Vái Trời Ông Địa 

Hàng quán, tiệm ăn Việt Nam ngoài việc cung ứng cho khách hàng những món ăn đặc sắc hợp khẩu còn có vài đặc điểm khác biệt với nhà hàng Mỹ: mấy cô cậu bồi bàn quần áo xốc xếch mặt mày hầm hầm đằng đằng sát khí như vừa bị bồ bỏ, bàn ghế, tường, gạch, nhất là toilette không bao giờ sạch, và đặc biệt ở nhiều tiệm trong một góc tường thường có bàn thờ cúng ông thổ địa hay ông Thần Tài.

Khi nói đến ảnh hưởng văn hóa, không cần học đến bằng tiến sĩ cử nhân hay cử tạ, chúng ta có thể nói rất tự tin với lời giải thích được 20 điểm trên 20 là phong tục thờ ông thổ địa này phát xuất từ nước Trung Hoa. 1000 năm đô hộ nên văn hóa họ ra sao là chúng ta thu nhập tất cả. Thậm chí sau khi dành được độc lập, thay vì cắt đứt tất cả ảnh hưởng Trung Hoa để thoát ly một dĩ vãng  bị kềm kẹp, người Việt Nam ta vẫn hồ hởi theo họ. Họ làm điều gì thì ta làm theo đều đó. Họ khạc nhổ đầy đường, ta khạc nhổ đầy đường. Họ sinh sống dơ bẩn, ta sinh sống dơ bẩn. Họ tin vào điều gì thì mình tin theo điều đó. Họ tin vào ông Táo, ta tin vào ông Táo. Họ tin vào ba ông Phước Lộc Thọ, ta tin vào ba ông Phước Lộc Thọ. Họ tin vào ông Thần Tài thì ta cũng tin vào ông Thần Tài. Ở Việt Nam nó biến hóa ra thành ông thổ địa.

Theo Wikipedia, Thổ Công hay ông Địa là một vị thần được dân gian thờ cúng rất quan trọng. Vị thần nầy trông coi gia đình, dự định họa phúc. Gia đình muốn được bình an và ruộng vườn muốn được sung túc thì phải cúng Thần Thổ Công trông coi và phò hộ. Theo mô tả thì ông Địa trắng nõn, bụng phệ. Ông Địa mang nữ tính vì người ta cho rằng Như Nguyệt là hiện thân của ông Địa.

Thần Tài thì theo tập tục dân gian, đem lại tài lộc cho mọi người. Thông thường những nhà kinh doanh thương mãi rất quý trọng ông Thần Tài, khi lập bàn thờ thì ông Địa và ông Thần Tài được thờ chung với nhau.

Xuống Santa Ana ăn tiệm, tôi thấy nhiều nhà hàng Việt Nam để bàn thờ ông Địa/ ông Thần Tài ở một góc tiệm. Bàn thờ là vài miếng gỗ đóng lại sơ sài sơn mầu đỏ chói, với một vài hình tượng hay hình vẽ. Trên mâm bàn thờ là một bình để cắm hương và một vài đĩa thức ăn cúng như cam chuối, trứng luộc. Ở một nhà hàng tôi đến ăn, bà chủ ra đốt hương cúng. Vì mặt phải đối diện bàn thờ, bà ta thật sự quay mông trước mặt tôi (tôi là khách hàng mà bà ta xem không ra gì), miệng cúng lẩm bẩm những gì tôi không nghe rõ, có lẽ là cầu ông Địa cho bà ta có khách hàng sộp như tôi sẽ cho tiền bồi dưỡng hậu trước khi về (bà ta sai bét, khách hàng bị bà chủ nhà hàng cho ngắm mông trắng trợn bất hợp pháp như thế thì đời nào cho tiền bồi dưỡng hậu).

Những người thờ ông Địa chắc có lẽ chưa bao giờ tiếp xúc với đất đai. Tuần nào tôi cũng làm vườn, đất đai nhà tôi tương đối sạch sẽ nhưng lúc nào tôi cũng phải mang bao tay vì đào đất lên là có bao nhiêu con giun đất trông rợn người. Tôi sợ giun đất còn hơn là vợ tôi sợ chuột. Nó lúc nhúc, nhờn nhợt trông rợn cả người. Ấy thế đâu phải chỉ có giun từ đất mà ra. Nào là chuột chết, sóc chết, thỏ chết... thây xác vữa thối, không có ánh nắng đốt cháy thịt rữa và mùi hôi thì tôi đã dọn lên nhà lầu chọc trời ở New York để sống, càng xa mặt đất chừng nào thì tốt chừng nấy. Đấy là chỉ nói đất đai ở nhà tôi. Nói đến những chỗ đất khác như nơi đổ rác, những chỗ chôn xác chết tập thể như thời Hitler giết triệu người dân Do Thái, những nơi cống rãnh sình lầy hôi thối, những nơi nóng hơn địa ngục như trong lòng hỏa diệm sơn, ông Địa vào đó không đầy vài sao sẽ biến thành heo quay..., nếu có ông Địa thật sự thì ông Địa sẽ xấu xa bẩn thỉu lắm, tại sao lại thờ?

Ông Địa mập ù, tròn trịa. Ngày xưa người ta nghĩ mập mạp là hiện tượng của sự giầu có, chứng tỏ người đó không đói có tiền mua thức ăn vô giới hạn. Ai cũng muốn biểu tượng mập vì nó tượng trưng cho sự phúc hậu. Thế nhưng bây giờ chúng ta ở thế kỷ 21, ai cũng biết mập là không tốt. Dân chúng Mỹ mỗi năm tiêu cả tỷ đô-la để chống mập. Mập tạo ra đủ mọi vấn đề nan giải cho cơ thể: gây ra bệnh đái đường, cao máu, mất ngủ, các bệnh liên quan đến tim, xương cốt nhức mỏi không chịu được sức nặng.., ấy là chưa kể còn phải tốn tiền mua thức ăn, sắm quần áo mới, hay nếu vòng số hai càng ngày càng bành trướng không giới hạn thì bị vợ hăm dọa bỏ đói không nấu cơm cho ăn như trong trường hợp tôi. Biết như thế thì tại sao lại vẫn thờ ông Địa mập?

Tôi có thắc mắc là ông Địa ở đâu? Lúc nào ông ấy cũng mặc áo mỏng manh hở rốn thì chắc chắn là không thể nào ở xứ lạnh như Canada hay Alaska. Ông ta sẽ chết vì lạnh cóng. Ông ta cũng không thể nào ở những quốc gia miền xích đạo nóng chẩy mỡ, nắng đốt da bánh lọt. Những người Phi Châu ai cũng ốm nhách đen ngòm, không mập phì trắng bóc như ông ta. Ông Địa cũng không thể nào ở Mỹ vì gần ba trăm năm trước, dân da trắng di cư từ Âu châu sang, không biết ông Địa nên làm gì mà có ông Địa ở Santa Ana? Hay là vào tháng 4 năm 1975, ông Địa theo chân trăm nghìn người tỵ nạn khác di tản từ Sàigòn sang Mỹ? Nhưng nói như thế thì cũng chỉ là một giả thuyết không có bằng chứng thực thụ vì biết đâu có thể là ông ta vượt biên, bị bắt lại rồi chết dần mòn trong khám?

Tại sao người ta cúng ông Địa hay ông Thần Tài? Vì ai cũng muốn tiền của, giầu sang, sung sướng đến cho mình, cho dù phi lý đến đâu. Vì họ không phải tốn sức lao động nhấc một viên gạch, quét một đống rác, hay lau một căn phòng. Vì họ không tốn một đồng xu cắc bạc, không, đính chính, họ tốn vài xu mua mấy nén hương, mấy trái trứng hay quả chuối. Vì kiến thức họ giới hạn, không biết đâu là thật, đâu là chuyện hoang đường. Nếu phải tốn công của để không biết có gặt hái được kết quả hay không, chẳng hạn như ai tin ông Địa/ông Thần Tài mỗi tháng phải đóng 100 đô-la, hay mỗi tuần phải ra công viên nhặt rác làm sạch thành phố thì tôi bảo đảm sẽ không còn ai tin vào ông Địa nữa. Điều gì không tốn một giọt mồ hôi mà được lợi đến cho mình thì ai cũng hồ hởi muốn làm. Tôi không biết giả thuyết của tôi có đúng hay không: Đạo Khổng ngày xưa là nền tảng văn hóa chính trị của Trung Hoa, của Việt Nam nhưng bây giờ không ai tin nữa vì theo Khổng Tử mệt quá: kẻ sĩ sau khi tu thân thì phải hành đạo, phải bỏ tài sức của mình để trị quốc rồi bình thiên hạ. Tốn công mệt sức phục vụ xã hội thì theo làm gì khi ở đây không cần làm gì hết, đốt vài nén hương, cúng vài trái chuối, tốn vài xu mỗi ngày là mình được tiền của dồi dào?

Tại sao chúng ta lúc nào cũng muốn cầu khẩn người khác, Đấng Thiêng Liêng nào khác, ông Địa hay ông Thần Tài nào khác cho chúng ta cái này hay cái nọ? Đổi ngược lại vị trí, nếu chúng ta là ông Địa, ngày nào cũng có triệu người xin xỏ lắm mọi thứ thì ta có cho hay không? Nếu chúng ta có mười đứa con, trăm người họ hàng, nghìn người bạn bè xin tiền bạc của cải ngày này qua tháng nọ thì chúng ta có cho hay không? Nếu chúng ta nói không, mình chỉ cho một vài lần giúp lúc ban đầu rồi để họ độc lập tự lo lấy cho bản thân họ về sau thì tại sao ta lại cầu xin ông Địa mỗi ngày? Khổng Tử có câu: “Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân - Điều gì mình không muốn thì đừng làm cho người khác”. Cùng một ý đó, nếu mình mong mỏi ông Địa/Thần Tài cho mình bổng lộc thì tại sao mình không là người cho người khác bổng lộc? Kinh Thánh trong sách Công Vụ Các Sứ Đồ đoạn 20 câu 35 nói rằng: “Cho có phước hơn nhận lãnh”. Ta nên cho để người khác được sung sướng, hạnh phúc. Hơn nữa, nếu không có người cho thì làm gì có người lãnh? Vì vậy thay vì xin ông Địa, mình nên là ông Địa, cho người khác.

Bây giờ mỗi lần bước vào tiệm ăn nào có bàn thờ ông Địa là tôi quay gót trở ra tìm tiệm ăn khác. Tuy rằng tướng tá tôi không phục phịch giống ông Địa cho lắm, tôi muốn cho chủ nhà hàng biết người làm cho nhà hàng giầu không phải là tượng sành ông Địa/ông Thần Tài vô tri vô giác trong góc kẹt mà là khách hàng, là tôi. Nếu nhiều khách hàng ông Địa như tôi không đến ăn thì cửa tiệm sẽ ế ẩm đóng cửa. Hàng quán đóng cửa thì không những ông Địa mất chỗ bàn thờ mà cả hãng làm bàn thờ ông Địa cũng sập tiệm theo. Chỉ khi nào đoạt đến giai đoạn như thế thì những người thờ ông Địa mới nhận thức được việc thờ phượng ông Địa, ông Thần Tài là mê tín, là phi lý. Phong tục và văn hóa nước Việt Nam lúc bấy giờ mới thoát khỏi được cái vòng luẩn quẩn u mê ngu muội.

Nguyễn Tài Ngọc