THÁC ĐỔ SAU NHÀ

Võ Phiến

Ðáng lẽ hôm đó tôi không đi với nhà tôi . Một phần là vì tôi chưa quen tiệc tùng đông đảo mà đám cưới hôm đó thì nhà trai mời rất đông . Vả lại hồi ấy tôi có mang trên ba tháng , thân hình đã có những nét thay đổi, một người đàn bà dù không hay làm dỏm cũng không thấy có hứng thú gì chen đến chỗ đông người với một thân hình như thế .

Tuy vậy không nhà tôi sắp đi thì vợ chồng anh Thủy ghé vào. Chị Thủy kéo tôi vào nhà trong, nhất định nằn nì đòi tôi cùng đi cho có bạn. Chị bảo nếu không có tôi thì chị cũng không chịu đi dự tiệc, nên muốn cho chắc chắn chị không cho anh Thủy đi thẳng mà bắt ghé vào nhà tôi để rủ . Chị xốc hai tay vào nách tôi, lôi tôi đứng dậy, vuốt vuốt trên bụng tôi, rồi nghẻo đầu ngắm nghía, cười ngắc nghẻo, thì thào:

- Trông được gái lắm. Có ai thấy bụng dạ gì đâu nào ? Ði với người ta cho rồi.

Tôi bật cười. Vẫn với vẻ đùa đùa, nhanh nhẹn láu táu, chị mở tủ lấy áo ra, lấy lược chải tóc cho tôi, lấy kem lấy phấn dàn ra. Vì cái tính láu táu đó mà chị Thủy cứ dồn dập, bắt ép khẩn khoản xua chị em tới, đòi làm cho kỳ được những điều chị muốn. Kỳ thực chị không biết là mình muốn, mình cần điều đó tới đâu. Cho nên nhiều lần, sau khi xảy ra chuyện đáng tiếc, chị ân hận vì xét lại điều mà chị vội vã ép chị em làm không có gì cần thiết cho mình. Tôi vừa trang điểm vừa nghĩ đến chỗ đó. Nghĩ thế mà tôi vẫn cứ phải làm theo sự thúc dục vui vẻ của chị.

Từ đầu cho tới giữa bữa tiệc tôi ngồi khá dễ chịu . Bên phải tôi là chị Thủy, bên trái là một bà đã có tuổi, nhã nhặn nói chuyện có chừng mức và nhỏ nhẹ . Giọng nói bà ta thân mật tự nhiên, vì thế chẳng bao lâu chúng tôi trò chuyện với nhau dễ dàng như trong phòng khách thường của nhà mình, mà quên để ý đến cảnh đông đảo xung quanh . Vẻ nhỏ nhẹ kín đáo của chúng tôi cũng khiến cho không ai chú ý đến phía chúng tôi ngồi, và như thế lại càng làm cho tôi tránh khỏi cái ngượng ngùng lúng túng khó chịu mà tôi tưởng tượng lúc ở nhà.
Chợt trong phòng dự tiệc tự nhiên im lặng, chỉ có tiếng một người nói . Bà khách ngồi bên tôi ngẩng lên nhìn . Tôi cũng ngó theo . Người khách đang nói , chẳng biết tự lúc nào đã rời bỏ ghế của mình, bưng ly rượu đi đi lại lại. Cũng chẳng biết bắt đầu làm sao mà ông ta được mọi người chú ý . Hiện thời thì trừ một số khách đàn bà, còn bao nhiêu đều ngừng chuyện riêng theo dõi chăm chỉ chuyện của ông ta . Thỉnh thoảng mới có người nêu lên một câu hỏi ngắn, cũng là thuộc về câu chuyện ông ta đang nói. Ông ta nói về chuyện săn bắn.

Ðó là một người thấp, vào khoảng năm mươi tuổi, có vẻ dày dạn . Nước da đen, và đường nét khuôn trên khuôn mặt lại hơi thô . Nhưng hai mắt thực lạnh. Ðầu óc ông ta không chải, khô và quăn , những không bù xù . Ông ta mặc bộ đồ nỉ màu tím sẩm đắt tiền, mà không có chút gì chải chuốt. Cử chỉ ông ta nhanh nhẹn, dễ dãi, tự nhiên. Trông qua, người ta có cảm tưởng ngay là một người từng trải, không kiểu cách, quen với cảnh hội hè đám tiệc . Nhưng người đó thực tế, giản dị, tránh những ước vọng cao xa, với một khinh bỉ khôn ngoan .
Thoạt tiên tôi nhìn thấy ông ta rồi liền cúi xuống tiếp tục gắp món ăn . Nhưng giọng nói của ông ta vẫn vang bên tai. Tôi lắng nghe câu chuyện . Bỗng nhiên tôi hoảng hốt. Một lo sợ chơi vơi không rõ vì sao làm tôi nôn nao . Người đàn ông đó nhắc lại một cái gì hẳn có liên quan đến tôi. Tôi ngẩng đầu lên nhìn lại. Ông ta đã trở về đứng ngay sau chiếc ghế của ông, một tay đặt lên lưng ghế, lắng tai chờ nghe một câu hỏi của người khách ở một bàn xa. Vụt một cái ông ta sụn xuống, rùn cổ thụt đầu vào, nhô hai vai cao lên, và giơ cả hai bàn tay lên, há miệng trợn mắt, "À" một tiếng. Mọi người cười. Rồi ông ta chụp mạnh một tay, nắm lấy lưng ghế, một tay trả ly xuống bàn, lắc đầu nói:

- Không !Không ! Ban đêm không bao giờ trông thấy được voi ở xa đến thế . Bọn thợ săn chúng tôi chừa con voi ra, còn lại tất cả đều dưới quyền chúng tôi . Chúng tôi đội ngọn đèn trên đầu tiến vào trong rừng là có thể trông thấy tất cả muôn thú, trừ con voi . Và con người , vâng, và con người nữa . Là vì mắt voi và mắt người không phản chiếu ánh đèn . Thế cho nên nhiều khi tôi đi đến gần bên một con voi mà vẫn tưởng là tảng đá. Ngoại trừ con voi. bọn thợ săn chúng tôi làm chủ núi rừng . Quét một ngọn đèn bắn trong đêm thì trong vòng đường kính năm mươi thước, chúng tôi có thể thấy từ cặp mắt con cọp, con heo rừng, cho đến những chấm sáng li ti của mắt con nhện, mắt những con nhái, con cào cào, châu chấu, đến những cặp cánh lóng la lóng lánh của sâu bọ lăn tăn . Sáng nhất là mắt cọp và nai. Mắt cọp sáng ngời có tia sao. Còn những mắt heo rừng, thỏ, chồn ..thì đỏ lờ lờ như màu mã não . Có lần chúng tôi ...

Tôi cúi xuống bàn, tâm trí hoàn toàn rối loạn . Nhất định là giữa người đàn ông đang nói đó và giọng nói của ông ta có một liên quan gì với tôi hết sức hệ trọng. Khổ nhất là người ta không có phương pháp gì có thể tự ý gợi lại một ký ức khi nó chưa chịu hiện đến. Tôi biết chắc rằng lúc đó thần sắc tôi biến đổi khác thường . Bà khác bên cạnh nhìn tôi, giấu vẻ lo ngại, nghiêng người tới với một vẻ săn sóc , tìm một câu nói:

- Ông ấy thạo quá.

Tôi cười và đáp như máy: "Vâng, thạo quá" . Chị Thủy quay sang phía chúng tôi , nói thêm:

- Ông quận Toàn đấy mà. Chị không biết sao ? Quận Toàn mà nói chuyện săn bắn không thạo thì ai thạo ? Từ hồi thầy tôi còn làm phán sự toà sứ tỉnh, cách đây hai mươi năm, chúa nhật nào ông ta cũng có thú rừng bắn được đem biếu ...

Tôi cười vu vơ, không đáp, lắng tai nghe tiếng ông quận Toàn tiếp tục nói . Ông ta mỗi lúc mỗi xưng "bọn thợ săn chúng tôi " mặc dù trong tiệc chỉ có mình ông ta là thợ săn. Xưng đến "bọn thợ săn chúng tôi " ông ta ưỡn ngữa ra, hảnh diện. Nhưng ngoài khi nói về chuyện săn bắn, thì ông ta bặt thiệp, nhũn nhặn, thân mật vô cùng. Ông ta thân với chủ nhân và tự coi như người nhà . Thỉnh thoảng ông ta ngừng nói chuyện, rót thêm rượu vào ly một người khách , mời một món ăn . Khi đó ông ta hạ giọng xuống, có khi ông ghé vào tai pha trò một câu nhò, một tay thân mật để lên vài người khách, săn đón, vồn vã . Rồi thì ông ta ngẩng lên , lớn tiếng tiếp tục chuyện săn thú, như chiếc phi cơ lại cất cánh hiên ngang lên trời, bỏ lại những nhà cửa xe cộ dưới đất . Ông ta giơ một bàn tay với những ngón to và ngắn ngủn lên ngang đầu, ra dấu cho mọi người im lặng chú ý , rồi lên tiếng:

- Này nhé, làm thế nào phân biệt được mắt con thú với sao trên trời ? À, cái đó mới ngộ ! Nếu không phân biệt được thì có người đang đi trong rừng trông thấy hai vì sao lọt qua kẽ lá sáng bên nhau như hai con mắt thú , thế là cứ nhắm mà bắn bừa thôi. Hà! Muốn phân biệt thì thế này: bọn thợ săn chúng tôi bao giờ sau khi chiếu đèn về một phía nào mà gặp những chấm sáng cũng cẩn thận quất đèn về hướng khác, rồi liếc mắt ngó xiêng lại chỗ cũ. Nếu những chấm sáng vừa rời tắt đi thì đích là mắt thú, còn nếu vẫn cứ sáng thì đó là sao rồi. Sao trời hoặc là lửa, vâng, lửa....

Ông quận Toàn giơ bàn tay lên, vung vung, ra dấu cảnh cáo:

- Cái này mới nguy hiểm. Ở trên núi thường có những đóm lửa bất ngờ như thế. Bọn thợ săn chúng tôi thường gặp luôn. Hoặc là thợ rừng ngủ lại, hoặc là người đi lỡ đường, nằm ngủ xung quanh. Về khuya, lửa tắt, còn lại những đóm lẻ tẻ giữa đống tro. Khi ấy mà lầm là mắt thú rừng, cứ bấm cò súng một cái là thế nào hà, hà ! thế nào cũng một vài nhân mạng đó nhé.

Trong phòng nổi lên những tiếng ồn ào. Ông quận Toàn ngừng nói. Tôi không dám nhìn lên mặt ông ta nữa. Tôi đã gần nhớ ra câu chuyện, gần hiểu sự liên hệ giữa ông ta với tôi như thế nào rồi. Vô tình tôi tìm khuôn mặt nhà tôi ở góc phòng đối diện. Rồi tôi cúi đầu xuống. Khó chịu nhất là lúc này bà khách bên cạnh tôi lại bắt đầu nói chuyện. Thực là khổ, trong lúc tôi cần yên tĩnh một chút, mà phải vờ lắng tai nghe, dạ dạ vâng vâng. Tôi không biết bà khách bên cạnh nói những gì, và có để ý đến thái độ của tôi không. Ðột nhiên tôi giật mình vì bà ta cười lên một tiếng ngắn. Tôi sợ hãi ngước nhìn, nhưng thấy nét mặt bà đang còn vui vẻ thực tình. Và bà đã bỏ câu chuyện của mình để theo dõi chuyện của ông quận Toàn. Ông quận nói:

- Có một lần thế nầy, thật là chết người! Chuyện xảy ra cách không lâu, vâng cũng chẳng bao lâu gì. Nguyên là trước chiến tranh tôi đã làm việc ở đây gần mười năm rồi cho nên tôi thông thạo hết núi rừng. Bởi vậy lần này, hồi mới được đổi trở về đây tôi có thể đi bắn một mình trên đèo Vạn. Ðộ mười một giờ đêm, tôi vừa leo lên một cái động tranh thì ngọn đèn của tôi chiếu vào một đám mắt sáng lố nhố. Thật nhiều mắt. Tôi vừa ngạc nhiên vừa mừng. Tôi chưa từng gặp một đàn nai nào đông như thế. Tôi quất đèn sang một bên, liếc lại nhìn: quả là mắt thú chứ không phải là lửa. Tôi đặt súng lên vai định bụng lẩy luôn hai phát đạn một lượt. Hai phát đạn vào cái đám mắt đó thế nào cũng được hai con nai. Tôi bóp cò. Ðạn thúi! Úi chao! Tôi đi săn hăm bốn năm rồi, trường hợp đó chưa khi nào xảy ra: cả hai viên đạn đều hỏng hết cả...

Ông Toàn bấu chặt lấy lưng ghế, chồm người tới, trố mắt lên tròn xoe nhìn mọi người , kinh ngạc. Rồi ông ta lắc lắc cái đầu, lập lại:

- Hỏng cả hai viên đạn, thật là kỳ cục. Tôi vừa tức giận vừa lo lo, hạ súng xuống thay đạn. Không biết lật bật thế nào tôi đánh rơi một viên đạn xuống tảng đá dưới chân, nó lăn nhảy lóc cóc mãi một lúc lâu xuống tận dưới khe xa mới dừng lại. Tôi bực mình, sợ đàn nai hoảng hốt chạy mất. Nhưng quái lạ, chúng vẫn đứng yên, giương mắt lố nhố nhìn. Tôi lại chợt nghe phất thoang thoảng một mùi khai khai, hôi hôi quen thuộc. Tôi hơi sinh nghi. Ðã đặt súng lại lên vai rồi, nhưng tự nhiên tôi hạ xuống và rón rén đi lần tới. Nếu là đèn pin đội trên đầu thì cách xa hai chục thước đã có thể trông thấy hình thù con vật, nhưng hôm đó tôi dùng đèn đá cho nên phải tiến đến gần độ mười hai thước tây. Ngọn đèn của tôi chiếu thấy một đàn trâu trên năm chục con, đứng có nằm có, giữa một cái rông vất sơ sài bằng cây tươi vừa đốn trong núi. Sát bên cạnh rông nhốt trâu là cái chòi của người giữ trâu ! Úi chào, trời đất ơi! Tôi bủn rủn tay chân...

Ông quận Toàn xuổi cả hai tay, nghẻo đầu một cách thất vọng một lúc. Rồi ông ta vùng tỉnh tảo, chồm tới:

- Trong đời bọn thợ săn chúng tôi toàn gặp những a-văng-tuya như thế. Thật là chết người. Hú vía ! Nếu mà hai viên đạn không hỏng, hay nếu tự nhiên tôi không nghi ngại, bước tới, thì thế nào đêm đó cũng gây một vụ án mạng rồi. Nhân mạng thực sự chứ không phải đền trâu thôi đâu nhé. Nếu tôi nổ, viên đạn hôm đó thế nào cũng lọt vào trong chòi của người giữ trâu. Trời ơi ! Khi tôi chạy xồ tới, giật cái cửa chòi ra, thấy hắn ta vẫn còn nằm ngủ, không hay biết gì cả, tôi hét lên như điên...

Ông quận Toàn đang nói hăng. Rất có thể ông ta nói tiếp nữa. Tôi thấy bừng bừng trong người và chóng mặt, như ngồi trên một chiếc xe đang phóng nhanh xuống dốc.
Nhưng tự nhiên quận Toàn dừng lại. Những lúc ta cố tìm hiểu ý nghĩa biểu thị trên một nét mặt , thì lại chính là những lúc ta không đoán được gì cả: các chi tiết đơn giản nhất cũng hoá ra khó hiểu, thật là đáng giận. Lúc đó vẻ mặt ông quận Toàn tư dưng tắt mất cái hăng hái , ông cúi xuống dĩa đồ ăn làm cho cái việc ông khép thình lình câu chuyện có vẻ như là dành riêng đoạn sau giữ lại cho mình thưởng thức, kín đáo. Trên môi ông có phảng phất bóng dáng một nụ cười ranh mãnh. Nhưng mà tôi cũng không tinh hẳn như thế. Là vì cái vẻ chăm chú thận trọng khi ông bôi cho đều "xốt" vào con tôm và sự khoan khoái biểu lộ rõ rệt trên nét mặt lúc ông ta vừa nhai ngồm ngoàm vừa quay sang bên cạnh bình phẩm món ăn với người bên cạnh khiến tôi laị nghĩ rằng ông ta là một người thực tế, không thèm bận tâm đến đoạn sau của câu chuyện, cho rằng đó là một chuyện không đâu, đáng bỏ qua. Và cái thoáng cười vừa rồi lại có lẽ có ý nghĩa giễu cợt.

Ông quận Toàn bỗng ngẩng cao đầu, ngả lưng ra, ưỡn người khoan khoái, nhìn một loạt khắp phòng tiệc. Như tuồng kể xong câu chuyện săn bắn là rồi một nhiệm vụ của ông, bây giờ ông ta có quyền thảnh thơi và bày tỏ sự thảnh thơi với mọi người. Nhưng cử chỉ tầm thường đó làm tôi khiếp vía."Nếu mà ông ta trông thấy tôi?"...Tưởng như ông ta đang quất ngọn đèn săn trong rừng và "bọn thợ săn của ông ta " đang làm chủ núi rừng, còn tôi thì chỉ là một con nai nhỏ, trốn sao cho khỏi cái thứ ánh sáng có thể sơi thấu từng con mắt chuột, mắt nhái li ti đó. Thực vậy , tôi có cảm tưởng như cái hột xoàn tí hon gắn trên đôi hoa tai của tôi, cái mặt nhẫn đeo nơi tay của tôi cũng sáng quá, có thể khiến ông ta chú ý đến tôi...Cặp mắt của ông ta lướt qua như một chiếc oanh tạc cơ lướt ngang đầu. Tôi gầm đầu xuống, lặng người đi một lát.

Bên tai tôi chị Thuỷ lại nhanh nhẩu:

- Ông quận Toàn này bắn thì thôi khỏi nói. Hồi tôi còn nhỏ có một hôm ông ấy đi với thầy tôi về quê. Từ lúc chiều đến chạng vạng tối, ông ấy cho gánh về nhà tôi bảy con công. Bảy con công bự, khiếp chưa? Chị biết, công nó khôn lắm nhé, khó lần mò đến gần mà nó khỏi thấy. Ông ta không thèm rình mò gì cả, chỉ hỏi thăm thợ rừng xem chúng nói thường ngủ chỗ nào. Thường thường chúng nó lựa một cây trụi lá vì chúng nó sợ chồn. Cây trụi lá càng dễ nhắm dễ bắn. Ông ta cứ việc đến sớm, tìm chỗ nấp cẩn thận dưới gốc cây. Chiều, công nó cứ về từng con từng con. Con nào về đậu vừa yên ông ta liền nổ súng, nó rớt đánh đùng một cái như quả dừa rụng. Mặc kệ, ông ta cứ ngồi yên trong bụi, không ra. Ra ngay lúc đó là hỏng nhé. Cứ ngồi yên một tí là con công khác về ngay. Nghe tiếng nổ chúng nó về xem thử, cứ thế lần lượt giết hết cả đàn công. Nghĩa là đừng bắn trượt con nào. Trượt một con là hỏng, vì những con sau biết ngay có tai nạn.

Chị Thuỷ đã nói tới cái câu có vẻ kết thúc:

- Quận Toàn, thôi khỏi nói, ông ta săn bắn kinh nghiệm và khôn ghê lắm...

Nhưng bất ngờ chị chuyển qua ý khác:

- Trời ơi ! Ông ta mê bắn cách lạ. Cái đêm Nhật đảo chánh năm 45, suốt đêm ông ta bắn trên núi không hay một chút xíu xiu. Hồi đó, ông ta làm việc ờ toà sứ ngoài Nghệ An. Gà gáy, ông ta xách súng về nhà, đi ngay vô phòng ngủ, cũng vẫn chưa hay gì. Ðến chừng tới giờ làm việc ông ta sắp sử mặc đồ đạc thì toà sứ cho người tới mời, ông ta cằn nhằn tưởng có chuyện gì gấp. Chừng đến toà sứ nghe nói mới ngã ngửa ra tưng hửng. Thôi thì lúc đó sứ tây nó lo phần nó, công chức người mình nó cho nghỉ việc, chờ Nhật tới định đoạt. Thế là trong mấy ngaỳ chờ đợi ông quận Toàn lại xách súng đi bắn , thản nhiên như không ! Khi Nhật tới, gọi công chức lại tiếp tục công việc thì ông ta đã bắn thêm được ba con nai chà. Ông thân tôi mỗi lần nói đến tật mê bắn của quận Toàn đều nhớ chuyện đó.

Quận Toàn lúc ấy đang ngồi lơ đãng xỉa răng. Ðối với mọi người ông ta đã lặn mất vào đám đông thực khách, không còn là một nhân vật đáng chú ý nữa. Có lẽ chính ngay ông ta cũng không còn nghĩ đến câu chuyện vừa qua. Trông cái môi ông nhếch lên, lưỡi ông quơ soát lại hàm răng, và ông chíp chíp nho nhỏ trong miệng, tôi đoán có lẽ cái vị của món bồ câu ăn với xà lách còn một chút lưu luyến nơi ông. Nhưng chắc ông đã bắt đầu nghĩ đến ly cà-phê mà ông sắp thưởng thức rồi.

Càng theo dõi quan sát ông quận Toàn, tôi càng tin rằng con người đó nhất định không thể bận rộn vì những ý tưởng phức tạp hơn. Tôi càng nhìn càng thấy các ngón tay ngắn ngủn với làn da thô dày và đùn lại sù sì ở các đốt cũng như vẻ mặt của ông ta đáng lẽ là của một người nông dân tâm lý thô sơ, chất phác, siêng làm và thực tế. Chừng ấy nét tính tình ở một người trí thức có tiền của lại làm ra một mẫu người cầu an ích kỷ, không thèm bận tâm đến một lý tưởng xa vời nào, một người siêng tìm và biết thưởng thức những giải trí dễ dãi, siêng tìm những thú vui vật chất.
Tôi chăm chăm ngó hai bàn tay và cái trán thấp tịt của ông ta. Có lẽ cái nhìn của tôi lần lần có một vẻ căm giận lộ liễu, nên tôi giật mình thấy trong ánh mắt của chị Thuỷ có vẻ ngạc nhiên khi chị sực quay lại phía tôi.
Bà khách ngồi bên tả chia cho tôi một que tăm. Tôi ngả người dựa lưng ghế, xỉa răng, và tự nhiên tôi có cảm tưởng thư thái dể chịu, thoát khỏi mọi hồi hộp lo sợ thắc mắc. Chị Thuỷ đang mở chiếc ví đặt trên đùi ra, soi gương chặm những chấm mồ hôi trên mặt. Phòng tiệc lộn xộn ồn ào, đàn ông vừa hút thuốc vừa nói chuyện từng nhóm riêng với nhau. Rồi người ta bắt đầu xô ghế đứng dậy. Thôi thế là xong.

Khi quận Toàn bước ra cửa tôi ngó theo ông ta bằng một khoé mắt. Một tay ông ta níu lấy cánh tay một ông bạn, tay khác ông vung lên làm những cử chỉ ngắn mà mạnh mẽ, mặt ông nghẻo nhìn vao ông bạn, vừa đi vừa nói chuyện.
Tôi cảm thấy nhẹ nhàng an tâm, vì thế là hết, chuyện ông đang nói chắc chắn không thể là chuyện "hắn ta", cho đến phút cuối cùng trông ông ta không có vẻ muốn đả động gì đến "hắn ta" nữa. Nhưng đồng thời cũng chính cái vô tình đó làm cho tôi vùng sống laị y nguyên tâm trạng của mấy năm trước. Tôi vừa xót xa tủi thân, vừa hối hận khinh bỉ. Cái tầm thường và thái độ vô tình thô bỉ của ông ta như lăng mạ chà đạp tôi.
Thế mà vừa rồi đối với khách khứa trong phòng tiệc, ông ta đã nói về "hắn ta" bằng một câu có thể khiến cho mọi người nghĩ rằng đó là một kẻ đần độn vô tư lự:"khi tôi chạy tới, giật cái cửa chòi ra, thấy hắn ta vẫn còn nằm ngủ, không hay biết gì cả !"
Tôi phải nói rõ hơn về "hắn ta"

Võ Phiến