Sao băng (meteor shower)

Nguyễn Tài Ngọc

http://saigonocean.com/trangNguyenTaiNgoc/trangNTN.htm

 

 

Đêm hôm qua bỏ ḿnh v́ đại nghĩa, tôi hy sinh giờ Tí canh Ba thức khuya đến hai giờ rưỡi sáng để chụp h́nh sao băng meteor shower Perseids (Ḿnh gọi là sao băng, nhưng tiếng Anh đúng nghĩa hơn:  mưa của những bụi, đá bị cháy khi rớt vào ṿng khí quyển của trái đất).

Lư do có sao băng Perseids là v́ trái đất bay ngang qua quỹ đạo của sao chổi 109P/Swift-Tuttle. Những đá bụi của sao chổi này rớt  hay cọ xát vào ṿng khí quyển của trái đất, bị đốt cháy.

Sao chổi comet là một đám đá lạnh, bụi, đá sỏi, gas bay ṿng mặt trời (không phải ṿng tṛn như trái đất bay quanh mặt trời mà là ṿng méo). Có khoảng 1000 sao chổi trong vũ trụ (theo hiểu biết giới hạn của khoa học hiện nay), và tùy theo sao chổi, bay hết một ṿng chung quanh mặt trời có thể mất cả trăm năm.

 

Sao chổi C/2001 Q4 (NEAT) chụp ở Tucson, Arizona.

Nguồn: https://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Comets

 

Khi ở xa mặt trời, sao chổi rất khó thấy v́ nó không có "cái đuôi". Đường kính của sao chổi khi xa mặt trời cũng rất nhỏ, trung b́nh là 10 km (6 miles). Nhưng khi nó bay "gần" đến mặt trời ( khoảng chừng 450 triệu km (280 triệu miles), hơi nóng của mặt trời nung nóng đá lạnh của sao chổi làm nó "nở" tung thành một "trái banh" khí quyển mà đường kính có thể lên đến 80,000 km (50,000 miles). Cũng v́ hơi nóng của mặt trời mà nó tạo sao chổi một cái đuôi có thể dài đến một triệu km (600,000 miles) .

 

nguồn: https://en.wikipedia.org/wiki/Comet_tail#/media/File:Cometorbit.png

 

Tôi cho thí dụ này để chúng ta có thể có một khái niệm mặt trời, sao chổi... to bao nhiêu:

Nếu mặt trời to bằng cái cửa ra vào, th́ trái đất chỉ bằng đồng 5 xu nickel của Mỹ, tiểu hành tinh Pluto    (sao Diêm Vương) mà phi thuyền vệ tinh New Horizon của Mỹ mới bay đến gần tháng vừa rồi chỉ bằng đầu cây kim, và sao chổi khi xa mặt trời chỉ bằng một hạt bụi. Thế nhưng khi sao chổi đến gần mặt trời, có cái đuôi th́ cái đuôi của nó có thể dài bằng cái cửa ra vào.

Sao chổi 109P/Swift-Tuttle phải mất 133 năm mới bay hết một ṿng mặt trời. Khi trái đất bay vào quỹ đạo của nó như tối hôm nay th́ đụng phải những bụi, đá sỏi... trong cái đuôi của nó. Khi những bụi, đá này rớt vào ṿng khí quyển của trái đất th́ chúng nó bị ṿng khí quyển đốt cháy, tạo thành sao băng.

H́nh này cho thấy ở vị trí gần 9 giờ (bên trái), ngày 12 và 13 Tháng 8 trái đất bay vào quỹ đạo của sao chổi Swift-Tuttle.

Nguồn: http://www.sunflowercosmos.org/camp/perseid_meteor_shower/comet_swift_tuttle.jpg 

 

Đêm hôm qua (Thứ Tư 12-August) và hôm nay họ nói là có nhiều sao băng nhất, có thể thấy 50 cái trong một giờ. Nhà tôi dưới chân núi, thành phố khỉ ho c̣ gáy ít dân cư nên chỉ cần ra vườn sau nhà là trời tối như mực thấy bầu trời đầy sao.

Đây là cảnh mắt nh́n trong đêm, tối thui:

 

 

Tôi ước lượng chỉ thấy độ 30 cái từ 12:30 AM đêm đến 2:30 AM đêm. Nhưng thấy là một chuyện, chụp được nó là một chuyện khác v́ bầu trời quá to, ống kính camera chỉ chụp được một phần của bầu trời, khi chụp nơi này th́ sao băng ở hướng khác, và không phải tất cả sao băng đều to: có cái to, có cái nhỏ.

 

Nhưng cuối cùng th́ tôi cũng chụp được một tấm xem tạm được. Tôi dùng camera Nikon D3300, tất cả ảnh ISO tôi để ở 12800, thời gian chụp là 30 giây, aperture từ f8 đến f12. 

 

H́nh này chụp lúc 12 giờ rưỡi đêm, đèn trong nhà mở, bên ngoài quá sáng, chóa mất sao.

 

Tôi chụp khoảng 100 photos.  Ngoại trừ bốn tấm, tất cả đều không thấy sao băng ở đâu hết mà chỉ thấy sao:

 

Hai ảnh này không phải sao chổi mà là phi cơ bay ngang:

 

Nguyễn Tài Ngọc

13-August-2015

http://www.saigonocean.com

 

 

Tài liệu tham khảo:

https://solarsystem.nasa.gov/planets/perseids.cfm

https://en.wikipedia.org/wiki/Comet_tail

//www.lpi.usra.edu/education/explore/comets/background/

https://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Comets

http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/ask/182-What-is-the-size-of-a-comet-