Bn th làm

Thm Phán Ti Cao Pháp Vin Hoa Kỳ

x mt v án

Nguyn Tài Ngc

http://www.saigonocean.com/trangNguyenTaiNgoc/vanNTN.htm

 

 

        Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ có chín Thẩm phán, một con số lẻ để bảo đảm một vụ án sẽ có phán xét thắng thua, không thể nào huề. Hiện giờ có 4 Thẩm phán khuynh tả do Tổng Thống Đảng Dân Chủ chỉ định (trong hai nhiệm kỳ tám năm, Obama chỉ định hai Thẩm phán Tối Cao Pháp Viện, cả hai đều là khuynh tả: Sonia Sotomayor và Elena Kagan), 3 Thẩm phán khuynh hữu do Tổng Thống Đảng Cộng Ḥa đề cử, 1 người lập trường dung ḥa, Anthony Kennedy, xưa do Tổng Thống Reagan của đảng Cộng Ḥa chỉ định. Tổng cộng hiện thời chỉ có 8 Thẩm phán v́ Thẩm phán khuynh hữu Antonin Scalia mới mất tháng Ba năm nay. Sang năm, tân Tổng Thống Donald Trump sẽ có dịp đề cử một người khuynh hữu khác thay thế cho đủ 9 người.

        Trong bài viết này, tôi ghi lại bẩy vụ án đă được Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ phân xử với kết quả suưt soát 5/4 (năm trên bốn người). Xin mời bạn đọc và quyết định để xem ư kiến của bạn nằm trong đa số hay thiểu số.

        Nhưng trước khi đọc các án kiện, tôi muốn giải thích sơ qua về hệ thống ṭa án Liên Bang Hoa Kỳ.

        Hệ thống Ṭa Ṭa Án Liên Bang có ba cấp bậc:

1. Thấp nhất: U.S. District Court (Ṭa Sơ Thẩm Cấp Vùng), 94 vùng. Có khoảng chừng 700 Thẩm phán District Court, lương $199,100 dollars/ một năm.

2. Kháng Án: U.S. Circuit Court (U.S. Courts of Appeals) (Ṭa Kháng Án Phúc Thẩm), 13 khu vực, mỗi lần ra ṭa có ba Thẩm phán xử. Tổng số Thẩm phán là 179 người, lương $211,200 dollars/ một năm

3. Cao nhất: U.S. Supreme Court (Ṭa Tối Cao Pháp Viện), 9 Thẩm phán, lương $244,400 dollars / một năm.

        Một người muốn thưa kiện liên hệ với Liên Bang th́ theo thứ tự 1,2,3 trên: Bắt đầu ở Ṭa Sơ Thẩm - District Court. Không thích quyết định ở District Court th́ kháng án lên Ṭa Phúc Thẩm - Circuit Court of Appeal. Không thích nữa th́ kháng án lên Tối Cao Pháp Viện - Supreme Court, là cuối cùng, không ai căi lại được nữa.

        Mỗi năm có khoảng 7000 vụ thưa kiện đệ tŕnh lên Tối Cao Pháp Viện giải quyết, nhưng Tối Cao Pháp Viện đồng ư nghe xử rất ít, khoảng 80 án kiện.

        Khi dân chúng chọn Tổng Thống đảng Dân Chủ (Democratic Party) hay Cộng Ḥa (Republican Party), rất ít người biết sự lợi hại liên hệ đến ngành Tư Pháp khi Tổng Thống của một Đảng lên cầm quyền: Tổng Thống có quyền chỉ định người của đảng ḿnh nắm giữ chức vụ Thẩm phán Liên Bang, nhiệm kỳ vĩnh viễn. Trung b́nh trong một nhiệm kỳ bốn năm, một Tổng Thống chỉ định khoảng 240 Thẩm phán.

        Tôi cho một thí dụ bịa đặt vụ án sau đây để cho thấy là việc bầu cho Tổng Thống đảng của ḿnh rất quan trọng:

        Sau bao nhiêu năm sống chung với nhau khắng khít, hai vợ chồng ly dị. Khi ra Ṭa, Thẩm phán khuynh hữu đa số xử tội mấy ông chồng chúng ta 100% dám bỏ vợ con. Ṭa xử tất cả tài sản, con cái.., cho vợ lănh hết; chồng chỉ c̣n được cái quần xà-loỏn.

        Trái lại, nếu có nhiều Thẩm phán khuynh tả, họ thông cảm cho nỗi đau đớn của chồng, xử chia gia tài 1/5 cho vợ, 4/5 cho chồng v́ chồng cần tiền để lấy thêm hai, ba bồ nhí.

        Trong thí dụ này, các bạn thấy là việc chọn Tổng Thống cùng Đảng, có cùng quan điểm với ḿnh rất quan trọng. Các ông chồng chúng ta phải chọn Tổng Thống theo phe Tả để Thẩm phán sẽ là người xử lợi cho ḿnh.

        Trong bẩy vụ án dưới đây, ở cuối mỗi án kiện tôi liệt kê quyết định của Tối Cao Pháp Viện. Tôi chú thích chữ L (Left, Tả, Democrat), và R (Right, Hữu, Republican) kế bên tên của mỗi Thẩm phán để cho thấy phe nào phán quyết ra sao. So sánh quyết định của ḿnh với quyết định của các Thẩm phán trong bẩy án kiện này, bạn sẽ có khái niệm phe Dân Chủ hay Cộng Ḥa có cùng quan điểm với bạn.

        Và đây, xin mời bạn thử quyết định đúng sai:

------------------------------------------------------------------------

1. ÁN KIỆN 1: Grutter thưa University Michigan Law School

Tranh luận trước ṭa:      01-Apr-2003

Quyết định:                     23-Jun-2003

 

        Năm 1977, cô Barbara Grutter, một thường trú dân của tiểu bang Michigan, nộp đơn xin vào Đại Học Luật Khoa Michigan. Điểm học GPA của cô là 3.8, và điểm thi LSAT là 161. Cô bị nhà trường khước từ nên nộp đơn thưa, cho rằng trường Đại Học Michigan kỳ thị chủng tộc da trắng: sinh viên da mầu, da đen, điểm thấp hơn cô được chọn, trong khi mặc dù điểm cao hơn, cô bị khước từ. Nhà trường xâm phạm Đạo Luật Bổ Túc Thứ 14, bảo vệ quyền b́nh đẳng cho tất cả mọi người.

        Tranh căi ở Ṭa District Court, Trường Đại học Michigan thú nhận là họ dùng mầu da của thí sinh là một trong tiêu chuẩn để chọn sinh viên. Nhưng tiêu chỉ trường của họ là muốn có một trường Đại Học đa dạng, sinh viên đến từ đủ loại tầng lớp mầu da, nên mặc dù điểm thi học là một trong những tiêu chuẩn dùng để tuyển sinh viên nhập học, nó không phải là mỗi một tiêu chuẩn duy nhất. Mầu da và gốc gác của thí sinh cũng là một tiêu chuẩn, và v́ ít có thí sinh người da mầu nên trường thiên vị thí sinh người da mầu, tuyển vào nhập học nhiều hơn là da trắng. Họ đưa ra thống kê cho thấy là nhờ đặt ra chính sách tuyển sinh viên như thế mà cơ hội của một sinh viên da màu có thể được nhận vào trường gia tăng từ 10% lên đến 35%.

        Ṭa District Court không đồng ư. Đại học Michigan kháng án.

        Ṭa Kháng Án xử Ṭa District Court sai, chính sách tuyển sinh viên thiên vị người da mầu của Đại Học Michigan là đúng.

        Grutter kháng án lên Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ.

QUYẾT ĐỊNH:

        Với quyết định 5-4, Tối Cao Pháp Viện xử Ṭa Kháng Án đúng, trường Đại Học Luật Michigan không chọn Grutter, da trắng, không có ǵ sai v́ mầu da chỉ là một trong nhiều tiêu chuẩn để tuyển chọn sinh viên. Nhà trường cân nhắc kỹ lưỡng nhiều tiêu chuẩn chứ không phải vừa thấy đơn của một sinh viên da trắng là từ chối ngay, nên mục tiêu của trường muốn thành đa dạng, mở cửa, khuyến khích cho sinh viên tất cả mầu da là có lư.

Đa số (5):        Breyer (L), Souter (L), Ginsburg(L), Stevens (L), O'Connor (R)

Thiểu số (4): Rehnquist (R), Scalia (R), Thomas (R), Kennedy (I)

------------------------------------------------------------------------

2. ÁN KIỆN 2:               Rodney Gant thưa Tiểu Bang Arizona

Tranh luận trước ṭa:      07-Oct-2008

Quyết định:                     21-April-2009

 

        Phát hiện được Rodney Gant lái xe với một lệnh truy nă bắt giam về tội lái xe với bằng lái đă bị treo, cảnh sát c̣ng Gant khi anh ta vừa đậu xe, mở cửa định bước đến nhà một người bạn. Sau khi áp tải Gant ngồi vào xe Cảnh sát, Cảnh sát lục lọi xe của Gant và t́m được một khẩu súng và một gói ma túy. Cảnh sát truy tố Gant thêm tội oa trữ súng bất hợp pháp và dấu vật liệu ma túy với mục đích buôn bán.

        Khi ra ṭa, luật sư của Gant yêu cầu Ṭa băi bỏ tội oa trữ súng và ma túy v́ cảnh sát đă thu thập tang chứng không có trát ṭa, xâm phạm Đạo Luật Bổ Túc Thứ Tư cấm khám xét và tịch thu quá đáng. Ṭa không đồng ư, cho rằng việc khám xét là hậu quả trực tiếp của sự bắt giam Gant đúng luật, và do đó kết tội Gant.

        Ṭa Kháng Án Arizona đổi ngược, cho Gant trắng án, nói là việc khám xét xe không đúng Hiến Pháp. Tối Cao Pháp Viện Tiểu bang Arizona đồng ư, nói là Gant t́nh nguyện đi ra khỏi xe ḿnh theo lời cảnh sát yêu cầu. Gant không chống cảnh sát, không gây nguy hại an ninh cho cảnh sát nên cảnh sát không có cớ ǵ khám xe Gant.

        Tổng Chưởng Lư (Attorney General ) Arizona không đồng ư, kháng án lên Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ.

QUYẾT ĐỊNH:

        Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ đồng ư với Tối Cao Pháp Viện Arizona, xử cảnh sát không được xét xe Gant: Cảnh sát chỉ có quyền xét xe nếu khi bị chận lại, Gant có vẻ hành động nghi ngờ giấu ǵ trong xe; hay cảnh sát muốn t́m tang chứng liên quan đến việc bắt nghi phạm (Thí dụ cảnh sát chận xe một người nào v́ vừa mới bán ma túy cho người khác th́ cảnh sát có lư do chính đáng để xét xe xem có oa trữ ma túy hay không)

Đa số (5):        Stevens (L), Souter (L), Ginsburg(L), Scalia (R), Thomas (R)

Thiểu số (4):   Alito (R), Roberts (R), Kennedy (I), Breyer (L)

------------------------------------------------------------------------

3. ÁN KIỆN 3: Y tá Laura Symczyk thưa Tập Đoàn Y Tế Genesis

Tranh luận trước ṭa:      03-Dec-2012

Quyết định:                     16-April-2013

 

        Đạo Luật Lao Động Đối xử Nhân viên Công Bằng năm 1938 The Fair Labor Standards Act of 1938 (FLSA) ấn định rơ ràng nhân viên có quyền được trả 40 giờ trong một tuần làm việc. Cô y tá Laura Symczyk làm việc cho Tập Đoàn Y Tế Genesis, tố cáo là chủ thường xuyên trừ 30 phút tính là giờ ăn, không trả tiền nhân viên dù cho nhân viên có nghỉ 30 phút để ăn trưa hay không.

        Theo Luật FLSA, nhân viên không những có thể thưa trên phương diện cá nhân, mà cũng có thể thưa trên phương diện tập thể "collective action".

        Symczyk chọn phương diện tập thể, thưa Genesis. Genesis sau đó đồng ư trả cô $7,500 tiền lương không trả bị trừ kể là giờ ăn, cộng với tiền luật sư, cộng với tất cả phí tổn thưa kiện khác ảnh hưởng đến cá nhân mà cô yêu cầu trong đơn kiện.

        Thế nhưng Symczyk yên lặng không trả lời đồng ư với đề nghị đền của Genesis. V́ thế Genesis xin Ṭa băi nại đơn thưa của Symczyk, viện lẽ v́ không tỏ ra ư kiến nhất định có đồng ư với số tiền đền hay không, Symczyk không c̣n ư muốn thưa kiện nữa.

        Symczyk nói rằng sở dĩ cô ta im lặng v́ Symczyk không đồng ư với chiến lược "tách rời" của Genesis. Genesis chỉ trả riêng cho cô v́ không muốn đền cho tập thể.

        Ṭa District Court xử v́ không có một ai khác nhẩy vào với Symczyk cùng thưa Genesis trên phương diện tập thể, và v́ Genesis đă đồng ư đền tất cả chi phí cá nhân do Symczyk yêu cầu mà cô lại không trả lời, thành ra lỗi tại Symczyk. Ṭa băi nại vụ án.

        Symczyk kháng án. Ṭa Kháng Án xử đơn thưa cá nhân của cô không c̣n hiệu lực, nhưng cô vẫn có thể tiếp tục thưa Genesis trên phương diện tập thể, collective action.

        Symczyk tiếp tục kháng án lên Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ.

QUYẾT ĐỊNH:

        Trong quyết định 5-4, Tối Cao Pháp Viện xử Symczyk không có quyền thưa trên phương diện tập thể v́ đơn thưa cá nhân của cô đă được Genesis đền bù xứng đáng, và v́ không có một ai khác tham dự với Symczyk thưa Genesis trên phương diện tập thể (Ṭa Kháng Án dưới đă xử cô không được thưa cá nhân v́ Genesis đền mà cô không trả lời, thành ra xem như Symczyk thua hoàn toàn).

Đa số (5):                Thomas (R), Roberts (R), Alito (R), Scalia (R), Kennedy (I)

Thiểu số (4):   Sotomayor (L), Ginsburg(L), Kagan (L), Breyer (L)

------------------------------------------------------------------------

4. ÁN KIỆN 4: Gabriel McNeely thưa Tiểu Bang Missouri

Tranh luận trước ṭa:      09-Jan-2013

Quyết định:                     17-April-2013

 

        Khoảng 2:08 AM đêm ngày 3-Oct-2010, Tyler McNeely bị cảnh sát lưu thông chận lại sau khi cảnh sát thấy anh ta chạy quá tốc độ và chạy qua lằn kẻ giữa đường. Cảnh sát quan sát thấy McNeely có dấu hiệu của người say rượu: mắt đỏ ngầu, nói lắp, và có mùi rượu trong hơi thở nên hỏi McNeely làm những test cử động tay chân đơn giản xem rượu có ảnh hưởng đến động tác hay không, McNeely làm không được.

        Cảnh sát bước sang giai đoạn thứ hai, yêu cầu McNeely thổi vào máy đo độ rượu trong hơi thở. McNeely từ chối, nói rằng nếu bị giải về bót anh cũng sẽ không chịu thổi vào máy đo để xem độ rượu trong máu là bao nhiêu.

        Thay v́ giải McNeely về bót, Cảnh sát chở anh ta đến nhà thương để lấy máu. Cảnh sát không xin trát ṭa để lấy máu. Thay vào đó, hỏi thẳng McNeely có bằng ḷng hay không; nếu không bằng ḷng th́ bằng lái xe sẽ bị treo một năm. McNeely vẫn tiếp tục không chịu thổi vào máy đo nên vào lúc 2:35 AM , Cảnh sát ra lệnh cho nhà thương lấy máu McNeely. Kết quả cho thấy là máu của McNeely có độ BAC 0.154% , cao gần gấp đôi độ giới hạn say rượu của tiểu bang là 0.08 %.

        McNeely bị cảnh sát kết tội say rượu. Khi ra ṭa, luật sư của McNeely căi là không thể dùng kết quả rượu trong máu của McNeely là tang chứng v́ máu của McNeely bị bắt buộc lấy không hợp lư, xâm phạm quyền công dân được Hiến Pháp bảo vệ (nếu không được tŕnh Ṭa xem tang chứng máu McNeely có rượu th́ McNeely sẽ được tha bổng v́ không có bằng chứng y tế là McNeely say).

        Ṭa dưới đồng ư với luật sư của McNeely là lấy máu của một người không có trát ṭa là xâm phạm Đạo Luật Bổ Túc Thứ Tư bảo vệ quyền công dân không bị khám xét và bị tịch thu làm tang chứng một cách vô lư.

        Tiểu bang Missouri (đại diện Cảnh sát) chống án lên ṭa trên, nói rằng cảnh sát lấy máu không đợi trát ṭa v́ không có thời gian. Nếu đợi trát ṭa th́ can phạm sẽ giă rượu, thử máu sẽ không c̣n thấy chất rượu nằm trong máu.

        Tối Cao Pháp Viện Tiểu Bang Missouri đồng ư với Ṭa đầu tiên. Cảnh sát kháng án lên Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ.

QUYẾT ĐỊNH:

        Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ trong quyết định 5-4 đồng ư với Tối Cao Pháp Viện Tiểu Bang Missouri là hành động lấy máu không có sự đồng ư của người bị lấy máu là trái Hiến Pháp, ngược với Đạo Luật Bổ Túc Thứ Tư bảo vệ một người bị khám xét và tịch thu quá đáng.

        Trường hợp của McNeely chỉ là một trường hợp thông thường của tài xế bị nghi lái xe trong lúc say rượu, không có ǵ khẩn cấp nguy hiểm chết người xẩy ra nên không có ǵ vội vă phải lấy máu liền mà không đợi trát ṭa cho phép.

        Do đó, trong trường hợp này, cảnh sát phải xin trát ṭa trước khi lấy máu McNeely.

Đa số (5): Sotomayor (L), Ginsburg(L), Kagan (L), Scalia (R), Kennedy (I)

Thiểu số (4):   Thomas (R), Roberts (R), Alito (R), Breyer (L)

------------------------------------------------------------------------

5. ÁN KIỆN 5:       Bà Windsor thưa chính quyền Liên Bang Hoa Kỳ

 

Tranh luận trước ṭa:      27-Mar-2013

Quyết định:                     26-June-2013

 

        Đạo Luật Bảo Vệ Hôn Nhân Defense of Marriage Act (DOMA) ban hành năm 1996, để xác định rơ ràng cho luật Liên Bang, định nghĩa "hôn nhân" và "vợ, chồng" là sự kết hợp hợp pháp giữa hai người khác phái, đàn ông và đàn bà. Từ đó trở đi, nhiều tiểu bang cho phép hôn nhân giữa hai người đồng tính.

        Bà Thea Clara Spyer, mất năm 2009, để lại tài sản cho "vợ" ḿnh là bà Edith Windsor. Hai người cưới nhau năm 2007 ở Toronto, Canada, và hôn nhân này được Tiểu Bang New York công nhận. V́ Liên Bang không công nhận hôn nhân giữa hai người cùng phái, bà Edith Windsor bị đánh thuế $363,000 dollars trên căn nhà bà Spyer chết để lại cho bà Windsor. Nếu hôn nhân giữa hai người khác phái th́ gia sản thừa kế này đă được miễn đánh thuế.

        Vào ngày 9-Nov-2010, bà Windsor thưa chính phủ Liên Bang ở Ṭa Sơ Thẩm - District Court đ̣i lại tiền đóng thuế căn nhà thừa kế, nói là Đạo Luật Bảo Vệ Hôn Nhân Defense of Marriage Act (DOMA) xâm phạm Hiến Pháp v́ cùng một vấn đề hôn nhân mà chính phủ kỳ thị hôn nhân giữa hai người cùng phái.

        Ngày 23-Feb-2011, Tổng Thống Obama tuyên bố sẽ không bảo vệ DOMA

        Ngày 18-Apr-2011 Cơ quan cố vấn luật pháp cho Quốc Hội Bipartisan Legal Advisory Group (BLAG) tuyên bố sẽ bảo vệ DOMA, yêu cầu Ṭa băi nại án kiện này.

        Ṭa District Court không băi nại, đồng ư với bà Windsor, xử đạo luật DOMA trái Hiến Pháp. BLAG kháng án.

        Ṭa Kháng Án với quyết định 2-1 đồng ư với ṭa dưới.

        BLAG kháng án lên Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ.

QUYẾT ĐỊNH:

        Tháng Ba 2013 Tối Cao Pháp Viện nghe hai bên tranh căi, và 26-June-2013, Tối Cao Pháp Viện công bố quyết định 5-4 đồng ư với Ṭa Kháng Án: Phần thứ 3 của DOM trái Hiến Pháp, cướp lấy quyền tự do của một công dân mà Đạo Luật Thứ Năm bảo vệ.

Đa số (5):                Sotomayor (L), Ginsburg(L), Kagan (L), Breyer (L), Kennedy (I)

Thiểu số (4):   Thomas (R), Roberts (R), Alito (R), Scalia (R),

------------------------------------------------------------------------

6. ÁN KIỆN 6 :              Patel thưa Thành phố Los Angeles

Tranh luận trước ṭa:      03-Mar-2015

Quyết định:                     22-June-2015

 

        Luật của Thành phố Los Angeles bắt buộc các khách sạn phải giữ information của khách đến trú ngụ , tên , tuổi, xe loại ǵ, ngày đến ở, pḥng số mấy, trả tiền bằng tiền mặt hay credit card....Khách sạn phải giữ information này trong 90 ngày, nếu cảnh sát hỏi - bất cứ lúc nào - mà không có th́ sẽ có h́nh phạt đối xử. Năm 2003, Naranjibhai and Ramilaben Patel cùng một số khách sạn thưa thành phố Los Angeles, tố cáo h́nh luật này trái Đạo Luật Bổ Túc Thứ Tư của Hiến Pháp.

        Khi ra ṭa, thành phố Los Angeles biện luận là kỹ nghệ khách sạn cần phải giám sát chặt chẽ, do đó cần phải cung ứng information cho cảnh sát mà không cần trát ṭa. Thẩm Phán Fischer tuyên bố không có chứng cớ ǵ cho thấy cảnh sát giám sát chặt chẽ khách sạn, thế nhưng kỹ nghệ khách sạn cũng không có tin tức cá nhân ǵ cần phải giấu diếm, do đó luật lệ của thành phố Los Angeles đ̣i hỏi khách sạn không có ǵ sai.

        Patel kháng án. Thua. Lại kháng án. Thắng. Và đến phiên Thành phố Los Angeles kháng án lên Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ.

QUYẾT ĐỊNH:

        Năm Thẩm phán đồng ư luật của thành phố Los Angeles đ̣i hỏi khách sạn quá vô lư. Thẩm phán Sotomayor tuyên bố một người chủ khách sạn có quyền ra trước Ṭa chống đối luật thành phố Los Angeles khám xét khách sạn, và luật pháp đặt ra là để bảo vệ khách sạn chứ không phải quấy nhiễu họ. Nếu luật pháp bắt buộc cảnh sát phải xin trát ṭa trước khi đến khám xét và đ̣i hỏi information từ khách sạn th́ sẽ ngăn chận cảnh sát có thể dùng quyền lực để quấy nhiễu khách sạn.

        Bốn Thẩm phán kia bất đồng, viện lẽ cảnh sát cần đối phó nhanh chóng với những tội phạm có thể xẩy ra nơi khách sạn, chờ lấy trát ṭa đôi lúc mất thời gian vô giá.

Đa số (5): Sotomayor (L), Ginsburg(L), Kagan (L), Breyer (L), Kennedy (I)

Thiểu số (4):   Thomas (R), Roberts (R), Alito (R), Scalia (R)

 -----------------------------------------------------------------------

7. ÁN KIỆN 7:               Bush chống Gore

                 

Tranh luận trước ṭa:      11-Dec-2000

Quyết định:                     12-Dec-2000

 

        Cuộc tranh cử Tổng Thống năm 2000 là một phim Hitchcock hồi hộp ngẹt thở lúc cuối phim. 12 giờ đêm ngày bầu cử sau khi đếm phiếu cả quốc gia, Al Gore có phiếu dân cử popular votes nhiều hơn Bush gần nửa triệu phiếu. Thế nhưng phần cử tri đoàn electoral votes, cần 270 phiếu để quyết định ai là Tổng Thống, Al Gore chỉ có 266 votes, Bush Con có 246 votes.

        Tiểu bang Florida là nơi duy nhất chưa có kết quả chính thức. Nhiều đài truyền h́nh liên tiếp tuyên bố dự đoán kết quả sai. Gore thắng. Không, Bush thắng. Không, Gore thắng. Và cuối cùng tất cả đài truyền h́nh rút lại dự đoán v́ không biết ai sẽ có popular votes nhiều hơn. Với 25 electoral votes, người nào thắng Florida sẽ thắng chức Tổng Thống v́ sẽ đạt quá con số đ̣i hỏi 270 : Gore 266 + 25 = 291, Bush 246 +25 = 271.

        Buổi sáng sau ngày bầu cử, sự chênh lệch giữa hai ứng cử viên chỉ là Bush hơn 1800 phiếu.

        V́ số chênh lệch quá suưt xoa, luật của Florida quy định tiểu bang phải đếm phiếu lại một lần nữa, bằng máy. Và lần này số chênh lệch lại càng nhỏ tí teo hơn : 327 phiếu trong số gần sáu triệu phiếu bầu.

        Số chênh lệch này cực kỳ nhỏ nên luật Florida cho phép Gore chỉ định những County nào Gore muốn đếm phiếu lại, và lần này th́ đếm bằng tay, không phải bằng máy. Gore chọn bốn County người ta than phiền nhiều nhất về máy trục trặc khi bầu: Broward, Miami-Dale, Volusia, và Palm Beach.

        Oái oăm ở đây là luật Florida bắt buộc Secretary of State Katherine Harris phải thị thực kết quả bẩu cử trong ṿng bẩy ngày sau khi bỏ phiếu (trước ngày 14-Nov-2000). Cho dù là làm việc đầu tắt mặt tối với sự chứng giám của cả hai phe Dân Chủ và Cộng Ḥa, ba trong bốn County không hoàn thành nhiệm vụ đếm lại trước ngày ấn định.

        Ngày 14-Nov-2000, Ṭa Florida xử là Harris có quyền gia hạn ngày đếm phiếu. Harris công bố gia hạn đến 2 giờ trưa hôm sau. Ba County không đếm phiếu lại kịp gửi cho Harris tŕnh bày lư do xin tŕ hoăn. Harris không chấp nhận lư do tŕ hoăn, nói sẽ công bố kết quả bầu cử vào Thứ Bẩy 18-Nov-2000. Ngày 17-Nov-2000, Tối Cao Pháp Viện Florida ra quyết nghị bắt buộc Harris phải đợi đến 26-Nov để ba County đếm xong phiếu.

        County thứ Tư, Miami-Dale bây giờ lại ngưng đếm phiếu, viện lư do không thể nào đếm kịp trước ngày 26-Nov. Ngày 26-Nov, Harris tuyên bố kết quả cuộc bầu cử ở Florida: Bush thắng Gore, chỉ hơn 537 phiếu.

        Gore thưa Harris, và sau khi Ṭa xử thua, chống án lên Tối Cao Pháp Viện Florida. Ngày 8-Dec, Tối Cao Pháp Viện Florida xử là người ta phải mang ra đếm lại những phiếu máy đếm phiếu đă loại bỏ không đếm v́ bất hợp pháp (phiếu không có đâm thủng lỗ).

Khi bỏ phiếu, dân đă được chỉ dẫn là phải bấm thủng lỗ hẳn ḥi như lỗ bấm ở hàng cuối cùng bên trái, nếu không là phiếu bất hợp lệ (máy không đếm). Gore thưa là cho dù phiếu bấm không thủng lỗ như những thí dụ bên phải, hay chỉ cần có dấu tay đè xuống th́ phiếu phải được đếm.

        Bây giờ đến Bush kháng án lên Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ, nói rằng một phiếu bầu không có lỗ đâm thủng là bất hợp pháp, máy đă không đếm th́ không có quyền đếm lại.

        Ngày 12-Dec-2000, Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ với quyết định 5-4, xử lệnh đếm lại của Tối Cao Pháp Viện Florida là trái Hiến Pháp v́ nó bảo vệ quyền đếm lại của phiếu này nhiều hơn phiếu khác, xâm phạm Đạo Luật Bổ Túc thứ 14, bảo vệ tất cả quyền b́nh đẳng. Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ xử là khi xem lại phiếu không bấm thủng lỗ, hay thủng nửa chừng, một người phải đoán xem ư của người bầu là bầu cho Bush hay Gore. Sự đoán xét này xâm phạm quyền bầu cử của một công dân v́ sự đoán ư người bầu có thể sai.

        Đúng vào ngày này, luật Florida ấn định Florida phải đề cử người elector (đại cử tri) ra bầu Tổng Thống. Không c̣n dư một phút, Florida tuyên bố Bush hơn Gore 537 phiếu trong gần tổng số sáu triệu phiếu bầu: Bush được 2,912,790 phiếu, Gore được 2,912,253 phiếu. Bush thắng 25 đại cử tri phiếu (electoral votes) của Florida. Cộng thêm 25 vào số đại cử tri toàn quốc Bush thắng bấy giờ là 246 : 25 + 246 = 271 (Gore thắng 266), Bush có hơn 270 electoral votes là con số ấn định thắng cử. Bush lên chức Tổng Thống, mặc dù ít hơn Gore nửa triệu phiếu cử tri popular votes.

Đa số (5):        Rehnquist (R), O'Connor (R), Scalia (R), Thomas(R), Kennedy (I)

Thiểu số (4):   Breyer (L), Souter (L), Ginsburg(L), Stevens (L)

---------------------------------- -------------------------------------

Nguyễn Tài Ngọc

December 2016

http://www.saigonocean.com/

 

Tài liệu tham khảo:

https://en.wikipedia.org/wiki/Ideological_leanings_of_U.S._Supreme_Court_justices

https://en.wikipedia.org/wiki/Missouri_v._McNeely

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_United_States_Supreme_Court_cases

http://www.pbs.org/wnet/supremecourt/future/landmark_bush.html

http://www.civilrights.org/judiciary/courts/supreme.html?referrer=https://www.google.com/