Lực sĩ Hoa Kỳ và Thế Vận Hội

Nguyễn Tài Ngọc

http://saigonocean.com/trangNguyenTaiNgoc/trangNTN.htm

 

 

 

 

        Tuần tới đây sẽ đến lượt nước Brazil tổ chức Thế Vận Hội thứ 31 ở thành phố Rio de Janeiro. Ngân sách dự chi của Rio là $9.7 tỷ US dollars, thế nhưng ai cũng dư biết là số phí tổn thực chi cuối cùng sẽ trội hẳn số dự đoán. Theo một tài liệu của Đại học Oxford, phí tổn xây dựng của các thành phố thắng quyền tổ chức của 17 Thế Vận Hội mùa Hè và mùa Đông từ năm 1968 đến 2012 trung b́nh là 179% nhiều hơn dự định, với Montreal vào năm 1976 giữ chức vô địch tiêu quá ngân sách, 796% hơn dự định. Mới đây nhất, London với Thế Vận Hội mùa Hè năm 2012, tiêu 112% hơn dự định.

        Từ năm  1968 đến năm 2000, phí tổn trung b́nh để tổ chức một Thế Vận Hội là 3.6 tỷ dollars. Thế nhưng đùng một cái, hai Thế Vận Hội cuối cùng, 2012 London -Anh, tốn 16.4 tỷ dollars, và 2014 Sochi - Nga, tốn 15.8 tỷ dollars.

        Tôi không hiểu sự hào hứng của bao nhiêu thành phố và quốc gia trên thế giới tranh nhau xin được tổ chức Thế Vận Hội mà lịch sử cho thấy đường vào trường đua có trăm lần thua có một lần huề. Nếu có lời th́ chỉ vài triệu đến vài trăm triệu dollars là nhiều lắm, nhưng lỗ th́ lỗ thê thảm: 

        - 1976 Montreal, Canada lỗ $990 triệu Canadian dollars, tổ chức năm 1976 mà măi đến 30 năm sau, 2006, sau khi gia tăng bao nhiêu thứ thuế, Montreal mới trả hết nợ.

        - 1980 Moscow, Nga,  lỗ 1.19 tỷ dollars.

        - 2000 Sydney, Úc,  lỗ 2.1 tỷ dollars.

        - 2004 Athens,  Hy-Lạp,  lỗ 14 tỷ dollars , đưa quốc gia này đến khánh tận.

        - Thế Vận Hội cuối cùng, mùa Đông 2014 ở Sochi, Nga, chi phí đắt nhất vô tiền khoáng hậu, 51 tỷ dollars. Số tiền này là trực tiếp lẫn gián tiếp liên quan đến Thế Vận Hội nhưng v́ chính quyền không công bố chi tiết, không ai biết là Nga lỗ bao nhiêu.  Người ta đoán một nửa là tiền thầu khoán tham nhũng cho một số bạn bè của Putin.

        Thế Vận Hội là cuộc tranh tài thể thao thế giới bốn năm mới có một lần nên công dân quốc gia nào cũng hăng hái xem. Trong tất cả các môn thể thao chiếu TV, số người xem Thế Vận Hội nhiều thứ ba. Môn thể thao xem nhiều nhất là giải Túc cầu Quốc Tế bốn năm một lần FIFA World Cup, với số khán giả TV là 3.5 tỷ người. Thứ hai là Tour De France với 2.2 tỷ người xem, và thứ ba là Thế Vận Hội mùa Hè với 2 tỷ người xem.

        Chứng kiến cảnh lực sĩ của quốc gia ḿnh nhận lănh huy chương vàng với lá cờ quốc gia dần dần kéo lên trong khi quốc thiều nước ḿnh trỗi lên là một cảm tưởng xúc động lẫn khích động. V́ thế, rất nhiều quốc gia treo giải thưởng tiền bạc cho lực sĩ nước ḿnh nếu thắng huy chương vàng, bạc, hay đồng.

        Huy chương vàng thật sự không phải là vàng đặc 100%, mà là bạc nhuộm vàng. Số lượng vàng nhuộm của một huy chương vàng chỉ là 6%, trị giá thị trường vào khoảng $700 dollars.

        Nhiều quốc gia không phát giải thưởng tiền bạc cho lực sĩ thắng huy chương như Na-Uy, Thụy Điển..., nhưng phần đông trao tặng tiền để lực sĩ có động cơ thúc đẩy cố gắng đoạt huy chương vàng.

        Đây là vài quốc gia trao tặng giải thưởng nếu lực sĩ quốc gia ḿnh đoạt huy chương vàng, từ nhiều đến ít tiền (đơn vị tiền là US dollars):

        -  Singapore            :       $800,000 dollars

        - Malaysia              :       $600,000 dollars (trả bằng trị giá một thỏi vàng). Năm cuối cùng lực sĩ Mă-Lai-Á thắng huy chương vàng là 1956.

        - Kazakhstan   :       $250,000 dollars

        - Latvia           :       $192,800 dollars

        - Italy                      :       $189,800 dollars

        - Estonia          :       $138,500 dollars

        - Nga                       :       $113,200 dollars, cộng với nhiều bonus khác, nâng  giá trị tiền thưởng có thể lên gấp ba lần, hơn ba trăm ngh́n dollars.

         -Thụy Sĩ         :       $88,600 dollars

        - Pháp              :       $65,000 dollars

        - South Africa :       $55,000 dollars

        - Trung Quốc  :       $55,000 dollars, cộng thêm đủ loại phần thưởng khác có giá trị tiền như xe hơi, nhà cửa...

        - Mexico         :       $37,000 dollars

        - Hoa Kỳ         :       $25,000 dollars (bạc: $15,000, đồng : $10,000. Tiền này của tư nhân -Ủy Hội Thế Vận Hội Hoa Kỳ - treo giải, không phải của chính phủ).

        - Canada          :       $20,000 dollars

        - Anh                       :       $0. Nhưng h́nh của lực sĩ sẽ được in trên tem bưu điện, và lực sĩ sẽ được lănh tiền huê hồng trên tổng số tem bán, ước lượng từ $10,000 đến $90,000 dollars.

        - Việt Nam              :       Tôi không biết Việt Nam treo giải thưởng thắng huy chương vàng ở Olympics là bao nhiêu, nhưng ở  SEA Games 2015, lực sĩ đoạt huy chương vàng được Việt Nam thưởng 10 triệu đồng Việt Nam (khoảng $500 US dollars), một xe gắn máy, một TV, và một smart phone).

        Hấu hết chúng ta ai cũng thất vọng năo nề khi xem TV không thấy lực sĩ quốc gia ḿnh  chiếm huy chương vàng. Nhưng chúng ta nên nh́n vấn đề tranh giải Thế Vận Hội từ một quan điểm khác: Thế giới có 7.4 tỷ người, thế mà chỉ có 10,500 lực sĩ xuất sắc từ 206 quốc gia sẽ tham dự tranh tài ở Rio, Brazil. Thành thử mỗi một lực sĩ có mặt ở Thế Vận Hội đă là một kỳ công không phải ai cũng đạt được, chúng ta nên hoan hô họ hết ḿnh bằng cả hai tay lẫn hai chân.

        Ngày xưa khi mới đến Mỹ xem Thế Vận Hội trên TV, tôi ngạc nhiên khi thấy Mỹ thường thua các nước thuộc khối Cộng Sản Nga-Sô, Đông Đức. Sau này tôi mới biết v́ hai lư do: thứ nhất, lực sĩ của các quốc gia khối Cộng Sản thường gian lận dùng thuốc kích thích, và thứ hai, chính phủ Mỹ không tài trợ một xu cho lực sĩ tranh tài Thế Vận Hội.

        Trong 206 quốc gia tham dự Thế Vận Hội th́ 202 nước là chính quyền tài trợ và trả lương cho lực sĩ. Chỉ có bốn quốc gia chính phủ không trả một xu. Hoa Kỳ là một trong bốn quốc gia đó. V́ thế lực sĩ Hoa Kỳ phải tự túc đi làm để kiếm tiền sống: trả tiền ăn, tiền xe cộ, tiền mướn nhà...  

        Ủy Hội Thế Vận Hội Hoa Kỳ (US Olympic Committee) là một tổ chức tư nhân bất vụ lợi  đứng ra lo việc huấn luyện ngắn hạn, tổ chức tranh đua, trả tiền chi phí cho lực sĩ đi tham dự Thế Vận Hội. Để có ngân quỹ hoạt động, Ủy Hội Thế Vận Hội Hoa Kỳ trông cậy vào:

        1. Tiền tài trợ của các công ty tư nhân như Coca-Cola, Nike, Budweiser....(khoảng $120 triệu dollars vào năm 2008).

        2. Tiền bản quyền chiếu TV của đài truyền h́nh Mỹ (khoảng $625 triệu dollars vào năm 2008).

        3. Tiền phân chia của Ủy Hội Thế Vận Hội Quốc Tế chia lại cho Ủy Hội Thế Vận Hội Hoa Kỳ, hàng năm trung b́nh là $12,000 dollars cho mỗi lực sĩ.

        4. Và những tiền lặt vặt khác như tiền hội viên, lệ phí tranh tài  của 300,000 lực sĩ bơi lội, tổng cộng vào khoảng 100 triệu dollars một năm. 

         Tiền Ủy Hội Thế Vận Hội Quốc Tế thu vào từ hai nguồn lợi tức:

1. Bản quyền dùng nhăn hiệu Năm Ṿng Tṛn Olympics để quảng cáo.

2. Bản quyền truyền h́nh tranh tài Thế Vận Hội.

        Mỗi đài truyền h́nh quốc gia thường kư contract chiếu nhiều Thế Vận Hội trong nhiều năm, chẳng hạn như 8 năm hay 12 năm. Số tiền dưới đây liệt kê giá tiền bản quyền truyền h́nh cho chỉ mỗi một Thế Vận Hội:

- Hoa Kỳ (NBC): Mỹ trả tiền truyền h́nh  Thế Vận Hội từ 2012 đến 2014 tổng cộng 4.4 tỷ dollars. Tính ra, mỗi Thế Vận Hội mùa Hè hay mùa Đông Mỹ trả  $880 triệu dollars.

- Nhật-Bản:                             Nhật trả 250 triệu dollars mỗi Thế Vận Hội.

- Úc (Seven Networks):          Úc trả 170 triệu dollars mỗi Thế Vận Hội.

- Canada (TSN, RDS, Sports Net): Canada trả 160 triệu dollars mỗi Thế Vận Hội.

- Âu Châu : tiền bản quyền truyền h́nh Âu Châu trả hơi phức tạp, nhưng đại khái th́ mỗi Thế Vận Hội, Anh Quốc trả 150 triệu dollars, Italy trả 141 triệu Euro, Đức trả 120 triệu Euro, Pháp trả 80 triệu Euro, Tây-Ban-Nha trả 66 triệu Euro.

        Ủy Hội Thế Vận Hội Hoa Kỳ (US Olympic Committee)  hàng năm xuất ra 170 triệu dollars cho các bộ môn thể thao, thế nhưng những môn thể thao nhiều người xem nhất, chiếu TV thu vào nhiều  tiền quảng cáo nhất như chạy đua, bơi lội... th́ được nhiều tiền hơn những môn thể thao ít người để ư.

        Giống như tài tử đóng phim chỉ có một thiểu số rất ít khoảng 2% là nổi tiếng, giầu, kiếm nhiều tiền, lực sĩ ở Hoa Kỳ cũng thế, nhưng chắc chắn là không kiếm tiền nhiều như tài tử ciné. Lực sĩ Hoa Kỳ nghèo v́ chính phủ không tài trợ huấn luyện. Năm 2014, Hiệp Hội Điền Kinh Hoa Kỳ làm một thống kê, họ khám phá 50% lực sĩ thuộc vào hạng "Top 10 - Mười người chạy nhanh nhất", làm tiền ít hơn $15,000 một năm.

        Đây là phương cách lực sĩ Mỹ nghèo kiếm tiền để huấn luyện và tham dự tranh tài những bộ môn thể thao của ḿnh:

1. Đi làm b́nh thường như người khác. Phần đông là part time, bán thời gian.

2. Bán bánh, kẹo, vitamin, mỹ phẩm... cho bạn bè, người thân.

3. Nhờ gia đ́nh thân nhân bạn bè giúp đỡ tiền bạc.

4. Nếu khá trong môn thể thao của ḿnh, xin tiền viện trợ của các công ty.

5. Nhờ hăng ḿnh làm việc, hay các cửa tiệm địa phương trợ giúp.

        Đây là thí dụ của Brandon Hudgins, lực sĩ chạy đua đường trường 1500m: Từ năm 2011 đến nay, Hudgins làm việc part time bán thời gian, lương tối thiểu $10/ 1 giờ, mỗi năm lănh chỉ được $15,000 đến $18,000 dollars. Hudgins theo đuổi nghề chạy đua trong suốt 19 năm, và năm nay chưa chắc ǵ được tuyển vào đội Hoa Kỳ tham dự Rio: Đội tuyển Hoa Kỳ chỉ chọn ba người Nhất, Nh́, Ba, và Hudgins đứng hạng thứ 13. 

        Không có tiền th́ không thể nào giỏi về bộ môn thể thao của ḿnh. Rất nhiều gia đ́nh trung lưu, không kể bố mẹ phải tốn bao nhiêu thời gian đi theo với con cái, tốn  bao nhiêu tiền ghi tên cho con đi học môn thể thao nó ưa thích, tốn tiền cho nó vào club, tốn tiền mướn huấn luyện viên,  tốn tiền máy bay, hotel, ăn uống...Thành ra gia đ́nh tư nhân thật sự bỏ tiền ra huấn luyện, mài dũa con cái của ḿnh trong bộ môn thể thao nó ưa thích. 

        Lực sĩ đại diện Hoa Kỳ tham dự Thế Vận Hội đúng nghĩa là "amateur- tài tử", chính ḿnh phải bỏ th́ giờ chính yếu t́m lợi tức sinh sống, chỉ huấn luyện khi có thời gian dư giă để tranh giải.  Như thế th́ làm sao giành phần thắng so với các quốc gia mà chính phủ tài trợ ngân quỹ huấn luyện Thế Vận Hội, và các quốc gia huấn luyện lực sĩ từ lúc bé tí teo 8, 9 tuổi như Nga hay Trung Quốc?

        Mặc dù nghèo rớt mồng tơi, chí quyết tâm tập luyện ṛng ră bao nhiêu năm trời để trở thành lực sĩ xuất sắc được tuyển vào Đội tuyển Hoa Kỳ tham dự Thế Vận Hội là một điều đáng phục. Ông Gordon Crawford, Chủ Tịch của U.S. Olympic và Paralympic Foundation, năm ngoái quyên được 28 triệu dollars cho U.S. Olympic Committee. Theo ông ta, chỉ cần hai triệu người Mỹ cho $100 dollars một năm là quỹ có 200 triệu dollars, dễ dàng trả tiền lương cho lực sĩ huấn luyện.  Nếu quư vị muốn, xin cống hiến tiền ở trang web:

https://donate.teamusa.org/page/contribute/support-americas-team

Nguyễn Tài Ngọc

August 2016

http://saigonocean.com/index.php/en/

 

GHI CHÚ:

        1. Thành phố Rio lâm vào t́nh trạng thảm họa tài chánh v́ tổ chức Olympics: Tiền chi tiêu của Rio cho Olympics mấy tháng trước đây đă vượt hơn dự đoán hai tỷ dollars. Vào ngày 17-Tháng 6-2016, hai tháng trước khi Thế Vận Hội Rio khai mạc vào ngày 5 Tháng 8, Thống Đốc của tiểu bang Rio de Janerio tuyên bố thảm họa tài chính. Lư do tuyên bố thảm họa tài chính là để chính quyền có thể thay đổi ưu tiên ngân sách đối đầu với việc xây cất cho Olympics mà không vi phạm vào luật  pháp quốc gia. Song song với lời tuyên bố này, Thống Đốc Rio de Janerio yêu cầu Tổng Thống Ba-Tây xuất ra 900 triệu dollars cho quỹ tiểu bang để đối phó với ngân quỹ thiếu hụt liên quan đến Thế Vận Hội. Trước đây, v́ lư do thiếu hụt tiền bạc trầm trọng, Brazil đă yêu cầu lực sĩ tham dự Thế Vận Hội phải trả tiền điện bật máy lạnh!

        2. Đội tuyển Điền Kinh Nga bị cấm tham dự Olympics: Bẩy tháng trước đây, theo lời đề nghị của Cơ Quan Thế Giới chống dùng thuốc kích thích WADA (World Anti-Doing Agency), Hiệp Hội Điền Kinh Thế Giới IAAF (Association of Athletics Federations) cấm đoàn lực sĩ Điền Kinh Nga tranh tài quốc tế. Nga chống án lên Ṭa Trọng Tài Thể Thao Quốc Tế CAS (Court of Arbitration for Sport). Thế nhưng vào ngày 21-Tháng 7-2016,  Ṭa Trọng Tài Thể Thao Quốc Tế CAS tuyên bố là luật cấm bẩy tháng trước vẫn c̣n áp dụng cho Thế Vận Hội: Đoàn lực sĩ Điền Kinh Nga sẽ không được tham dự tranh tài ở Rio.

        (Vào Chủ Nhật 25-Tháng 7, thay v́ cấm tất cả phái đoàn lực sĩ Nga tham dự Olympics, Ủy Hội Thế Vận Hội Quốc Tế tuyên bố chỉ cấm Đội Điền Kinh của Nga, c̣n những đội thể thao Nga khác muốn tham dự th́ phải chứng tỏ cho các Ủy Hội Thể Thao Thế Giới của từng bộ môn khác là ḿnh không dùng thuốc kích thích). 

        Cơ Quan Thế Giới chống dùng thuốc kích thích WADA (World Anti-Doing Agency) điều tra lực sĩ Nga dùng thuốc kích thích, tung ra bản tường tŕnh kết luận:

                a. Nga gian lận dùng thuốc kích thích trong nhiều năm nay. Sự gian lận này không phải ở tầm mức cá nhân mà dây chuyền lên đến huấn luyện viên, đến Cơ quan chống dùng thuốc kích thích Nga, và thậm chí đến hàng đầu trong viên chức chính phủ.

                b. Tất cả lực sĩ Nga gian lận dùng thuốc kích thích. Lực sĩ Nga nào chống đối, không muốn dùng th́ sẽ không được tuyển vào Hội Tuyển quốc gia (Huấn luyện viên Nga nói với lực sĩ là nước nào cũng gian lận, không phải chỉ một ḿnh nước Nga).    

                c. Cấm vĩnh viễn bốn huấn luyện viên cao cấp Nga, và Giám Đốc Ủy Hội Y Tế Thể Thao Nga tham dự giải quốc tế.   

                d. Nga có thề gian lận dễ dàng v́ Nga hối lộ cho nhân viên của Hiệp Hội Điền Kinh Thế Giới IAAF (Association of Athletics Federations).

        Lư do Cơ Quan Thế Giới chống dùng thuốc kích thích WADA (World Anti-Doing Agency) có thể công bố bản tường tŕnh khẳng định, kết luận sự gian lận Nga bắt đầu từ chính phủ cao cấp v́ Grigory Rodchenkov, Giám Đốc Pḥng thí nghiệm chống dùng thuốc kích thích của Nga vào Thế Vận Hội 2014 mùa Đông ở Sochi, Nga, thú nhận.

 

 

Dr. Grigory Rodchenkov, ảnh của Sportphoto.Ru/Epa

 

        Rodchenkov nói  với báo New York Times là với sự giúp đỡ của Công An Nga, ông ta đă thiết lập một hệ thống thử máu tránh điều tra. Rodchenkov cũng nói với chương tŕnh "60 minutes" của Đài Truyền H́nh CBS là nhân viên FSB của Nga (KGB là tên cũ, tương tự như FBI của Mỹ), giả dạng là dân sự làm việc cho Cơ Quan chống dùng thuốc kích thích ở Thế Vận Hội Sochi để có thể gian lận máu lực sĩ dễ dàng. 

        Tháng 11 năm ngoái 2015, khi bị WADA  hỏi xem 1417 mẫu máu lấy từ lực sĩ tham dự Sochi, Rodchenkov thủ tiêu tất cả. Sau đó, Rodchenkov  bay sang Hoa Kỳ xin tỵ nạn chính trị, thốt lộ sự thật, hiện đang trốn tránh ở một thành phố Mỹ nào ở California.

        Vào tháng 2 năm nay, hai người cựu Giám Đốc làm việc cho Cơ Quan chống dùng thuốc kích thích của Nga, Nikita Kamayev và Vyacheslav Sinev, chết một cách bí mật, cách nhau trong ṿng chỉ hai tuần. Chính quyền Nga tuyên bố Kamayev, 52 tuổi, chết v́ nhồi máu cơ tim khi đi trượt tuyết, c̣n nguyên do chết của Sinev, 58 tuổi, th́ không công bố lư do.

        (Vào ngày 18-Tháng 7, giáo sư dạy luật người Canada tên Richard McLaren, được WASA mướn để điều tra việc lực sĩ Nga dùng thuốc kích thích, đă công bố kết quả tường tŕnh xác định là Thứ Trưởng Thể Thao Nga, nhân viên cao cấp của Ủy Ban Thế Vận Hội Nga, cùng với Công an Nga FSB (xưa là KGB), có nhúng tay vào việc tráo mẫu máu dùng thuốc kích thích của lực sĩ Nga ở cả hai Thế Vận Hội Sochi và Moscow). 

        Ở những cuộc tranh tài thể thao có tầm mức quốc tế, lực sĩ thắng huy chương, và vài lực sĩ chọn đại, ngẫu nhiên, phải cho mẫu máu để nhân viên thử nghiệm xem trong máu có vết tích dùng chất thuốc kích thích hay không. Nếu có, họ sẽ bị tước huy chương, cấm không được tranh giải. Đây là cách Nga đă dùng để tránh khám phá lực sĩ của họ dùng thuốc kích thích:

                a. Trước thời gian tranh giải, Nga lấy máu tất cả lực sĩ khi không một ai uống thuốc kích thích.

                b. Chính quyền giữ lạnh những mẫu máu này.

                c. Lực sĩ tiếp tục uống thuốc kích thích.

                d. Ở Thế Vận Hội, lực sĩ Nga cho lấy máu mẫu như thường lệ.

                e. Công An FSB nga (như FBI Mỹ), giả dạng làm cho Thế Vận Hội, đặt mẫu máu của lực sĩ Nga vào những lỗ hổng dấu kín trong tường.

                f. Khi đêm xuống, Công An FSB Nga giả dạng là kỹ sư cầu cống, từ bên ngoài tường, chỉ cần thọc tay vào những lỗ hỗng dấu kín, lấy các chai đựng mẫu máu, và tráo lại với những mẫu máu không dùng thuốc kích thích đă lấy từ mấy tuần trước.

 

Nguyễn Tài Ngọc

 

Tài liệu tham khảo:

http://sports.yahoo.com/blogs/olympics-fourth-place-medal/what-different-countries-pay-their-olympians-who-bring-home-a-medal-034825947.html

http://ngoisao.net/tin-tuc/ben-le/hc-vang-sea-games-28-duoc-thuong-bao-nhieu-tien-3225747.html

http://www.pri.org/stories/2016-02-22/budget-rio-olympics-16-times-higher-budget-combat-zika-virus

https://en.wikipedia.org/wiki/Cost_of_the_Olympic_Games

http://www.businessinsider.com/summer-winter-olympics-sports-cost-2015-7

http://whatculture.com/sport/10-most-watched-sporting-events-in-tv-history?page=2

http://www.totalsportek.com/money/olympics-2016-tv-rights-deals-worldwide-increased-52/

http://nypost.com/2015/06/29/zaslavs-discovery-pays-1-4b-for-euro-olympic-rights/

http://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9408315/London-2012-Olympics-BBC-win-broadcasting-rights-for-all-Games-for-the-next-eight-years.html

http://www.sportsmanagementdegreehub.com/olympic-athletes-salaries/

http://www.frugalconfessions.com/extra-cash/how-olympic-athletes-fund-their-dream.php

http://money.cnn.com/2016/07/07/news/olympics-rio-us-athletes-finances/index.html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+rss%2Fcnn_latest+(RSS%3A+CNN+-+Most+Recent)

https://www.yahoo.com/news/brazils-rio-state-declares-financial-disaster-games-215847439.html

http://www.bloomberg.com/news/articles/2015-12-03/no-frills-rio-olympics-to-athletes-air-conditioning-costs-extra

http://www.bbc.com/news/world-europe-36833962

http://www.cbsnews.com/news/russia-doping-methods-evade-tests-winter-olympics-sochi/

Tuần báo Los Angeles

http://www.cbc.ca/sports/russia-doping-mclaren-report-1.3683450