Bạn

 

Nguyễn Tài Ngọc

http://www.saigonocean.com/trangNguyenTaiNgoc/trangNTN.htm

 

Ḿnh càng học nhiều bao nhiêu, kiến thức càng nới rộng bao quát đến chừng nào th́ lại thấy càng ngu chừng nấy v́ trí khôn của con người chỉ là hạt cát so với tầm vóc  mênh mông của vũ trụ. Thỉnh thoảng khi  vào những trang web ở Việt Nam đọc, tôi cũng có cảm tưởng như vậy: càng đọc đến đâu, tôi càng cảm thấy nhức đầu cần uống thuốc an thần v́ không hiểu. Đôi lúc phải ráng nặn óc cố hiểu. Đây là hai câu trong hai bản tin tôi copy lại từ hai trang web ở Việt Nam hôm nay:

“Để giải quyết t́nh trạng thiếu băi đỗ, Phó chủ tịch Huỳnh Văn A đă chỉ đạo ngành giao thông phối hợp với các quận rà soát, sắp xếp các băi đỗ xe đảm bảo không ùn tắc giao thông”.

Là người Bắc, thế mà khi nghe chữ “băi đỗ” là băi đậu xe, tôi cũng thấy lạ. “Ùn tắc” tuy rằng chưa bao giờ nghe nhưng với trí óc siêu việt, siêu thông minh của tôi, tôi đoán ngay nó là chữ “ứ đọng”.  C̣n “rà soát”  th́ thú thật tôi không hiểu. Không hiểu nhưng tôi thích chữ này v́ nghe như là “rà sóat” -sờ soạng-  …bồ, nhưng tôi nghĩ chắc chắn 100% không phải là nghĩa đó trong câu này.

“Tiếp nhận sự việc, Ban giám đốc Công an đă chỉ đạo Pḥng CSGT khám nghiệm hiện trường, yêu cầu người liên quan giải tŕnh. Quá tŕnh điều tra xác định, pḥng Công an thông báo việc cô Trần Thúy Nga tố cáo ông Nguyễn Thịnh đánh chết em ḿnh là không có cơ sở”.

Tôi thú nhận là chỉ đọc có câu thứ nhất thôi mà tôi đă tốn quá nhiều th́ giờ suy nghĩ cái nghĩa của nó, nghĩ lâu đến nỗi lăn đùng ra chết, xe cứu thương đến hiện trường để khám nghiệm tử thi. C̣n câu thứ hai th́ tôi nghe quá lạ tai. Trước 1975 ḿnh nói “không có bằng chứng” , người Mỹ cũng nói thế, “without evidence”, bây giờ th́ ḿnh nói không có “cơ sở”.

Tiếng Việt thay đổi loạn xạ chưa đủ, bây giờ dân Việt Nam lại nhập cảng tiếng Mỹ, cơn “sốc” (shock), gái teen, tuổi teen , siêu sao (super model). Bắt chước cái hay th́ không nói ǵ, đằng này chữ “shock”, tiếng Việt ḿnh có chữ tương tự “kinh ngạc”, teen  -tuổi dậy th́, ḿnh cũng có, tại sao lại không dùng? Model th́ super cái nỗi ǵ? Ở Mỹ tôi cứ nghe người ta nói super model mà không biết mấy cô này super chỗ nào? V́ quá đẹp? Chắn hẳn là không v́ phụ nữ Âu Mỹ thiếu ǵ  người xinh đẹp. Mấy bà vợ láng giềng của tôi ai cũng đẹp không thua ǵ model, có ai gọi họ là super model, super wife đâu? Hay là v́ có khả năng kiếm nhiều tiền? Điều này cũng không đúng v́ giới làm tiền nhiều vô lư nhất ở Hoa Kỳ là lực sĩ chơi football, baseball, bóng rổ… Người Mỹ thỉnh thoảng họ nói trời ơi đất hỡi,  khuếch đại tô mầu Eastmancolor, ḿnh chẳng biết hay hay dở, cứ nhắm mắt bắt chước mà cứ nghĩ là hay. Rồi từ supermodel, “siêu sao”, bây giờ cái ǵ cũng siêu hết: siêu xe, siêu vi tính… Tôi mới đọc tin tức về một “đám cưới siêu khủng”.  Đọc xong mà ḿnh chỉ muốn siêu …điên!

Ở Việt Nam bây giờ có một chữ dùng khắp nơi, tôi nghe chói tai ghê gớm: “bạn”. Tôi hy vọng nó không phải là chữ dùng của người miền Bắc lan tràn vào miền Nam v́ người Bắc khách sáo (kể cả tôi) nói cái ǵ th́ không thể nào tin ngay được. Họ kêu ḿnh là “bạn” nhưng trong bụng xem ḿnh là kẻ thù không biết chừng. Tôi muốn nghĩ đẹp về người miền Bắc của tôi nên tôi đoán  chữ “bạn” dùng rất thông dụng ở Việt Nam  bây giờ là  dịch từ chữ “you” của tiếng Anh. Ai ở ngoại  quốc về SàiG̣n gặp lại bạn học ngày xưa ḿnh không quen biết nhiều, họ gọi ḿnh là “bạn”: “Bạn khỏe không?” “Ở bên Mỹ chừng nào bạn về hưu?” “Gia đ́nh bạn ở tiểu bang nào bên Mỹ?”

Trước 1975 , tôi không nhớ ḿnh dùng chữ “bạn” để gọi bất cứ một người nào. Trái lại, nếu biết nhau thân th́ ḿnh gọi nhau “tao, mày”: “Ngày mai nếu đứa nào không bận th́ mày rủ hết đi ăn phở cho vui”. Thân, lịch sự một tí, hay bạn bè trai gái nói chuyện th́ gọi nhau bằng tên “Phượng bây giờ ra sao?” “Tài Ngọc bây giờ có mười con”. Nếu không quen biết nhau th́ gọi bằng “anh” hay “chị”: “Hân hạnh gặp anh/chị. Nghe nói lúc này tham nhũng nên anh/chị giầu lắm?”. Chẳng bao giờ ḿnh dùng “bạn” để gọi nhau.

Chướng tai nhất là những người lớn tuổi gọi những cô cậu nhỏ tuổi là bạn. Vào YouTube xem Vietnam’s Got Talent sẽ thấy: giám khảo già cú đế, đáng tuổi cha thí sinh chỉ mới 15 tuổi, thế mà giám khảo phát biểu: “Giọng hát của bạn chưa vững lắm, hẹn năm sau nhé”. “Bạn thật có nhiều triển vọng. Chúc bạn thành công”. Thí sinh 15, 16 tuổi, ḿnh 40, 50 tuổi th́ làm sao mà là bạn được? Một là ḿnh gọi nó là em, hai là gọi nó là cháu để đâu ra đấy, phản ảnh một xă hội có phép tắc. C̣n muốn khách sáo lịch sự th́ không cần biết nó mấy tuổi, gọi nó là “anh” hay “chị”, như người Bắc thường xưng hô. Lúc tôi c̣n bé,  khi gặp bạn tôi, đứa nào bố tôi cũng gọi là anh: “Anh vào nhà ngồi chơi đợi em”. Thằng nhỏ người Nam mười tuổi thấy ông già 60 tuổi gọi ḿnh là anh, ḷng nhủ thầm là ông già này điên nên nó có thể sợ xón đái ra quần, thế nhưng đó là cái điểm lịch sự của văn hóa Bắc trước 1975: luôn luôn xem trọng người ḿnh tiếp xúc.

Ngày xưa mới đến Mỹ, khi nghe và phải dùng chỉ có mỗi một chữ “you” để gọi nhau, tôi rất khó chịu. Ở trong sở gọi ông chủ là “you” làm tôi có cảm tưởng ḿnh hỗn hào nên tôi phải thêm vào chữ “Sir” để tỏ ḷng kính trọng ông ta là chủ của ḿnh. Bây giờ tuy đă quen tai, tôi vẫn không thích chữ “you”. Đối với tôi, con gọi ḿnh là “you” vẫn không có sự kính cẩn của con cái gọi bố mẹ. Chính tôi bây giờ, tuổi đă xế chiều, khi nói chuyện với người nào dùng từ ngữ “I” và “you”, đôi lúc ḷng tôi cảm thấy không kính trọng người đó v́ tiềm thức của tôi đôi lúc nghĩ rằng cái “I” của tôi sau bao nhiêu năm đă đạt đến một vị trí nào đó trong xă hội, và do đó xem thường cái “you” của họ chưa qua được đoạn đường đời dài như tôi.  Nói chuyện dùng chữ “I” và “you” nhất định tạo cho ḿnh một trạng thái kênh kiệu xem thường người khác.     

Trái lại, tiếng Việt chúng ta rất hay ở lối dùng danh xưng. Chữ dùng phân biệt rơ rệt để lúc nào nó cũng nhắc nhở chúng ta kính trọng người ḿnh tiếp xúc, cho dù ḿnh có lớn tuổi đến đâu, có giầu có đến đâu, có thành công đến đâu đi nữa. Khi ḿnh xưng là em, là con, là cháu, và gọi người khác là anh, chị, cô, chú, bác, ông, bà..., nó nhắc nhở chúng ta lúc nào cũng nên khiêm nhường. Chữ ḿnh hay như thế th́ tại sao không dùng, mà lại dùng chữ “bạn”? Gặp người lạ ḿnh không quen biết, hay biết mà không thân, gọi họ là “anh” hay “chị”  th́ có phải là lịch sự và bày tỏ sự khiêm nhường của ḿnh, hơn là gọi người ta là “bạn”?  Cái nào hay của văn hóa ngoại quốc ḿnh nên hấp thụ, nhưng gọi nhau là “you”, gọi nhau là “bạn”, th́ nhất định không phải là điều tốt đẹp  cho văn hóa Việt Nam.

Nói đến bạn th́ tuần vừa rồi tôi có hai cô bạn ở Canada và ở San Jose đến thăm. Nhân dịp này chúng tôi gặp thêm vài cô, và một anh nữa ở San Diego và Orange County. Tất cả ngày xưa đều học chung trường trung học Hùng Vương với tôi. Thường th́ ngày xưa khi đi học đă không quen thân th́ bây giờ sang đây cũng không thể nào thân thiện được, thế nhưng những cô này, tất cả học cấp bậc dưới tôi, là trường hợp ngoại lệ. Tôi không quen biết khi đi học nhưng sang đây gặp nhau th́ trở nên thân.  Sang đây ai nấu ăn cũng giỏi. Thúy làm ô mai cam thảo vừa ngon vừa hợp đủ tiêu chuẩn vệ sinh như ô mai làm ở Việt Nam. Thu Hương làm nem lần đầu tiên đă thành công, ăn không thua ǵ nem bán ngoài tiệm, tôi khen Thu Hương làm quá ngon nhưng xin đừng bao giờ làm nữa. Lisa mua cho tôi một thùng đu đủ trồng ở Hawaii. Ăn ngon tuyệt mà lại không có mùi hôi thum thủm như đu đủ Việt Nam. Mai Dung cho tôi ice wine, một sản phẩm đặc biệt của Canada được chính thức xuất cảng, không như sản phẩm của trồng cỏ.  Bạn bè lâu ngày gặp nhau cười đau cả bụng. Đây là vài bức ảnh:

Hollywood Reservoir

Hollywood sign

Hollywood Walk of Fame

Beverly Hills

Nhà hàng, Santa Ana

San Diego

Hàng Không Mẫu Hạm Midway

Harbor Island, San Diego

Leo núi, Simi Valley

Ronald Reagan Library

Chinatown, Los Angeles

Walt Disney Concert Hall

Downtown Los Angeles

  

Nguyễn Tài Ngọc

http://www.saigonocean.com/

March 2012