Plagiarism (plế-giờ-rì-zầm):

Ăn cắp ý tưởng, thơ văn của người khác

Nguyễn Tài Ngọc

http://www.saigonocean.com/trangNguyenTaiNgoc/vanNTN.htm

Milpitas là một thành phố ở miền Bắc California, phía nam giáp San Jose, phía Bắc giáp Fremont.

nguồn: http://www.bestplaces.net/city/california/milpitas

Theo thống kê 2010, Milpitas có 66,790 người. Đây là chi tiết dân số mầu da:

Người Số dân Tỷ lệ

1. Á Đông 41536 62%

2. Da trắng 13725 20%

3. Mễ và gốc Latino 11240 16%

Ở Milpitas, ngôn ngữ ngoại quốc dùng nhiều nhất ở nhà là tiếng Việt (14.2%) , Trung Quốc (13.1%), Tagalog (Phi-Luật-Tân) (11.7%), Tây-Ban-Nha (người Mexico nói tiếng Tây-Ban-Nha) (10.5%), và Hindi (Ấn Độ) (3.1%). Nhiệm kỳ của Thị Trưởng Milpitas là hai năm, và vì trong năm người mới có một người da trắng, không ai lạ gì là Jose Esteves, một người Mỹ gốc Phi-Luật-Tân, giữ chức Thị Trưởng năm trong sáu nhiệm kỳ gần nhất.

Cuộc bầu cử Thị Trưởng vào tháng 11 năm nay, với số người Việt trong đa số, Milpitas đã bầu cho một người Việt Nam lên chức Thị Trưởng. Trong năm người tranh cử, Richard Tran, một người Mỹ gốc Việt làm nhân viên y tế xã hội và là một hội viên của Vệ binh Không quân Quốc gia (Air National Guard) đánh bại bốn đối thủ khác.

Tran được 37.18% tổng số phiếu, so với Nghị viên Thành phố Debbie Indihar Giordano với 23.94% phiếu, Phó Thị Trưởng Carmen Montano với 23.22%, Robert Marini, 9.26%, và Voltaire Montemayor, với 5.4 %. Số người đi bầu chỉ là 13,116 phiếu (so với tổng dân số gần 70,000 người). Tran hơn người thứ nhì 1,736 phiếu.

Ngày 13-Tháng 12-2016, báo chí địa phương chụp hình ngày Thị Trưởng người Việt mới nhậm chức và in một phần diễn văn Richard Tran đọc. Tuy rằng dân số Milpitas ít, và người Việt là số cử tri nhiều nhất ở Milpitas, việc một người Việt Nam trẻ tuổi đắc cử chức Thị Trưởng là một niềm hãnh diện lớn cho cộng đồng Việt Nam.

Richard Tran. Nguồn: The Mercury News, Nov-10-2016

Cho đến khi.....

....một độc giả sau khi đọc bài diễn văn của Richard Tran in trên báo, liên lạc với tờ báo Milpitas Post, nói là Richard Tran ăn cắp (plagiarized) một phần bài diễn văn của Tổng Thống Obama.

Khi bị tờ Post chất vấn vào ngày Thứ Sáu tuần đó, Richard Tran thú nhận là hơn nửa bài diễn văn của mình không phải copy chỉ qua loa vài câu của bài Obama mà nhiều nơi copy giống hệt từng chữ. Richard Tran thú nhận đã không tiết lộ bài diễn văn của mình lấy từ bài diễn văn của Obama (Phần tin này tôi dịch từ tờ báo Mercury News phục vụ vùng Silicon Valley và San Francisco: http://www.mercurynews.com/2016/12/20/milpitas-mayors-inauguration-speech-lifted-passages-from-obamas/):

Theo lời giải thích của Richard Tran, hành động anh ta làm không phải là ăn cắp ý tưởng người khác, mà là một cách thức vinh danh Obama.

Tran nói: "Tôi cho đó là một vinh dự. Vinh dự là vì Rosa Parks đã ngồi (ghế xe bus) nên Martin Luther King mới đi bộ (biểu tình) được, nên Obama mới chạy được (tranh cử Tổng Thống. Chữ "run" tiếng Anh vừa có nghĩa là "chạy", vừa là "tranh cử"), nên những chính trị gia, những người lãnh đạo trẻ tuổi như chúng tôi mới có thể bay được. Thành ra (lấy bài diễn văn của Obama không trưng dẫn nguồn gốc) đó là lối của tôi vinh danh những người tiền phong đã dọn đường sẵn cho chúng tôi, là động lực thúc đẩy tôi ra tranh cử".

Tran nói là anh ta không cố ý lừa dối một ai, không cố ý dấu một phần bài diễn văn của Obama trong bài diễn văn của mình. Tran hiểu là cần ghi rõ nguồn gốc khi mượn ý tưởng, văn viết của người khác, thế nhưng một phần diễn văn của Obama anh ta copy, quá hiển nhiên với người khác nên không cần ghi rõ nguồn gốc. Đây là lời anh ta giải thích về hai bài diễn văn, và tư tưởng khi đọc nó vào ngày nhậm chức:

"Rất hiển nhiên là (hai bài diễn văn)giống nhau từng chữ một, và cảm tưởng cũng giống nhau. Cái cảm tưởng ấy thật mãnh liệt. Đối với tôi, bài diễn văn của Obama có vẻ như là một bài hát, thúc đẩy tôi như một bài hát tạo cảm hứng, thúc đẩy người nghe; do đó tôi muốn chơi bài nhạc đó vào ngày nhậm chức của tôi".

Ngay từ những giòng chữ đầu, bài diễn văn của Richard Tran đã giống của Obama:

Bài của Richard Tran:

"Nếu một ai đó vẫn còn nghi ngờ Milpitas là nơi mà gia đình được chú trọng trước nhất, vẫn còn hoài nghi là ước mơ của ông cha chúng ta vẫn còn sống động trong thời đại của chúng ta, vẫn còn thắc mắc nền tảng dân chủ của quốc gia chúng ta có còn mãnh liệt hay không, hôm nay là câu trả lời cho họ".

(“If there is anyone out there who still doubts that Milpitas is a place where families are first, who still wonders if the dream of our founders is alive in our time, who still questions the power of our democracy, tonight is your answer.”)

và bài của Obama đọc nhậm chức vào năm 2008:

"Nếu một ai đó vẫn còn nghi ngờ Hoa Kỳ là nơi mà tất cả có thể xẩy ra, vẫn còn hoài nghi là ước mơ của ông cha chúng ta vẫn còn sống động trong thời đại của chúng ta, vẫn còn thắc mắc nền tảng dân chủ của quốc gia chúng ta có còn mãnh liệt hay không, hôm nay là câu trả lời cho họ".

(“If there is anyone out there who still doubts that America is a place where all things are possible, who still wonders if the dream of our founders is alive in our time, who still questions the power of our democracy, tonight is your answer.”)

Trong câu này Richard Tran, lẫn Obama, thú nhận là ít người nghĩ là họ có thể thắng tranh cử:

Bài của Richard Tran:

"Điểm tối hậu là tôi không bao giờ quên là nhờ ai mới có chiến thắng này. Chiến thắng này thuộc về anh, về anh, về anh. Nó thuộc về các anh chị. Nó thuộc về tôi. Tôi là ứng cử viên ít có cơ hội thắng nhất. Chúng tôi không có nhiều tiền nhất, cũng không có cơ quan to lớn nào khuyến khích bảo trợ. Cuộc vận động tranh cử của chúng tôi không bắt đầu từ Tòa Thị Sảnh, mà bắt đầu ở sau vườn Sunnyhills. (Nó bắt đầu từ) ông Papa Don, tôi biết anh ở đâu đây, và trước hiên của đường Yosemite Drive; nó đã tích tụ nhờ những gia đình Milpitas móc $5, $10, $20 từ tiền để dành ít oi để đóng góp cho quỹ tranh cử."

(“But above all I will never forget who this victory truly belongs to. It belongs to you, and you and you. It belongs to you. And it belongs to us,” Tran said. “I was never the likeliest candidate for this office. We didn’t have the most money or any big-time endorsements. Our campaign was not hatched in city hall. It began in the backyards of Sunnyhills and the living rooms of the Manor. Papa Don, I know you are here somewhere, and the front porches of Yosemite Drive, it was built by working Milpitas families who dug into what little savings they had to give $5 and $10 and $20 to the cause.”)

và bài của Obama đọc nhậm chức vào năm 2008:

"Điểm tối hậu là tôi không bao giờ quên là nhờ ai mới có chiến thắng này. Chiến thắng này thuộc về anh. Chiến thắng này thuộc về anh. Tôi là ứng cử viên ít có cơ hội thắng nhất. Chúng tôi bắt đầu tranh cử không có nhiều tiền, và ít cơ quan, tư nhân khuyến khích bảo trợ. Cuộc vận động tranh cử của chúng tôi không bắt đầu từ phòng ốc ở Washington, mà bắt đầu ở vườn sau nhà ở Des Moines, và phòng khách ở Concord, hiên trước nhà ở Charleston. Nó đã tích tụ từ những đàn ông, phụ nữ lao động đã móc $5, $10, $20 từ tiền để dành ít oi để đóng góp cho quỹ tranh cử".

(“But above all, I will never forget who this victory truly belongs to. It belongs to you. It belongs to you. I was never the likeliest candidate for this office. We didn’t start with much money or many endorsements. Our campaign was not hatched in the halls of Washington. It began in the backyards of Des Moines and the living rooms of Concord and the front porches of Charleston. It was built by working men and women who dug into what little savings they had to give $5 and $10 and $20 to the cause.”)

Một thí dụ khác khi Tran nói về các thử thách mà Nghị viên thành phố và cư dân phải đương đầu. Bài của Richard Tran:

"Con đường trước mặt sẽ rất dài, đường leo lên rất dốc. Chúng ta có thể sẽ không đến đích trong một năm hay một nhiệm kỳ. Thế nhưng, Milpitas, tôi chưa bao giờ có nhiều kỳ vọng như hôm nay là mình sẽ hoàn thành mục tiêu. Chúng ta, thành phố và gia đình như một, sẽ đến đích".

(“The road ahead will be long, our climb will be steep, we may not get here in one year or even one term,” Tran said. “But, Milpitas, I have never been more hopeful than I am tonight that we will get there. We as a city, one family, will get there.”)

và bài của Obama đọc nhậm chức vào năm 2008:

"Con đường trước mặt sẽ rất dài. Đường leo lên rất dốc. Chúng ta có thể sẽ không đến đích trong một năm hay một nhiệm kỳ. Thế nhưng, Hoa Kỳ, tôi chưa bao giờ có nhiều kỳ vọng như hôm nay là mình sẽ hoàn thành mục tiêu. Tôi hứa với các bạn là chúng ta hợp một sẽ đến đích".

(“The road ahead will be long. Our climb will be steep. We may not get there in one year or even in one term. But, America, I have never been more hopeful than I am tonight that we will get there. I promise you, we as a people will get there.”)

(Trên đây chỉ là vài thí dụ. Nếu ai muốn so sánh hai bài diễn văn từ đầu đến cuối để xem Richard Tran copy bài diễn văn của Obama nơi nào , click vào link này để xem: http://www.mercurynews.com/2016/12/21/milpitas-mayors-plagiarized-speech-compare-transcript-to-obamas/).

Richard Tran chắc có thói quen mượn đỡ văn người khác vì sau khi bản tin này đăng tải vào ngày 20-Tháng 12, thì ba ngày sau vào ngày 23-Tháng 12, tờ Mercury tường trình là The Post hỏi Richard Tran là lời tuyên bố này của anh ta trong bản tin ngày 20-Tháng 12 có phải là anh đã lấy lời từ nhạc rap của nhạc sĩ Jay Z hay không:

Đây là lời của Richard Tran:

"Tôi cho đó là một vinh dự. Vinh dự là vì Rosa Parks đã ngồi (ghế xe bus) nên Martin Luther King mới đi bộ (biểu tình) được, nên Obama mới chạy được (tranh cử Tổng Thống. Chữ "run" tiếng Anh vừa có nghĩa là "chạy", vừa là "tranh cử"), nên những chính trị gia, những người lãnh đạo trẻ tuổi như chúng tôi mới có thể bay được".

Và đây là lời bản nhạc rap "My President" của Young Jeezy, mà Jay Z rap lại năm 2008:

"(Nhờ) Rosa Parks ngồi nên Martin Luther mới đi bộ (biểu tình) được. (Nhờ) Martin Luther đi bộ (biểu tình) nên Obama mới chạy (ứng cử Tổng Thống được) được. (Nhờ) Obama chạy nên con nít mới bay được").

(“Rosa Parks sat so Martin Luther could walk, Martin Luther walked so Barack Obama could run, Barack Obama ran so all the children could fly.”)

[Tôi xin giải thích vắn tắt: Rosa Parks và Martin Luther King là hai người da đen tranh đấu cho quyền bình đẳng cho người da đen. Năm 1955 ở Montgomery, Alabama, khi khắp nơi trong xã hội chia hai cách biệt da đen và da trắng, bà Rosa Parks ngồi trên xe bus bên phần ấn định của người da đen. Vài người da trắng lên xe bus, và phần ghế da trắng không còn chỗ trống. Người tài xế ra lệnh cho Rosa Parks đứng lên nhường ghế. Vì Rosa Parks phản đối không tuân lệnh, người tài xế gọi cảnh sát bắt bà ta. Rosa Parks và những người da đen sau đó tẩy chay không dùng xe bus 381 ngày, gây kiệt quệ tài chính cho hãng xe bus.

Martin Luther King Jr. là một Mục Sư Báp Tít, lãnh đạo của Phong trào Đòi quyền Bình đẳng cho người da đen. Vào năm 1963, Martin Luther King cầm đầu một đám biểu tình trăm nghìn người đi bộ đến Washington. Ở nơi đây, ông đọc một bài diễn văn sau này trở nên nổi tiếng: "I have a dream". Năm 1968, King bị ám sát ở Tennessee].

Richard Tran thú nhận anh ta đã lấy câu trong bài rap của Jay Z, dùng như là câu nói của mình, không nêu rõ xuất xứ.

Đọc bản tin này xong tôi nửa khóc nửa cười. Khóc là vì báo chí Mỹ khui ra một người có dòng máu Việt Nam với tôi, Richard Tran, vừa mới đắc cử vào chức vụ Thị Trưởng của thành phố Milpitas, đã ăn cắp văn (plagiarized) của một người khác. Cười là vì anh chàng này xem chuyện ăn cắp bài viết của người khác là một chuyện thường tình, thậm chí còn biện hộ đó là một cách anh vinh danh người bị ăn cắp bài viết!

Tôi không say rượu nên biết là nước vẫn chẩy xuôi, cá không lội ngược dòng, nước mưa rơi từ trên trời xuống đất. Thế mà chắc tôi đang ở một thế giới khác nên thấy một người không xấu hổ khi ăn cắp bài viết của người khác, dấu xuất xứ, đọc lên như là của mình. Đã thế, khi bị khui ra, anh ta còn bênh vực hành động ăn cắp ý tưởng người khác là vinh danh cho họ!

Thơ văn của tôi phổ biến công cộng khắp nơi nên tôi có kinh nghiệm xương máu tương tự: Một lần tôi đã đọc bài viết của tôi trên mạng bị người khác "chôm", nói là họ viết. Bài vở của tôi bị nhiều báo chí với mục đích kiếm lợi in không xin phép tác giả, dù rằng trên trang web saigonocean.com của chúng tôi, tôi ghi rất rõ cấm báo chí với mục đích thương mại in lại bài vở của tôi không xin phép. Đừng nói là ăn cắp văn chương người khác không trưng dẫn xuất xứ không sao: điều tôi bực dọc nhất và tôi thấy nhiều nhất là bài viết của tôi luân chuyển trên mạng lưới Internet gửi từ người này đến người kia, với tên tôi lẫn nguồn saigonocean.com bị cắt mất, không ai biết xuất xứ là đâu.

Có một website tôi phải khiếu nại Google đến ba lần khác nhau vì người blogger chẳng những đăng tải bài viết của tôi không xin phép, mà còn thêm thắt chanh chua vào (website này bây giờ không còn hoạt động).

Gần đây nhất, một cô bạn trên Facebook cho tôi biết là hình ảnh của tôi và của cô ấy chụp lá vàng trong chuyến đi Quebec bị một anh chàng trên Facebook "cuỗm". Anh này chú thích là những ảnh đó anh ta chụp ở khu nhà anh ta vùng phía Đông nước Mỹ. Tôi vào xem thử trang Facebook của anh ta thì thấy bao nhiêu là ảnh chụp anh ta khoe khoang choàng ba, bốn máy ảnh với ống kính dài thoòng thật đắt tiền. Càng khoe càng nổ. Càng nổ thì lại càng không xấu hổ ăn cắp sản phẩm của người khác.

Tốn bao nhiêu thì giờ viết một bài rồi bị một người khác cuỗm, không ghi rõ xuất xứ từ đâu ra thì không phải chỉ riêng tôi, mà ai là tác giả cũng không chấp nhận được. Mình bỏ ra bao nhiêu thì giờ suy nghĩ, biên khảo, đánh máy, trau chuốt...., rồi chỉ chưa đầy vài giây đồng hồ người khác copy nói là của họ. Không điều gì bực dọc hơn.

Tôi không đồng ý lời giải thích của Richard Tran nói là anh ta không cần nêu rõ xuất xứ vì ai cũng biết Obama đọc bài đó, và anh ta copy bài diễn văn của Obama là để vinh danh Obama.

Thứ nhất, nói rằng ai cũng biết diễn văn Obama nên khỏi cần ghi xuất xứ là vô lý. Tôi không biết bài diễn văn của Obama (tôi tương đối là người có kiến thức, đọc tin chính trị hằng ngày). Tôi dám chắc số người biết diễn văn của Obama rất ít ỏi: bằng chứng là chính nhà báo, cơ quan truyền thông chuyên môn đăng tải tin chính trị, đăng tải tin tức nhậm chức của Richard Tran cũng không biết. Chỉ đến khi một độc giả thông báo sự tương tự giữa hai bài diễn văn thì họ mới kiểm tra.

Thứ hai, nói để vinh danh Obama thì lại càng vô lý hơn: Nếu không tiết lộ xuất xứ diễn văn anh ta đọc là của Obama thì làm gì người khác biết để vinh danh Obama? Thực tế có phải là vì không biết nên người ta sẽ vinh danh người đọc vì nghĩ rằng bài diễn văn quá hay?

Ăn cắp ý tưởng của người khác, tiếng Anh là plagiarism. Nhiều người nghĩ plagiarism chỉ có nghĩa là copy, hay mượn ý kiến của người khác. Tôi không nghĩ thế. Nếu ai vào trang web, tra tự điển Merriam-Webster, thì đây là định nghĩa của chữ plagiarize:

1. ăn cắp và giả bộ (ý tưởng hay văn của người khác) là của mình.

2. dùng sản phẩm của người khác mà không nêu rõ xuất xứ.

3. ăn cắp sản phẩm văn chương: lấy một sản phẩm của ai đó rồi trình bày là mới, của mình.

Định nghĩa của Merriam-Webster dùng chữ steal (ăn cắp) để định nghĩa plagiarize, chứ không phải là copy (sao lại) hay borrow (mượn).

Theo trang web http://www.plagiarism.org/plagiarism-101/what-is-plagiarism/ , họ kết luận tóm tắt từ định nghĩa trên của Merriam-Webster thì plagiarize là một hành vi gian lận bao gồm hai động tác: thứ nhất, ăn cắp ý tưởng của người khác, và thứ hai nói láo về hành động ăn cắp của mình.

Cũng theo trang web trên, giống như phát minh, tất cả văn chương và ý kiến nguyên thủy là sở hữu trí tuệ được luật pháp bảo vệ bản quyền (The expression of original ideas is considered intellectual property and is protected by copyright laws, just like original inventions). Một thí dụ là nếu tôi đăng ký bản quyền tất cả bài viết của tôi trên Saigonocean.com, nếu ai copy đăng tải nơi khác mà không hỏi tôi ý kiến cho phép, tôi có quyền thưa người đó.

Ăn cắp văn chương của người khác là một hành động dối trá, do đó không thể nào không có hình phạt.

Ở học đường, viết luận án mà ăn cắp ý tưởng của người khác nếu bị khám phá sẽ bị đánh rớt.

Joe Biden, Phó Tổng Thống chung với nhiệm kỳ Obama, năm 1987 khi tranh cử Tổng Thống, ăn cắp ý của chính trị gia Anh Neil Kinnock đọc trong một bài diễn văn của mình. Báo New York Times khui ra, và từ đó khám phá là Biden ăn cắp ý của nhiều người khác: Hubert Humphrey, Robert Kennedy, và John Kennedy. Việc tiết lộ này khiến Biden phải rút lui khỏi cuộc tranh cử Tổng Thống 1988.

Joe Biden, Cựu Phó Tổng Thống Hoa Kỳ

Mới đây nhất, vào tuần trước đây, bà Monica Crowley sắp sửa được Trump đề cử vào chức vụ Giám Đốc Chiến lược Thông tin thì CNN khám phá là bà ta đã ăn cắp ý người khác trong sách bà ta xuất bản, trong bài viết đăng trên báo, và trong Luận Án bà ta trình ở Columbia University. Crowley nhanh nhẩu xin rút lui làm việc cho Trump.

Đối với tôi, ăn cắp văn chương người khác giống như mượn tiền rồi cố tình "quên" là mình mượn. Khi "quên" mượn thì có nghĩa là quịt người khác, số tiền mượn trở nên của mình. Mình có thể quịt một người, hai người, ít ai hay biết, nhưng dần rồi tiếng xấu sẽ đồn vang khắp nơi, chẳng ai dám cho mình mượn tiền, mọi người đều lánh xa.

Quịt tiền người khác như thế thì phải mất một thời gian lâu dài những người khác mới biết là mình quịt. Trong khi ăn cắp văn chương người khác mà lại cả gan tuyên bố trước công chúng thì cả thế giới sẽ biết ngay mình không thành thật ngay lập tức.

Nguyễn Tài Ngọc

January 2017

http://saigonocean.com/index.php/en/

Tài liệu tham khảo:

http://www.mercurynews.com/2016/11/10/milpitas-first-time-candidates-elected-to-mayor-council/

http://www.mercurynews.com/2016/12/20/milpitas-mayors-inauguration-speech-lifted-passages-from-obamas/

http://www.mercurynews.com/2016/12/23/milpitas-mayor-lifts-jay-z-lyric-to-explain-why-he-plagiarized-obamas-speech/

http://www.mercurynews.com/2016/12/21/milpitas-mayors-plagiarized-speech-compare-transcript-to-obamas/

http://www.plagiarism.org/plagiarism-101/what-is-plagiarism/

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_mayors_of_Milpitas,_California

http://statisticalatlas.com/place/California/Milpitas/Languages

https://datausa.io/profile/geo/milpitas-ca/#demographics

http://www.tomsportguides.com/port-guides.html#greece

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_U.S._cities_with_large_Vietnamese-American_populations

http://wgntv.com/2016/07/19/remember-when-joe-biden-plagiarized-a-speech-while-running-for-president/

http://money.cnn.com/2017/01/16/media/kfile-crowley-out/

https://en.wikipedia.org/wiki/Rosa_Parks

https://en.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther_King_Jr.