe-theo là thảm trạng của xã hội và con người. Nghe-theo không phân định được tốt và xấu (good and evil), không nhận ra sự giả dối trong đó. Nghe-theo đã đưa tới quan niệm chủ quan, không tìm thấy đích thực ở chính nó; sự lý như thế chính là tuyệt vọng mù quáng làm sai lệch tư duy của con người đang đứng trước hoàn cảnh bi đát mà trong đó cỏ cả nghệ thuật và văn chương. Triết học chủ trương khai mở cho một chân lý tuyệt đối, đánh hạ những tư tưởng thoái trào, lật đổ những kẻ nghe-theo vô căn cứ điạ…Vậy thì; khách quan chủ nghĩa là gì? What is objectivism? Như đã giải ở trên là lãnh hội sự kiện một cách thấu đáo không bị hoả mù trước vấn đề, nghĩa rộng là không hùa mà đứng trên lập trường nhất thể là độc lập, một nền độc lập riêng mình, tự chủ không vạ lây dưới mọi hình thức. Giữ vững lập trường trong tư thế tự quyết là hợp thức hóa xã hội và con người. Đừng phất cờ theo gió, bởi; gió không làm nên tiếng nói chính nghĩa, gió chỉ là tiếng vo ve, rì rào tợ như ruồi muỗi và cũng không nên than khóc quá nhiều mà làm mất ý nghĩa của trọng vọng. ‘Hùa’ là căn bệnh trầm thống, một thứ nô-lệ-mới, bởi; như thế này: nên khóc người yêu khi còn sống, chớ khóc khi đã lâm chung chỉ nói lên cái sự bi thảm (tragedy) mà con người phải gánh chịu mà đó chỉ là ảo ảnh giữa bóng và hình, không thực lòng nhân nghĩa, bởi; những lý do này nọ là bào chửa cho sự nghe theo làm mất lập trường chính nghĩa. Khách quan chủ nghĩa không thể chấp nạp những gì gọi là hiện tượng dù hiện tượng thiên nhiên. Thành ra khách quan chủ nghĩa là chối bỏ những gì không đem lợi ích cho con người tìm thấy; theo quan niệm của chủ nghĩa khách quan là có lý thuyết và có tính lịch sử.

Ngày nay sự phát triển ào ạt nằm trong lãnh vực của kỹ thuật có vô số sản lượng được thu tập, nhớ lại hay hồi cố những gì đã diễn ra trước đây đã đổ vỡ cho một nền kinh tế, chính trị và xã hội vào thời kì sau 1954 cho tới 1975 là dấu mốc lớn lao trong lịch sử của một đất nước đi từ không sang có. Đấy là cuộc cách mạng văn hóa, khoa học và kỹ thuật… Khách quan chủ nghĩa là tìm thấy chân lý tuyệt đối giữa một thực trạng tâm lý mà con người đang dự cuộc; sự đó nằm trong lãnh vực của lý thuyết khoa học, không thể hội nhập hoặc thích nghi vào những dữ liệu của riêng họ. –that in the field of scientific theory, unable to integrate or interpret their own data. Tuy nhiên; xét về mặt con người những đổ vỡ hay đụng độ đều lui về với quá khứ. Khách qua chủ nghĩa đòi hỏi một nhận thức sâu xa và hiểu biết thấu đáo (epistemology).

Ra khỏi vấn đế của chính trị kinh tế, của khoa học và con người thời cái sự đó thuộc một phần cành nhánh của triết học.Triết học dự phần? Không! triết lý đứng trên cương vị của khách quan chủ nghĩa để tìm-thấy. Đó là lý giải và thiết lập, là tiêu chỉ nhận biết hướng con người đến nhận thức sâu xa của cuộc đời đang sống mà con người phải dằn co đương đầu để rồi sanh ra bi thảm (Nietzsche). Đấy là chân lý của những gì thuộc khách quan chủ nghĩa. Đấy là lý thuyết (theory) và lịch sử (history) mà con người phải đón nhận ./.

VÕ CÔNG LIÊM (ca.ab.yyc. 1 tháng 6/2019)

* Thơ của Nguyễn Du