Email độc giả than phiền

bài "Nói láo chết liền"

Nguyễn Tài Ngọc

http://www.saigonocean.com/trangNguyenTaiNgoc/vanNTN.htm

Thỉnh thoảng tôi vẫn nhận email độc giả, nhưng hiếm khi tôi nhận email phê bình "xây dựng" nên tuần vừa rồi nhận email của chị này tôi rất thích thú. Dĩ nhiên là sẽ có người bất đồng quan điểm với vài bài viết của tôi, ý tưởng của chị này có thể là ý tưởng của nhiều người khác nên tôi mạn phép mượn diễn đàn Saigonocean.com của chúng tôi để trả lời cho chị và những ai có cùng lối suy nghĩ.

Đây là email đó. Tôi đã cắt bỏ tên, địa chỉ email, tên trường Trung học cũ, để bảo toàn danh tánh người viết:

------------------------------------------------------------------------

Xin chào Anh Tài Ngọc,

Trước tiên xin gởi đến anh lời chúc sức khoẻ và sự vui vẻ, lạc quan với cuộc sống mà tôi cảm nhận được anh đang có được qua các bài viết của anh.

Tôi cũng là một cựu nữ sinh ------------ , thường có dịp đọc các bài viết của anh qua sự chuyển  đến của các bạn trong ------------ group.

Vừa rồi tôi đọc bài Nói Láo Chết Liền của anh  và xin được có một ý kiến góp vào nhé anh.

Với câu tự hỏi... cuối bài có nghĩa là anh cảm thấy anh đã bị gạt , bà bán bánh đã nói láo...??

Tôi Xin được mạn phép nói rằng anh đã suy nghĩ quá vội vàng và kết luận rằng bà bán bánh nói láo. Theo suy nghĩ của riêng tôi, bà bán bánh ít đó rất thành thực. Cảm nhận về cái ngon và ko ngon trong mỗi món ăn ko thể xác định được giống nhau ở mọi người. Có thể anh ko là người miền nam nên ko biết bánh ít là gì và như vậy khó mà đánh giá được chính xác sự ngon , dở. Bà bán bánh rất thành thực khi nói với anh rằng chỉ mới học gói bánh 2 tháng thôi. Và cuối cùng , nếu như đối với bà ấy, hương vị bánh ít đó là rất ngon, rất hạp khẩu vị riêng của bà thì sao ?
Bài viết của anh đã vô tình xúc phạm bà bán bánh đó, giả sử được đọc, ko biết cảm xúc của bà ấy sẽ ra sao.

Thêm nữa là sự vô tình khẳng định của anh ...rằng lời rao bán của mấy bà bán hàng.. thường là ...LÁO..??!!

Tôi xin lỗi nếu như những gì nói ra làm anh ko vui nhé. Chúc anh nhiều sức khoẻ , hạnh phúc và bình an.

Xin chào.

---------------------------------------------------------------------------------

Chào chị,

Rất cảm ơn chị đã bỏ thì giờ vàng bạc viết vài dòng cho em. Em xin phép được trả lời từng đoạn văn của chị viết:

"Trước tiên xin gởi đến anh lời chúc sức khoẻ và sự vui vẻ, lạc quan với cuộc sống mà tôi cảm nhận được anh đang có được qua các bài viết của anh":

- Đọc câu viết mở đầu xong, là người có kinh nghiệm đầy mình tham gia chiến trường U Minh, em không phải là Chiêm Tinh Gia Huỳnh Liên mà đã cảm thấy ngay có một sự không ổn với lối viết nhập đề lung khởi của chị.

Khác với Trực khởi, Nhập Đề Lung khởi viết vòng vo tam quốc, chúc mừng, nói tốt về người khác để khi đối phương lòng dạ lâng lâng lên mây vì có người khen tặng, đối phương không để ý đến môi trường chung quanh thì mình tiến vào Thân Bài trong bóng đêm hóa trang như Ninja chém đẹp đối thủ.

Em không tin Tử Vi nhưng hôm Thứ Bẩy đi chợ Santa Ana mua bánh mì chả lụa, lấy tờ báo Việt Nam đọc Tử Vi, bây giờ nghiệm lại thì em thấy báo nói đúng quá: Tuổi Kim Ngưu tuần này nên bảo trọng vì có quới nhân từ phương Bắc tấn công ồ ạt bất ngờ.

Anh láng giềng của em là người Mỹ gốc Hong Kong, hai tuần trước thấy em di chuyển vị trí của thùng rác từ bên trái sang bên phải, bảo em phải di chuyển lại chỗ cũ vì không đúng phong thủy, có thể bị rắc rối. Lúc đó em không tin, nhưng bây giờ thì em quá phục tài anh ấy.

"Vừa rồi tôi đọc bài Nói Láo Chết Liền của anh  và xin được có một ý kiến góp vào nhé anh. Với câu tự hỏi... cuối bài có nghĩa là anh cảm thấy anh đã bị gạt , bà bán bánh đã nói láo...??"

- Dạ nói "bị gạt" thì hơi quá vì chỉ có vài đồng bạc. Hơn nữa, chính em là người quyết định, không ai dí súng đại bác 50 ly vào đầu bắt em mua. Nói bà ta không thành thật thì có lẽ đúng hơn.

"Cảm nhận về cái ngon và ko ngon trong mỗi món ăn ko thể xác định được giống nhau ở mọi người. Có thể anh ko là người miền nam nên ko biết bánh ít là gì và như vậy khó mà đánh giá được chính xác sự ngon , dở."

- Gia đình bố mẹ anh chị của em quê hương miền Bắc, nhưng em không sinh gần Chùa Một Cột hay dưới đường mòn Hồ Chí Minh. Em sinh ở nhà thương Đức Chính trên đường Cao Thắng, gần rạp Đại Đồng nên em là người miền Nam chị ạ. Trong bài viết, em không nói là em không biết bánh ít. Em xa nhà quá lâu, và ở Hoa Kỳ em sống hòa đồng với cộng đồng Mỹ từ năm 1975, ít tiếp xúc đến văn hóa Việt nên em viết là không nhớ tên những bánh Việt Nam là gì, chứ không nói là em không biết bánh này hay bánh kia.

Khác với mầu sắc hay hình dạng không thể nào phê bình chủ quan vì ý thích mỗi người khác nhau, vật chất, đồ đạc, hay thức ăn có thể phân định được sự ngon dở. Em dám chắc mỗi lần đi ra tiệm ăn, chị sẽ phê bình ngay tiệm này ngon, quán kia không ngon. Mỗi món ăn có một hương vị nhất định, nếu nấu không đúng, người ăn sẽ biết liền là dở. Thường thì khi một người nói ngon, quảng cáo cho người khác, người khác ăn cũng sẽ thấy ngon. Không bao giờ người này nói món này ngon, người khác ăn lại chê dở. Bánh ít giống như chè trôi nước, bột bên ngoài không mềm dẻo là không ngon. Không cần phải là khoa học gia điều khiển phi thuyền lên không gian mới biết được bánh ngon hay không. Do đó, không phải là chỉ có người Nam mới có thẩm quyền mà người Hà Nội, người Quảng Trị, người ở Ngã Ba Chú Ía cũng đều có thể phân biệt được bánh ít nào ngon, bánh nào không ngon.

"Bà bán bánh rất thành thực khi nói với anh rằng chỉ mới học gói bánh 2 tháng thôi."

- Dạ, chị nói đúng. Trong bài em không nói là bà ta nói láo là mới gói bánh hai tháng.

"Và cuối cùng, nếu như đối với bà ấy, hương vị bánh ít đó là rất ngon , rất hạp khẩu vị riêng của bà thì sao?"

- Câu hỏi chị có hai lời giải đáp: một là có thể bà ấy thấy hương vị bánh bà ta làm rất ngon, và hai là bà ta biết bánh bà ta làm dở nhưng quảng cáo phồng sự thật, vĩ đại tô mầu Eastmancolor. Chị là người hoàn toàn không biết câu giải đáp nào đúng, do đó không thể nào đưa ra kết luận. Ngược lại, em là người đã có kinh nghiệm xương máu, thật sự nếm mùi bánh bà ta làm.

"Bài viết của anh đã vô tình xúc phạm bà bán bánh đó , giả sử được đọc , ko biết cảm xúc của bà ấy sẽ ra sao."

- Nếu nói chê bánh bà ta làm dở là "xúc phạm", thì em xin lỗi, chị dùng chữ sai. Em không vô tình xúc phạm mà cố ý thấy rõ đấy chứ. Tính em là dở thì nói dở, có sao nói vậy người ơi, đến nỗi có một anh gọi em là "nhà văn Thiên Lôi" vì em đả Đông choảng Tây không sợ thích khách. Thành ra chỉ phê bình bánh ít ăn không ngon thì có gì là nguy hiểm so với phê bình quân khủng bố Hồi quá khích.

Em biết là nếu vợ em nấu bất cứ món gì, không ngon em cũng phải khen ngon vì nếu không sẽ bị tù 30 ngày trọng cấm; chứ còn bà bán bánh này không phải là vợ cũng chẳng phải là người thân, thì mắc mớ gì em phải sợ mà không phát biểu ý kiến thật sự của mình về bánh làm dở, e rằng xúc phạm người bán? Chẳng lẽ chị là người duy nhất trên thế giới ăn món gì cũng khen người bán làm ngon, dù rằng là dở ẹc (chuyện khó tin nhưng không có thật)?

Em là người đã ăn cái bánh ít, không cần là nhà kỹ sư công chánh cũng biết ngay là bột làm không ngon, trong khi chị chỉ đọc bài viết, không ăn cái bánh ít đó mà chỉ trích em phê bình dở dám xúc phạm người bán, thì thế có phải là chị vẽ hươu vẽ vượn nói hoàn toàn không chứng cớ hay không?

Em không tin một tí ti ông cụ nào câu chị viết "giả sử được đọc , ko biết cảm xúc của bà ấy sẽ ra sao". Chị không phải là bà bán bánh ít, chị chỉ là một người đọc bài thế mà chị đã nổi cơn tan bành lên, nói là em "xúc phạm" bà bán hàng, kết án em một cách phi lý vơ đũa cả nắm là em cho tất cả những người bán hàng là nói láo ("Thêm nữa là sự vô tình khẳng định của anh ...rằng lời rao bán của mấy bà bán hàng.. thường là ...LÁO..??!!"). Em nghĩ nếu chị là bà bán bánh ít đó thì chắc em phải mua vé máy bay một chiều từ Los Angeles sang Moscow xin Vladimir Putin tỵ nạn chính trị và thay đổi danh tánh gấp gấp.

"Thêm nữa là sự vô tình khẳng định của anh ...rằng lời rao bán của mấy bà bán hàng.. thường là ...LÁO..??!!"

- Em đọc đi đọc lại câu này của chị 685 lần mà bàng hoàng, kinh ngạc, thẫn thờ, là chỉ vì em ăn một cái bánh ít, thấy không ngon, hoàn toàn trái ngược với lời quảng cáo của bà bán hàng "nói láo chết liền", em chỉ chê có một người mà chị đưa ra kết luận cho rằng em cho tất cả mấy bà bán hàng là nói láo ("của mấy bà bán hàng.. thường là ...LÁO..??!!".)

Em xin đưa chị trở về thời đi học để chứng tỏ câu chị viết thật là ...động trời, vô căn cứ nhé:

Giả sử : a = b, và b = c, thì suy ra ---> a = c.

Chị đồng ý với phương trình trên chứ?

Bây giờ đây là toán học của chị:

Nếu a = b, thì suy ra ----> a = b,c,d,e,f,g,h,e,j,k,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u,v.........

Ái dzà dza! Làm tóan kiểu chị thì phi thuyền thay vì lên cung trăng sẽ đáp xuống núi Bà Đen, Châu Đốc mất. Em chỉ chê có một người bán bánh ít cho em, chị kết luận ngay là em nói tất cả những người bán hàng là nói láo. Bằng chứng ở đâu chị viết như thế? Em bảo đảm chị đọc lại bài viết của em thì đến Tết Congo chị cũng sẽ không tìm ra chỗ nào em chê bai tất cả những người bán hàng. Đây là một lời kết tội vô căn cứ, thiếu suy nghĩ, không uy tín. Nếu chị mở Tân Tự Điển Xuất Bản năm 2016 tìm định nghĩa của chữ "chụp mũ", em bảo đảm chị sẽ thấy thí dụ này.

Mua vài cái bánh ít ăn có dở đến mấy cũng không đủ là một đề tài để viết một bài văn có sức thu hút. Sự khác biệt ở đây là bán hàng dùng thành ngữ "nói láo chết liền". Người Việt trong nước dùng chữ này thường, nhưng người Việt ở hải ngoại như em sống ở Hoa Kỳ thấy câu này ngộ nghĩnh và buồn cười. Nó ngộ nghĩnh và buồn cười vì cho dù người nói có nói láo đến mấy cũng chẳng bao giờ chết liền. Cả triệu người dùng câu thành ngữ "nói láo chết liền", và cho dù có bao nhiêu người trù ẻo người khác "mày chết nghe mày!", tất cả mọi người đều sống nhăn răng.

Viết bài này là em muốn đề cập đến câu nói ngồ ngộ "nói láo chết liền" đó, và một đặc tính xấu của người Việt mình là không thành thật khi rao bán hàng (em bảo đảm là hầu hết mọi người ít nhất một lần trong đời bị gạt mua thức ăn, đồ dùng không như lời quảng cáo). Bà bán bánh ít không may mắn là một thí dụ để em trình bày hai vấn đề này. Câu hỏi em viết "bà ta có hui nhị tỳ hay không" rõ ràng là một câu nói đùa, không ác ý.

Đời sống đầy dẫy những đau buồn khổ ải, đối phó với nó đôi lúc làm chúng ta điên đầu, thần kinh nhức nhối, tâm can đau nhói. Vì thế em viết văn có tính chất trào phúng hài hước để mình có vài giây phút thư giãn, quên thực tại căng thẳng, nhoẻn vài nụ cười đây đó.

Đối với những người như chị không thấy sự khôi hài mà lại giận lồng lộn, vì mỗi người mỗi ý, em tôn trọng sự giận dữ của chị và đo đó xin chị vất bài của em vào sọt rác, đừng đọc.

Thế nhưng chỉ vì em chê có một bà làm bánh ít dở mà chị kết án em là chê tất cả những người bán hàng, điều này nói không có sách, mách không có chứng, em không thể nào giữ yên lặng.

Em đưa ra thí dụ này cho chị thấy: Đọc qua email chị viết, em thấy chị là một người khó chịu, nói năng không chứng cớ. Bây giờ vì chị nêu ra trường Trung học cũ của chị trong email, nếu em nói tất cả nữ sinh của trường trung học ------------ là khó chịu, nói năng không chứng cớ, chỉ vì chị học chung trường Trung học đó, thì em là một người chụp mũ, vu khống người khác không bằng chứng.

Em viết bài trả lời này nêu ra điểm vô lý của chị để lần sau nếu chị có chê bai ai thì xin nhớ cổ nhân chúng ta thường dặn dò trước khi nói nên uốn lưỡi bẩy lần, và khi một người đã không có uy tín về một trường hợp nghiêm trọng, thì những điều gì khác người đó nói sẽ chẳng một ai tin.

Nguyễn Tài Ngọc

December 2015

http://www.saigonocean.com