30/04/1975:

Ngày tôi ra đi

 

 

Nguyễn Tài Ngọc

 

 

 

 

Một tuần trước ngày 29/04/1975:

 

Nằm trên divan trong cái nắng ban trưa oi bức của SàiG̣n thỉnh thoảng nghe tiếng máy bay vận tải  C-130 và C-141 bay qua lại trên trời, tôi toát mồ hôi run sợ v́ biết rằng nó đang di tản những người may mắn rời khỏi  Việt Nam trong khi tôi vẫn c̣n ở đây. Khi  quân đội Cộng Sản bắt đầu cuộc tổng tấn công, không một chiến lược gia trên thế giới nào có thể đoán biết chính phủ Việt Nam Cộng Hoà thua trận liên tiếp nhanh chóng và bất ngờ như vậy. Cuộc chiến bắt đầu vào ngày mùng 10 tháng 3, khi bao nhiêu sư đoàn Cộng Sản với hậu thuẫn hùng hộ của xe tăng 54, đại bác 130 ly, hoả tiễn pḥng không SAM…,  tấn công vào Quảng Trị, các tỉnh miền nam Trung phần, Tây Ninh và Xuân Lộc cùng một lúc. Chỉ trong ṿng ba, bốn tuần Quảng Trị, Ban Mê Thuột, Kontum, Pleiku và các tỉnh miền Trung dọc theo Ai Lao rơi vào tay Cộng Sản. Trong một chiến lược tai hại nhất trong lịch sử chiến tranh, Tổng Thống Thiệu quyết định bỏ hết các tỉnh miền Trung, rút quân về để bảo vệ SàiG̣n và các tỉnh miền Tây. Cả triệu dân miền Nam từ vĩ tuyến 17 đến Phước Long, Định Quán trên đường tỵ nạn chạy vào SàiG̣n một sớm một chiều rơi vào tay Cộng Sản. Ngày  21/04, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu lên đài truyền h́nh đọc diễn văn từ chức, đổ lỗi cho chính phủ Hoa Kỳ đă không giữ lời hứa bảo vệ Việt Nam Cộng Hoà. Tuy rằng tuyên bố sẽ ở lại trong những ngày tháng sắp tới để đóng góp vào công tác bảo vệ đất nước, năm ngày sau đó cùng với mười lăm tấn hành lư  trong chiếc máy bay vận tải C-118 của Không Quân Hoa Kỳ, ông bỏ nước bay sang Taiwan dù rằng vài tuần trước đă kêu gọi dân chúng cùng nhau sát cánh với Tổng Thống đánh bật địch quân.  Hiện giờ Xuân Lộc, cách SàiG̣n 60 cây số, đang bị 40,000 quân lính Cộng Sản bao vây. Cuộc chiến ngày càng khốc liệt v́ nếu mất Xuân Lộc quân Cộng Sản sẽ tiến đến Biên Hoà, SàiG̣n không thể nào tránh khỏi cảnh sụp đổ. Người trong SàiG̣n đang bị dây thừng từ từ siết chặt vào cổ mà không ai hay biết v́ trong SàiG̣n vẫn c̣n cái an ninh giả tạo khi  dân chúng chưa mặt đối mặt địch quân.

Một tuần trước đây tôi và anh tôi lái Honda đi thăm cô vợ Việt Nam của một anh lính Hải Quân Mỹ. Anh ta nhờ anh tôi đến xem vợ và hai con gái anh ta có cần giấy tờ ǵ nữa không để chuẩn bị cho chuyến bay rời khỏi SàiG̣n sang Hoa Kỳ mà anh ấy đă mua vé cho cả ba. Ngày đi: 30/04/1975. Sau khi nói chuyện với cô ta độ một giờ đồng hồ, chúng tôi đi về. Ngồi trên yên sau chiếc xe Honda Dame ḷng tôi buồn man mác v́ tôi vẫn c̣n nhớ h́nh ảnh cô ta ch́a ra ba cái vé máy bay cho chúng tôi xem. Tôi ước ao thay v́ tên cô ta trong hàng chữ in đen trên chiếc vé máy bay th́ là tên của tôi để trong những ngày sắp tới tôi cũng sẽ ăn ngủ không yên nhưng cái ăn ngủ không yên đó không phải v́ sợ hăi mà là v́ háo hức chờ ngày 30-04 đến để tôi được đi nước Hoa Kỳ tự do với  bao nhiêu hứa hẹn cho một cuộc sống mới.

Trường học đă đóng cửa hơn cả tuần. Không có sinh hoạt thường nhật mà chỉ ở nhà cả ngày lẫn đêm làm tôi trở nên bồn chồn v́ lo ngại cho an ninh và hạnh phúc cho tôi và cả gia đ́nh nếu Việt Nam Cộng Hoà thất thủ. Bố mẹ tôi đă một lần đi t́m tự do bỏ nơi chôn nhau cắt rốn ngoài Bắc để vào trong Nam xây dựng lại một cuộc đời mới. Ai ngờ đâu chỉ có hai mươi năm sau chính tôi lại đối diện vấn đề bố mẹ tôi đă từng đối diện, và bây giờ th́ có vẻ như là tôi không có cách nào di tản như bố mẹ tôi v́ gia đ́nh tôi không một ai làm cho người Mỹ, không có thân nhân ở Hoa Kỳ, không giầu có để có thể mua thuyền bè, ba điều kiện tiên quyết nếu muốn rời khỏi Việt Nam trong t́nh trạng bây giờ.

Ba ngày trước, một người bạn trong lớp của tôi, Thanh, đạp xe đến nhà báo tin:

-Tao sắp đi Mỹ rồi Ngọc à.

-Vậy sao? Chừng nào mày đi?

-Thứ Ba 29 này. Cô tao làm cho Mỹ, dàn xếp được cho tao và ba má tao đi.

 

Thanh cũng là người Bắc nên tôi hỏi:

 

-Chắc bố mẹ mày mừng lắm?

-Ừ. Nhất là bố tao. Ông ấy lo áy náy cả mấy tuần nay.

-Đi sang bên ấy rồi nhớ viết thư cho tao.

-Ừ chắc chắn rồi.

-Không biết trong lớp ḿnh có ai đi không?

-Tao không biết.

-Chừng nào vào học trở lại tao sẽ báo cho các bạn biết là mày đi Mỹ rồi. Mừng cho mày nhe.

 

Chỉ trong ṿng có một tuần mà tôi biết hai người may mắn có cơ hội đi Mỹ, tránh khỏi tương lai mờ mịt chờ đón những người c̣n ở lại Việt Nam như tôi. Tôi không hiểu Thượng Đế làm việc như thế nào, tại sao người có số may mắn, người khác vận số bất hạnh.

 

Thứ Ba 29/04/1975:

 

Cả đêm hôm qua tôi trằn trọc ngủ không được v́ tiếng đạn pháo kích rớt nghe rất gần đâu đó trong SàiG̣n. Sáng ra mới biết là vài đầu đạn rớt trong Chợ Lớn,  một rớt gần khách sạn Majestic, vài đạn đại bác 130 ly rớt ở sân bay Tân Sơn Nhất, và một rớt gần toà Đại sứ, giết chết hai người lính Thủy Quân Lục Chiến Mỹ. Anh tôi đă dậy từ sáng sớm bật chiếc radio để nghe tin tức. Đài phát thanh nhắc lại SàiG̣n đang nằm trong t́nh trạng thiết quân luật và giới nghiêm 24 trên 24, ra lệnh cho bác sĩ và y tá vào tŕnh diện ở nhà thương. Sau một tuần nhậm chức Tổng Thống khi Nguyễn Văn Thiệu từ chức rời Việt Nam vào ngày 21/04, Phó Tổng Thống Trần Văn Hương hoang mang với chức vụ mới và yêu cầu Lưỡng Viện Quốc Hội giao quyền Tổng Thống cho Đại Tướng Dương Văn Minh. Hôm qua đài truyền h́nh Việt Nam quay buổi lễ trao quyền cho Tân Tổng Thống. Trong bài diễn văn nhận lănh chức vụ, Đại Tướng Minh ngoài thưa chuyện cùng Quân Đội và dân chúng VNCH cũng đă tuyên bố với chính phủ Cách Mạng Lâm Thời và “Những người anh em bên kia” là ông ta sẵn sàng giải quyết vấn đề VNCH trong hoà b́nh. Cả buổi chiều sau đó, đến đêm rồi cho đến bây giờ tiếng súng đạn vẫn không ngừng, chứng tỏ là Bắc quân không xem ông ta đóng một vai tṛ nồng cốt trong cuộc chiến tranh này nữa. Mà làm sao có thể xem ông ta là quan trọng khi lực lượng bảo vệ SàiG̣n sắp sửa sụp đổ hoàn toàn, Cộng quân đang siết chặt ṿng đai, chỉ c̣n vài ngày nếu không nói là vài giờ sẽ ngửi mùi chiến thắng?

 

Trên trời trực thăng Chinook bay hàng hai, hàng ba từ phía biển vào, đánh dấu cho cuộc di tản cuối cùng của người Mỹ ở Việt Nam. Trong cái khung cảnh hỗn loạn của tiếng máy bay trực thăng vần vũ trên trời, của tiếng thùm thụp đạn đại bác, của tiếng máy bay Phantom xé không khí với tiếng gầm của động cơ máy bay lẫn tiếng thả bom, của tiếng đạn liên thanh AK47 và M16 liên tục bắn không ngừng, căn xóm lao động của tôi vẫn tiếp tục sống một ngày như mọi ngày. Bà Ba bánh ḿ đă đẩy xe đi bán. Bà Tám bánh canh cũng sẵn sàng quẩy gánh đi rao. Ông Tôm Càng đă mở cửa chuẩn bị khách trong xóm đến mua hàng chạp phô của ḿnh. Tôi là người miền Bắc nên  cái cảm giác b́nh thường của những người láng giềng miền Nam trong xóm được thay thế bằng nỗi lo âu sợ hăi khi biết rằng ngày tự do của Việt Nam Cộng Hoà sắp sửa chấm dứt.  Một tương lai mờ mịt sắp sửa chào đón người dân miền Nam mà tôi cũng như bao nhiêu triệu người khác thúc thủ không làm ǵ được.

 

Ở trước cửa nhà có tiếng Honda Dame tắt máy. Tôi nh́n ra cửa, đó là Tuấn, người anh thứ nh́ của tôi. Hớt hăi vào nhà, anh ta nói lớn tiếng:

 

- Tất cả thu xếp đồ đạc lên nhà thờ Tin Lành Quốc Tế ở Trần Cao Vân, sẽ có trực thăng di tản.

- Chắc không? Mày lấy tin ấy ở đâu ra? Thịnh, anh cả của tôi hỏi lại.

- Chắc th́ không chắc, nhưng em nghe tin trực thăng sẽ bốc mục sư Mỹ ở đó.

- Được rồi, như thế th́ nhà chuẩn bị đi. Gặp lại vợ chồng mày ở Trần Cao Vân.

- Ừ, bây giờ em về chở vợ em. Hẹn gặp lại nhau.

 

Tôi nghe anh Tuấn nói mà không tin vào chính tai của ḿnh. Chỉ chạy ra nhà thờ là được đi Mỹ sao? T́m được móc nối để đi Mỹ khó vô cùng. Cho dù chính phủ Gerald Ford đă đặt áp lực với Đại sứ Mỹ ở Việt Nam là Graham Martin rất sớm từ đầu tháng 4 ra lệnh di tản nhân viên Mỹ và những người Việt thiết yếu làm việc cho chính phủ Hoa Kỳ, Martin từ chối. Ông ta viện lẽ di tản người Mỹ sẽ làm lung lay tinh thần chiến đấu của quân đội Việt Nam. Do đó ông thông báo cho tất cả mọi người ai muốn rời SàiG̣n phải tuân theo luật của chính phủ VNCH. Chính v́ thế những người đàn ông Mỹ có vợ con Việt không cưới hỏi phải chạy đôn chạy đáo lo giấy hôn thú. Những người lo giấy tờ thừa dịp lợi dụng cơ hội, tiền phí tổn lúc b́nh thường không đến 20 đô-la bây giờ tăng vọt đến hơn một triệu đồng VN, khoảng một ngh́n đô-la.

 

Từ ngày lập gia đ́nh, anh Tuấn ở bên nhà vợ ở Ngă Bẩy. Nhà tôi chỉ có mỗi một ḿnh anh ấy tin Chúa, không phải tin hời hợt như bao nhiêu người khác mà  tin sốt sắng với một ư chí cương quyết bỏ trọn cuộc đời hầu việc Chúa. Bố tôi không tin vào đạo nào nên tôi cũng như bố tôi, thế nhưng ở giây phút tuyệt vọng không lối thoát như thế này, tôi bỗng nhiên tin vào Chúa của anh tôi v́ bây giờ chúng tôi là người sắp chết đuối được anh tôi thẩy phao cấp cứu.

 

- U đâu rồi? Chị Liên đâu? Anh Thịnh hét lớn. Mấy đứa đi t́m U và chị Liên nhanh lên!

 

Chị Liên là vợ anh Thịnh. Nhà chị ấy ở gần nhà tôi, bên kia đường Phan Đ́nh Phùng nên chị ấy thường về nhà thăm ba má, t́m chị ấy có lẽ không khó khăn. Thế nhưng U tôi th́ khó t́m, bà ấy quen bao nhiêu người, xóm trên xóm dưới, xóm trước xóm sau, xóm gần xóm xa nên t́m cho ra U tôi là cả một vấn đề. Tôi và chị tôi chia phiên, chị ấy t́m chị Liên c̣n tôi th́ t́m U. Tôi có cảm tưởng bỏ ra ba thế kỷ đi khắp nẻo đường đất nước th́ cuối cùng gặp được U tôi ở nhà cô Bẩy may áo.

 

Dẫn U tôi về nhà, chị tôi đă t́m ra chị Liên trước. Anh Thịnh quát tháo mỗi đứa phải tự lo mang theo giấy tờ và những thứ ǵ cần thiết. Tôi đánh mắt đảo chung quanh nhà. Ư nghĩ đầu tiên trong trí tôi là phải mang theo ǵ để ăn v́ ngay cả Napoléon nhận thức được là quân đội chỉ thẳng tiến khi bụng có đầy đủ thức ăn.  Thế nhưng nhà tôi không có tủ lạnh, ăn ngày nào th́ U tôi đi chợ mua thịt thà cho ngày ấy nên trong nhà hoàn toàn không có một món ǵ. Tôi chạy lên lầu. Bây giờ th́ tôi nghĩ đến cảnh chạy loạn trong chiến tranh gia đ́nh thất lạc phân tán hoặc người chết kẻ c̣n. Sợ rằng có thể sẽ không bao giờ gặp lại anh chị em nữa, tôi mở quyển album ra, lướt nhanh từng trang, gỡ khoảng hơn mười bức ảnh có h́nh của tất cả mọi người trong gia đ́nh. Kế tiếp tôi nghĩ trong khi chạy loạn phải cần tin tức nên lấy cái radio trên bàn rồi đi xuống nhà. Tài sản chạy loạn của tôi chỉ có thế: một chiếc máy radio, hơn mười bức ảnh gia đ́nh và mỗi một bộ quần áo trên thân.

 

Chạy xuống dưới lầu, tôi nghe chị tôi tỉ tê khóc:

 

- Em không có quần mặc.

- Quần mày đâu? Anh Thịnh thét.

- Em chỉ có hai cái quần, tối qua giặt hết rồi, bây giờ c̣n ướt.

- Th́ mặc đại vào chứ sao?

- Không được, em đang bị. Đợi em ủi cho khô rồi hăy đi.

- Giặc đến đít rồi làm sao đợi cho mày ủi quần được. Mượn quần của U th́ đă sao?

 

Chị tôi khóc thút thít, lấy cái quần satin đen của U tôi mặc vào. Cái lưng quần lẫn ống quần rộng thùng th́nh, chị ấy phải buộc cái ống quần cho nhỏ lại trước khi leo lên xe đạp. Đóng và khoá cửa nhà, chúng tôi kiểm điểm lại đủ mọi người trước khi đi: anh Thịnh chở U tôi, chị Liên chở đứa con trai năm tuổi của hai vợ chồng. Cả hai đi bằng xe gắn máy trong khi hai bà chị tôi, tôi và thằng em trai đèo nhau trên hai chiếc xe đạp. Mọi người đầy đủ, chúng tôi rời khỏi nhà. Cả xóm lúc này đă tụ tập chung quanh chúng tôi, nhiều người hỏi nhốn nháo đi đâu. Anh tôi không bao giờ nói chuyện với người hàng xóm nên không trả lời. Bà Tư Rỗ hỏi U tôi:

 

- Bà đi đâu vậy bà Quản?

- Ồ, đi lánh nạn ấy mà. U tôi trả lời.

- Vậy chừng nào bà về?

- Hết súng đạn th́ về.

 

Ông Bắc Kỳ thợ bạc đối diện nhà tôi mặc bộ bà ba trắng đứng trước cửa nhà gật gù:

 

- Chắc chúng nó đi Mỹ.

 

Thằng cháu của ông ấy, bằng tuổi tôi mà tôi đặt cái tên chết liền với nó là Cường Cu Lé, chỉ tôi cười hằng hặc:

 

- Thằng Ngọc đi Mỹ Tho tụi bay ơi!

 

Đạp bánh xe chuyển bánh, dán mắt xuống đường phía trước, tôi không dám nh́n những người  láng giềng  với hàng chục con mắt soi mói nh́n theo. Tôi không dám trả lời họ là ḿnh đi đâu v́ chính tôi cũng không biết  là sẽ đi đâu, và có đi được không. Trong bụng tôi run lo sợ chốc nữa xe ra đến đường cái cả nhà sẽ bị Quân Cảnh chận lại, xét xe không cho đi v́ SàiG̣n đang trong giờ giới nghiêm. Thế nhưng nh́n anh Thịnh trong quân phục chạy hướng dẫn ở phía trước, tôi cũng hơi yên ḷng. Anh Thịnh là Bác sĩ Quân Y cho lực lượng Biệt Động Quân, nếu chúng tôi có bị ngừng th́ nói với cảnh sát anh ấy là bác sĩ, đi tŕnh diện ở nhà thương.  Nói nghe hoàn toàn có lư.

 

Ngoài đường lác đác thường dân, phần c̣n lại là quân đội và cảnh sát. Đến mỗi ngă tư có cảnh sát, tôi cứ âm thầm đạp xe không nh́n v́ sợ họ huưt c̣i thổi ḿnh. Chị tôi thỉnh thoảng đạp xe quá chậm; sợ anh tôi bỏ rơi làm tôi cứ hối thúc chị không ngừng. Anh Thịnh chạy đâu chúng tôi chạy theo đó. Đầu óc tôi quá căng thẳng nên không biết phương hướng đường xá mà chỉ bám sát theo chiếc xe Mobylette của anh ấy. Khoảng nửa giờ sau, vào lúc 8 giờ 30 sáng, chúng tôi đến nhà thờ Trần Cao Vân. Vợ chồng anh Tuấn đă đến trước, đón chúng tôi ở cửa.

 

Khoảng sân xi-măng trước cửa nhà thờ trống vắng, chứng tỏ là ít người chưa biết địa điểm “di tản” này. Thế nhưng khi bước vào trong nhà thờ th́ tôi thấy đă đầy người, có lẽ xấp xỉ đến ba trăm. Chọn một chỗ c̣n trống, cả hai gia đ́nh ngồi bệt xuống đất. Tôi nghe thoang thoáng anh tôi nói chuyện với vài người khác trong nhà thờ. Họ đều quả quyết trực thăng sẽ đáp xuống di tản giáo sĩ Mỹ ở đây nên tôi hơi yên ḷng.

 

Bây giờ là 11 giờ sáng. Ở  nước Mỹ bên kia Thái B́nh Dương, Kissinger ra lệnh thi hành giai đoạn thứ tư và là giai đoạn cuối cùng trong Chiến Dịch Gió Thổi Không Ngừng, Operation Frequent Wind: di tản người Mỹ bằng trực thăng ra hạm đội Mỹ chờ sẵn ở ngoài khơi.Operation Frequent Wind có 4 giai đoạn:

 

1.     Di tản bằng hàng không dân sự từ Tân Sơn Nhất.

2.     Di tản bằng máy bay quân sự từ Tân Sơn Nhất.

3.     Di tản bằng tầu từ hải cảng chung quanh SàiG̣n.

4.     Di tản bằng trực thăng (chỉ dành riêng cho người Mỹ).

 

Quốc Hội Mỹ đă bày tỏ rất rơ trong giai đoạn khẩn cấp cuối cùng quân đội chỉ di tản người Mỹ thế nhưng cả Tổng Thống Ford lẫn Đại sứ Martin ngoảnh mặt làm ngơ chỉ thị này. Trong ṿng hai mươi tiếng đồng hồ, quân đội Mỹ huy động 865 lính Thủy Quân Lục Chiến, bay 630 chuyến trực thăng, di tản 1373 người Mỹ, 85 người thuộc các quốc gia khác và 5595 người Việt Nam ra khỏi SàiG̣n. Trong số này, số người  di tản từ toà đại sứ Mỹ là 2100 người, 978 là người Mỹ.

 

Tiếng trực thăng Chinook lên xuống không ngừng, tiếng chong chóng đập “phầm phập” rất lớn khiến tôi suy nghĩ ngay là toà đại sứ Mỹ phải gần đâu đây. Bước ra nhà thờ nh́n lên trời, tôi cứ thắc mắc là chiếc nào sẽ ghé xuống đáp ở nhà thờ? Nh́n măi cả giờ mà không thấy chiếc nào đáp, tôi nản chí. Bây giờ th́ không biết ở đâu người ta kéo đến nhà thờ quá đông, ngồi đầy ở sân xi-măng bên ngoài không c̣n một chỗ trống. Nó làm cho tôi thất vọng năo nề: không một chỗ trống cho máy bay đáp xuống th́ làm sao mà di tản? Tôi nh́n đồng hồ, bây giờ đă giữa trưa.

 

Vào lại bên trong nhà thờ ăn miếng xôi của gia đ́nh vợ anh Tuấn nấu, cứ mỗi giây phút trôi qua là tôi lại càng lo sợ cho ư nghĩ trong đầu mà tôi nghĩ không thể nào sai: sẽ không có máy bay nào đáp xuống v́ tôi không thấy bóng dáng của một giáo sĩ Mỹ. Nếu có di tản th́ máy bay đă đáp xuống từ ban sáng. Bắt đầu từ hai giờ trở đi, nhiều gia đ́nh cũng có ư nghĩ như tôi nên họ dần dần bỏ về. Nhà thờ ngày càng thưa thớt, băi xi-măng phía trước bây giờ trở lại trống vắng. Anh tôi nghĩ nhà thờ kiên cố hơn ở nhà, không đi được th́ tạm trú ở đây qua đêm tránh bom vẫn tốt hơn ở nhà nên chúng tôi không tham gia với đám người rời bỏ nhà thờ trở về nhà.

 

Bốn giờ chiều 29/04. Từ lúc đông nhất khoảng năm trăm người, nhà thờ bây giờ chỉ c̣n vỏn vẹn độ năm  gia đ́nh. Vào khoảng ba giờ trưa Thủ Tướng Vũ Văn Mẫu lên radio ra lệnh cho người Mỹ rời khỏi Việt Nam. Thế là hết. Người Mỹ rời Việt Nam th́ SàiG̣n chắc chắn sập, vô phương cứu chữa. Chưa bao giờ tôi tuyệt vọng như bây giờ. Cảm giác của tôi bây giờ như là một con heo sắp bị người đồ tể đem ra chọc tiết th́ phá chuồng chạy đi,  được tự do. Nhưng cái tự do ấy chỉ ngắn gọn v́ nó vẫn c̣n nằm trong phạm vi nông trại không thoát đi đâu được, không sớm th́ muộn người đồ tể sẽ bắt nó lại. Đúng ngay giây phút người đồ tể sắp bắt được nó th́ một người chạy Vespa đi vào. Anh này tên là Bằng, nói chuyện với anh tôi và sau khi anh ấy lái xe đi, anh Tuấn mặt mừng rỡ nói với cả mọi người:

 

- Anh Bằng nói ở ngoài bến Bạch Đằng có tầu đi nhiều lắm, ḿnh ra ngoài đó có cơ hội thoát.

 

Chúng tôi lại có người thẩy cho phao cấp cứu lần thứ hai. Lần này gia đ́nh bố vợ anh Tuấn có chiếc xe cam-nhông nhỏ nên mọi người nhét vào hết trong xe hơi để anh con trai lớn nhất, tên Trung,  lái. Anh Thịnh vẫn chở vợ anh ấy trên xe Mobylette. Anh Tuấn chở tôi trên xeHonda. Chiếc xe cam-nhông chạy sau hai chiếc xe gắn máy. Chỉ khoảng mười phút sau chúng tôi đă ra bến Bạch Đằng. Ai v́ lệnh giới nghiêm khoá cửa trong nhà, nghĩ rằng ngoài đường chỉ có quân lính th́ lầm to. Cả ngh́n người nhốn nháo khắp nơi. Người ở trên đường sau khi đập phá vào các building tước đoạt đủ thứ đồ đạc như quạt máy, bàn ghế, nệm giường, quần áo, điện thoại…lũ lượt t́m đủ mọi phương tiện mang về nhà. Người về phía sông th́ bao nhiêu ghe thuyền lớn nhỏ đủ loại, chiếc nào nằm nổi trên sông là họ leo lên bu kín không c̣n chỗ trống như ong lợp tổ. Chạy đến chiếc tầu to nhất, thấy một anh có vẻ như là thủy thủ của chiếc tầu, anh tôi ngước mắt lên, hét hỏi:

 

- Tầu này đi đâu vậy anh?

 

Anh chàng với gương mặt bất b́nh, chửi thề:

 

- Đ.M., tầu này không có đi đâu hết. Đậu ở đây rồi tự nhiên bà con cô bác ùn ùn leo lên tầu. Không có thuyền trưởng, không có đi đâu hết anh ơi!

 

Anh tôi nói cám ơn. Không di chuyển được bằng máy bay th́ đường thủy bây giờ là con đường thoát duy nhất. Nhưng làm sao đi? Những chiếc tầu nhỏ khi ra đại dương rất nguy hiểm th́ đầy những người, trong khi chiếc tầu lớn này th́ lại không đi đâu hết. Tiếng súng đạn, tiếng trực thăng, tiếng phản lực, tiếng bom nổ vẫn dồn dập không ngừng làm không ai có thể suy nghĩ chín chắn trong lúc này.

 

- Anh Thịnh nh́n ḱa!

 

Anh Tuấn hét, chỉ tay về một xà-lan đang trôi chầm chậm trên sông. Xà-lan là một bè sắt lớn h́nh chữ nhật, diện tích có lẽ bằng một sân tennis, chung quanh là bốn bức tường đầy bao cát cao khoảng ba thước, có lẽ thấp hơn những hàng rào ở sân tennis một tí. Bên ngoài bức tường, ở mép xà-lan chỉ đủ chỗ cho hai người chen vai qua lại. Đằng sau và bên hông có hai “lỗ hổng” to để bên ngoài có thể vào bên trong xà-lan. Quân đội dùng xà-lan để di chuyển súng ống, hàng hóa ở các tỉnh miền Tây, nhất là trên sông Cửu Long. Tường bao cát kín mít nên tránh đạn quân địch bắn từ hai bên bờ sông rất dễ dàng. Nó không có máy nên một chiếc tầu nhỏ khác kẹp ở  bên hông đẩy nó đi. Trên chiếc tầu nhỏ này tôi thấy hai người lính Mỹ cầm súng gác. Hai người lính Mỹ này là lư do anh Tuấn chỉ cho anh Thịnh. Cả hai người đồng ư chạy theo cái xà-lan v́ nó sẽ đưa mọi người ra Đệ Thất Hạm Đội.

 

Quyết định như thế xong, mặc cho bao nhiêu người khác tranh nhau leo lên những chiếc tầu đậu trên sông Bạch Đằng, chúng tôi leo lên xe và chạy theo chiếc tầu. Nó chạy trên sông th́ chúng tôi bám sát nó dọc theo bờ sông trên đất liền. Tốc độ nó rất là chậm, và cho dù có chạy chậm đến đâu đi nữa cuối cùng nó cũng đến khuất sau hai cánh cổng lợp bằng mái tôn thật to ở Khánh Hội. Anh Thịnh và anh Tuấn ngừng xe. Từ năy giờ cứ đinh ninh chiếc xecam-nhông của bố vợ anh Tuấn chạy theo nhưng khi quay đầu lại nh́n th́ không thấy bóng dáng chiếc xe đâu hết. Cả hai đều hốt hoảng v́ con trai anh Thịnh và vợ anh Tuấn c̣n ngồi trên chiếc xe cam-nhông. Anh Tuấn nói anh Thịnh ở lại rồi quành đầu xe chạy đi t́m chiếc cam-nhông.

 

Bố mẹ vợ của anh Tuấn, ông Khoa, di cư vào Nam năm 1954 như gia đ́nh bố mẹ tôi, có một con trai và hai con gái: Anh Trung, chị Nhàn (vợ anh Tuấn) và Diễm. Anh Trung có vợ là chị Thủy, người Nam, và ba đứa con gái nhỏ. Tất cả ngồi trên xe cam-nhông với U tôi, chị em tôi và vợ con anh Thịnh. Anh Tuấn chạy ngược lại con đường, mắt dảo dác nh́n khắp nơi xem có phát hiện ra chiếc cam-nhông. Trong bụng anh thắc mắc ghê gớm không biết tại sao anh Trung không chạy theo anh ấy? Xe hư? Anh Tuấn chạy nhanh quá xe cam nhông bắt không kịp? Hay cảnh sát thổi giữ xe lại? Chạy không đầy một phút th́ anh Tuấn thấy chiếc xe cam-nhông đậu ở ngă tư một con đường. Tất cả vẫn c̣n ngồi trên xe, ngoại trừ hai bố con ông Khoa đang ngồi nói chuyện bên lề đường. Anh Tuấn ngừng xe, nóng ḷng hỏi:

 

- Tại sao bố ngừng xe ở đây? Xe bị hư sao?

- Không, xe không hư. Ông Khoa trả lời.

- Anh Thịnh đă đến chỗ xà-lan đậu rồi, ḿnh phải đi nhanh lên. Tại sao lại đậu xe ở đây?

- Vợ của thằng Trung không muốn đi v́ sợ nguy hiểm. Vợ nó không đi th́ nó cũng không đi. Tao đang thuyết phục nó đi đây.

- Anh Trung, đă đến đây rồi th́ làm sao ở lại được? Phải đi chứ. Đâu phải chỉ có nhà ḿnh thôi đâu mà c̣n gia đ́nh U em trong xe nữa?

- Chị Thủy không đi thành ra anh phải ở lại với vợ con. Anh Trung trả lời.

- Có tụi em với anh chị mà, thôi đi đi!

 

Anh Trung uể oải đồng ư, leo lên xe chạy theo anh Tuấn đến chỗ xà-lan ngừng. Anh Thịnh mừng ra mặt khi thấy chiếc xe cam-nhông trở lại với vợ con anh ấy. Bây giờ th́ tôi có dịp quan sát chỗ tôi đang đứng. Sau cái cổng có mái tôn che kín, chúng tôi biết chắc là chiếc xà-lan đang đậu ở bên trong. Bên ngoài cổng là bốn, năm người lính Thủy Quân Lục Chiến Mỹ với súng M16 trên tay đứng gác không cho ai vào. Con đường trước cổng bây giờ xe cộ nhộn nhịp, dù rằng có lệnh giới nghiêm. Cái cổng quá tầm mắt người thường nên không thể nào một ai có thể biết diễn tiến ǵ đang xẩy ra bên trong. Đứng độ năm phút th́ từ xa tôi thấy có mộtxe bus mầu vàng, trên xe có rất nhiều người da trắng chạy trờ đến. Khi xe ngừng th́ người lính gác mở cổng cho xe vào rồi nhanh chóng đóng cổng lại. Bây giờ th́ tôi khám phá ra đây là một trong những địa điểm di tản của chính phủ Mỹ trong Chiến Dịch Gió Thổi Không Ngừng, Operation Frequent Wind. Người Mỹ, ngoại quốc, hay người Việt Nam được phép di tản đều được cung cấp cho một địa  điểm di tản và một mật hiệu bí mật, sẽ phát thanh trên radio Hoa Kỳ. Khi nghe tín hiệu bí mật     -Bing Crosby hát bài White Christmas- những người đó đến tŕnh diện ở địa điểm đă cho sẵn. Chiếc xe bus này đến địa điểm bí mật đó chở họ đến đây để rời SàiG̣n bằng đường thủy.

 

V́ hai cánh cửa đă đóng, chúng tôi đứng đợi bên lề đường chờ một chiếc xe bus khác đến để lính Mỹ mở ra rồi ùa vào. Thi hành như dự định, mười phút sau chúng tôi lọt vào bên trong không một chút khó khăn. Tôi cứ tưởng đây là địa điểm di tản nên an ninh được bảo đảm, thế nhưng tôi lầm to. Ở bên ngoài tuy rằng có hỗn loạn nhưng không cướp giật, c̣n ở đây cướp giật trắng trợn giữa ban ngày. Có khoảng độ chừng hai trăm người nhốn nháo chuẩn bị leo lên xà-lan nhưng cũng có ít nhất một nửa số người khác, phần đông là con nít trẻ trạc bằng tuổi tôi, cướp giật thẳng tay. Chị Liên đeo một đôi dây chuyền trên cổ, vừa bước ra xe th́ một thằng bé  đưa tay nắm sợi dây chuyền giật đứt phăng từ trên cổ chị ấy rồi nó lẻn biến mất trong chớp nhoáng. Anh Tuấn vừa ngừng tắt máy xe, một gă thanh niên đă đến hỏi anh ấy nếu anh lên xà-lan rời nước th́ đưa ch́a khoá xe cho gă. Bà mẹ vợ của anh Tuấn nấu một nồi xôi rất to, khi di chuyển th́ để sau xe cam-nhông. Xe vừa ngừng th́ một anh thiếu niên tḥ hai tayvào khiêng thùng xôi lấy chạy đi mất.  Cướp giật khắp nơi không lính tráng kiểm soát. Tôi nh́n ra bờ sông th́ không phải chỉ có một mà có đến ba chiếc xà-lan. Anh Thịnh, quen với quy củ quân đội, nói gia đ́nh chúng tôi nhanh chân quy tụ thành hàng một rồi bước sang chiếc xe cam-nhông nói gia đ́nh ông Khoa cũng làm như thế. Anh Trung và bố mẹ là ông bà Khoa ra ngoài xe đứng nói chuyện nhưng vợ anh Trung và ba đứa con gái nhỏ vẫn c̣n ngồi trong xe. Chỉ trong khoảnh khắc là bên gia đ́nh tôi và vợ anh Tuấn, em gái anh Tuấn đă sẵn sàng để di chuyển. Bên kia vẫn chưa nhúc nhích: vợ anh Trung vào giây phút chót đổi ư không muốn đi v́  thấy xà-lan nguy hiểm. Anh Thịnh  nổi nóng, sau thêm vài phút không đợi được nữa, bảo chúng tôi leo lên xà-lan. Vợ anh Tuấn, chị Nhàn và cô em gái thấy bố mẹ ḿnh không nhúc nhích th́ oà lên khóc, hét lớn:

 

- Anh Trung, chị Thủy,  dắt mấy đứa nhỏ đi!

- Thầy U ơi, bỏ hết đi. Theo tụi con leo lên xà-lan!

 

Ông bà Khoa đang chạm trán với một quyết định sống c̣n không thể nào giải quyết: nên đi theo hai đứa con gái leo lên xà-lan rời bỏ Việt Nam, bỏ lại đứa con trai duy nhất đến phút cuối cùng quyết định không đi v́ vợ, và do đó cũng bỏ lại ba đứa cháu ngoại của hai ông bà? Hay ở lại SàiG̣n với vợ chồng nó và mấy đứa cháu ngoại, và như thế th́ xa rời hai đứa con gái vĩnh viễn v́ chúng nó sắp bước chân đi ra nước ngoài? Trước viễn ảnh thế nào cũng mất con, một là con trai, hai là hai con gái, hai ông bà bật khóc. Chị Nhàn và cô em gái giờ đă leo lên xà-lan cùng gia đ́nh tôi, thấy bố mẹ ra đến đây rồi mà không đi làm cho cả hai điên lên, gào khóc không ngừng. Cả hai thay phiên nhau la hét lên hướng về bố mẹ:

 

- Thầy U ơi, leo lên tầu đi!

 

Bà Khoa cất tiếng thuyết phục con trai:

 

- Trung à, mày ráng thuyết phục vợ mày đi.

 

Chống cùi chỏ vào cửa sổ thành xe, anh Trung nói với vợ:

 

- Thôi ḿnh đi đi em.

- Không được đâu. Nh́n cái xà-lan nguy hiểm quá.

- Có ǵ mà nguy hiểm, người ta đi th́ ḿnh cũng đi được chứ sao?

- Nhưng mà ba đứa con ḿnh tụi nó c̣n nhỏ.

- Th́ có Thầy U, rồi cô chú tụi nó lo phụ ḿnh nữa mà.

- Nhưng đi bao nhiêu lâu? Rồi thức ăn, sữa đâu cho con bú?

- Đi ra Vũng Tầu gặp tầu lớn là có thức ăn với sữa chứ ǵ.

- Anh nói vậy chứ anh đâu biết có thiệt hay là không. Rồi lỡ đi đường trúng đạn chết th́ sao? Ở nhà ít ra là không ai chết. Cộng Sản vô nhưng ḿnh là thường dân không  làm ǵ th́ đâu có ǵ sợ, chẳng lẽ họ giết ḿnh sao? Em nhất định không đi.

 

Quay sang mẹ, anh Trung nói:

 

- Vợ con nhất quyết không đi nên con phải ở lại.

 

Bà Khoa nói với chồng:

 

- Thằng Trung nó không đi th́ tôi ở nhà xem cháu.

- Nhưng bà không nhớ ḿnh đă chạy loạn Cộng Sản năm 54 rồi sao? Ông Khoa nói với vợ.

- Tôi nhớ chứ. Nhưng bây giờ tôi già rồi, họ có làm được ǵ tôi.

- Tôi sợ họ lắm rồi, không thể nào ở lại được. Nhưng vợ chồng cả hai sống chết có nhau.Ḿnh lấy nhau hơn ba mươi năm rồi, làm sao tôi đi nếu bà không đi?

- Tôi biết như vậy, nhưng không thể nào bỏ cháu được. Tôi không đi.

 

Bà Khoa đă nhất quyết, không thể nào bỏ mấy đứa cháu ngoại. Ông Khoa biết không thể nào thuyết phục được vợ, nước mắt tuôn trào, vẫy tay chào vĩnh biệt hai cô con gái. Chiếc xà-lan th́nh ĺnh bắt đầu rời bến. Bây giờ không những chỉ có hai chị em chị Nhàn mà tất cả chúng tôi ai nấy cũng khóc thương cho ông bà Khoa ở lại. Chị Nhàn nằm vật vă trên boong tầu:

 

- Thầy ơi!  U ơi! Thế là chúng con mất Thầy U vĩnh viễn rồi. Bao nhiêu năm Thầy U nuôi chúng con khôn lớn mà bây giờ t́nh cha con mẹ con của ḿnh vĩnh viễn đứt đoạn như thế này…

 

Tôi khóc cũng một thời gian khá lâu rồi biết không thể nào thay đổi được số phận của mỗi người, nằm trong xà-lan yên lặng ngắm nh́n mây trôi mà không biết chính số phận của ḿnh bây giờ rồi sẽ trôi về đâu? Chiếc xà-lan khởi hành vào lúc 5 giờ 45 chiều. Chỉ trong ṿng hơn một giờ là trời đă bắt đầu nhá nhem tối. Ánh lửa súng đạn bắn nhấp nhoáng khắp bầu trời, thỉnh thoảng có những tiếng nổ ầm thật lớn mà tôi không biết từ đâu đến. Chín giờ tối th́ tiếng máy b́nh bịch của chiếc tầu kéo từ từ dừng hẳn rồi chiếc xà-lan cặp vào bờ. Ư nghĩ tầu cặp bờ, nếu có Việt Cộng họ sẽ leo vào xà-lan được làm tôi run sợ. Thế nhưng giờ này chắc tất cả lực lượng địch quân đang tập trung đánh SàiG̣n và trời tối như mực, đứng xa năm chục thước không thể nào thấy chiếc xà-lan trong màn đêm làm tôi hơi vững bụng. Không biết tầu có bị hư ǵ không mà ngừng độ một tiếng th́ xà-lan lại bắt đầu chạy trở lại.  

 

Thứ Tư 30/04/1975:

 

Hai giờ sáng th́ tầu có lẽ chạy gần ra cửa biển nên họ đổi thế kéo. Thay v́ chiếc tầu kẹp vào bên hông xà-lan th́ nó chạy ra đằng trước, kéo chiếc xà-lan theo. Thỉnh thoảng trong bóng đêm trên mặt sông một vài chiếc ghe chạy bám theo xà-lan xin phép bỏ ghe,  vào bên trong xà-lan. Đêm tối đen như mực không biết đâu là hư thực, đâu là Việt Cộng đâu là Cộng Hoà nên những người có súng đă xung phong đứng ở sau xà-lan để kiểm soát. Những người bỏ ghe được phép lên xà-lan với điều kiện nếu họ có súng th́ phải vất súng xuống sông.  Độ một tiếng nữa th́ tôi thấy chiếc xà-lan dừng lại rồi có tiếng người Việt từ chiếc tầu kéo dùng loa phóng thanh truyền tin tức: Trước mặt chúng tôi là một tầu Hải quân Việt Nam ra lệnh cho ḿnh ngừng. Nếu lính trên tầu sang xà-lan bắt đàn ông  trong lứa tuổi 17 đến 43 (lứa tuổi cách đây vài tuần ông Thiệu cấm xuất ngoại v́ t́nh h́nh khẩn trương của đất nước) th́ xin mọi người tuân theo lệnh. Hầu như gia đ́nh nào cũng có đàn ông con trai vào lứa tuổi đó nên ai cũng tỏ vẻ quan tâm. Thế nhưng rất nhanh chóng vài người, rồi cả chục người đồng ḷng quyết ư theo một anh chàng mặc quần áo lính:

 

- Đ.M., giờ này mà bắt bớ ǵ nữa. Bây giờ là mạnh ai nấy lo chạy. Nó qua bắt ḿnh th́ đừng có ai đi. Nó có súng ḿnh cũng có súng vậy chứ bộ…

 

Mọi người chuẩn bị cho cuộc chạm trán th́ nửa giờ sau ai nấy thở dài nhẹ nhơm: chiếc tầu Hải Quân Việt Nam sau khi khám phá ra lính Mỹ trên tầu kéo xà-lan th́ xin đi theo để cũng t́m đường thoát ra Đệ Thất Hạm Đội.

 

Bốn giờ sáng th́ tầu ra đến cửa biển. Trên mặt biển bây giờ tôi thấy lấp lánh bao nhiêu là ánh đèn từ những chiếc ghe đă ra đây đợi sẵn. Mấy tuần nay ai đọc tin tức cũng biết là Đệ Thất Hạm Đội Mỹ  với năm hàm không mẫu hạm đă đến và chờ đợi ở ngoài khơi, chuẩn bị cho cuộc di tản. Vấn đề là không biết những chiếc tầu chiến này nằm ở đâu nên ghe chài cứ chạy ra đến đây rồi nằm chờ. Chiếc tầu kéo xà-lan  không bật đèn chạy âm thầm trong bóng đêm nên từ xa những chiếc ghe thuyền khó phát hiện ra nó.

 

Xà-lan chạy như thế cho đến khoảng bẩy giờ th́ trời mưa tầm tă. Không một ai đem theo áo mưa hay một miếng nylon nào nên hầu hết tất cả mọi người quần áo ướt sũng. Không muốn để cho hành lư bị ướt, người nào cũng dùng thân ḿnh che bọc nó, hy vọng hành lư vẫn được khô. Cơn mưa kéo dài cả giờ, và lần đầu tiên trong đời tôi cảm thấy lạnh kinh khủng. Ngày xưa c̣n bé mỗi lần mưa tôi cởi áo ra tắm mưa cả hàng giờ mà có khi nào thấy lạnh? Bây giờ th́ mặc cho tôi đứng lên ngồi xuống, len lỏi qua bao nhiêu là người, đi vào đi ra, cái lạnh nó vẫn nằm trong tận cùng tim phổi. Lạnh đến nỗi tôi đă có ư nghĩ trong đầu là thà chết c̣n sướng hơn.

 

Từ sáng đến giờ không một ai biết là tầu sẽ đi đâu nên từ khi ánh b́nh minh ló dạng, mọi người cứ khoắc khoải nh́n về phía trước để xem có thấy h́nh dạng bất cứ một chiếc tầu chiến Mỹ nào không. Đến độ chín giờ th́ tôi thấy lố nhố một hàng đen ng̣m ở chân trời. Một khung cảnh và cảm tưởng không thể nào quên v́ tôi nghĩ đă chứng kiến một cảnh biểu dương oai nghi hùng vĩ của Đệ Thất Hạm Đội Hoa Kỳ: hằng hà sa số chấm đen rạp cả một chân trời.Ai nấy thở phào nhẹ nhơm là cuối cùng ḿnh cũng đến đích. Thế nhưng khi chạy gần đến th́ mới vỡ lẽ: hàng trăm chấm đen ấy lại là ghe tầu Việt Nam thứ hai đợi sẵn ngoài khơi! Bây giờ trời đă sáng tỏ, những ghe thuyền này phát hiện ra xà-lan dễ dàng và tất cả chạy theo, tuy rằng họ giữ một khoảng cách xa xa.

 

11 giờ sáng: Một h́nh ảnh đẹp nhất trong đời tôi đă từng chứng kiến: một chiến hạm Hoa Kỳ của Đệ Thất Hạm Đội nằm lênh đênh giữa biển. Nó biểu tượng cho sự tự do! Chiếc tầu nhỏ kéo xà-lan cặp vào phần sau đuôi tầu và trên tầu lính Mỹ tḥng một cầu thang xuống phần trước của xà-lan. Đoàn ghe thuyền đi theo biết rằng cũng sắp sửa nếm mùi tự do như chúng tôi nên gia tăng tốc độ chạy đến xà-lan. Thế nhưng số phận họ chưa được may mắn bằng chúng tôi: lính Mỹ trên tầu bắn chặn phần đầu ghe, ngăn chận đoàn ghe đến gần chiếc xà-lan.Họ cứ bắn liên tiếp như vậy cho đến một lúc những ghe dẫn đầu phải quành ghe lái rời xa chiếc xà-lan. Trên tầu chiến họ ra lệnh không một ai được phép mang súng ống lên tầu nên ai có mang th́ phải vất hết xuống biển. Mấy người lính trên xà-lan tuần tự tháo súng, gỡ lựu đạn quăng xuống biển. Anh Thịnh có mang theo khẩu súng Colt nên lặng lẽ theo mọi người ra mép xà-lan vất súng xuống biển.

 

Bên trong xà-lan tôi nghe văng vẳng tiếng lính Mỹ trên tầu quát tháo qua ống phóng loa:

 

- Women and children go first! Women and children go first!

 

Đám người trong xà-lan tranh nhau ra đằng trước đến chân cầu thang. Toán người đầu tiên không tuân theo lệnh chỉ có đàn bà và con nít đi trước nên lẫn lộn cả đàn ông. Thế nhưng khi mấy ông Việt Nam hùng hổ gạt  đàn bà con nít khác để đi theo vợ con ḿnh th́ lính Mỹ trên tầu bắn chỉ thiên, ra lệnh cho họ xuống khỏi cầu thang, đợi trên xà-lan.  Khi hầu hết đám đàn bà và con nít đă leo thang vào trong chiến hạm Mỹ, Việt Cộng pháo kích từ trong đất liền. Từ đằng xa tôi có thể thấy một quả đạn pháo rớt xuống biển, bắn tung nước lên cao. Cả trăm chiếc ghe năy giờ đậu quây quần chiếc chiến hạm Mỹ ở khoảng cách xa xa  bây giờ bỏ chạy tung toé khắp nơi, không muốn tụ tập một chỗ để làm bia pháo cho quân địch. Đợi cho người đàn bà và con nít cuối cùng leo lên tầu, lính Mỹ trên tầu rút thang và chiếc tầu chiến rồ máy bắt đầu chạy về phía biển khơi để tránh đạn pháo, kéo theo chiếc xà-lan. Đám đàn ông c̣n kẹt lại trong xà-lan, kể cả bốn  anh em tôi, hốt hoảng v́ vợ con ḿnh đă lên tầu mà ḿnh th́ c̣n kẹt lại ở dưới. Một đám đàn ông ùa đến phần đầu xà-lan chỗ cái thang vừa rút lên, la oáioái  “Vợ tôi, mẹ tôi, con tôi ở trên tầu, cho tôi lên!”. Một hàng lính Thủy Quân Lục Chiến Mỹ đứng dàn hàng trên tầu chiến nơi đầu cầu thang hét to:

 

- Sit down! Sit down!

 

Gọi vài lần như thế mà đám đông vẫn hỗn loạn nên lính Mỹ bắn một tràng chỉ thiên lên trời.Nghe tiếng súng, mấy ông Việt Nam tái mặt ngồi bệt xuống đất. Mang cùng ḍng máu người Việt mục kích cảnh hỗn loạn tranh giành phần sống về ḿnh, đến giờ tôi vẫn c̣n xấu hổ khi nghĩ đến cảnh vài anh chàng con nít Mỹ phải dùng đến súng để thị uy đám đàn ông Việt Nam lớn tuổi vào trật tự quy củ.

 

Chạy như thế khoảng nửa giờ xa khỏi tầm pháo từ đất liền, chiếc tầu chiến ngừng lại, tḥng thang xuống cho đám đàn ông leo lên. Khi xà lan đă lên hết người, một chiếc xà-lan khác lại cặp vào và cứ như thế người tỵ nạn leo lên cho đến lúc đầy tầu. Khi chúng tôi lên tầu, v́ đàn bà đă lên trước không biết họ ở đâu nên anh Thịnh ra phần trước tầu, c̣n anh Tuấn dẫn tôi và đứa em ra sau tầu để t́m. Chúng tôi không ngờ là để tránh hỗn loạn đi qua lại giữa đầu tầu và cuối tầu, lính Mỹ gác ở giữa tầu không cho người hai bên qua lại. Thế là cả một tuần tầu đi đến Subic Bay Phi Luật Tân, anh em tôi bị chia rẽ người đầu tầu, kẻ cuối tầu. Rất may là anh Thịnh t́nh nguyện làm bác sĩ chữa bệnh, anh ấy có quyền đi qua lại trên tầu nên cuối cùng chúng tôi cũng đoàn tụ: ngày cuối cùng khi tầu sắp cặp bến Subic, anh Thịnh biết người Mỹ sẽ cho người ở nửa đầu tầu xuống Subic để di tản bằng phi cơ sang Guam, phần c̣n lại sau tầu sẽ tiếp tục cuộc hành tŕnh bằng đường thủy đến cùng một chỗ. Đêm hôm ấy anh giả chúng tôi là bệnh nhân và khiêng chúng tôi từng người một qua phần đầu tầu.

 

Khi đă t́m được một chỗ trong khoang tầu trú ngụ, tôi bật radio: SàiG̣n đă lọt vào tay Cộng Sản. Trong khi ở ngoài khơi chúng tôi chứng kiến sự hiện diện cuối cùng của người Mỹ ở Việt Nam th́ vài giờ trước đó trong đất liền ở toà đại sứ Hoa Kỳ vào lúc 5 giờ sáng, Đại Sứ Graham Martin đáp trực thăng rời SàiG̣n. Một khi biết Martin đă lên máy bay, Tổng Thống Ford ra lệnh chấm dứt cuộc di tản. Sau khi nhân viên CIA và lính cận vệ cuối cùng nối đuôi theo Martin ra Đệ Thất Hạm Đội, ṭa đại sứ Mỹ chỉ c̣n khoảng 30 lính Thủy Quân Lục Chiến Mỹ. Ba mươi lính phải đương đầu với hơn 400 người Việt vẫn c̣n bên trong sân nghĩ rằng ḿnh sẽ được di tản nhưng không biết là máy bay sẽ không trở lại, và hơn 5000 người bao vây bên ngoài đang t́m lối vào bên trong. Lính Mỹ đă thiết lập sẵn ba ṿng đai bên trong toà đại sứ. Khi người Mỹ cuối cùng đă được trực thăng di tản, họ bắt đầu rút lui từ ṿng đaimột, tử thủ cho phần đất cuối cùng là sân thượng để chính những người lính Mỹ này cũng được di tản. Cái ṿng đai thứ nhất là cổng chính. Nhờ dây xích khoá lại mà đám đông bên ngoài không đẩy vào. Thay vào đó, họ leo tường tràn vào nhưng trong suốt thời gian trực thăng đáp xuống di tản, lính Mỹ thành công trong việc pḥng thủ cổng, xô ngược những người trèo rào rớt qua trở lại bên kia tường. Khi được lệnh rút lui lên sân thượng, họ bỏ ṿngđai thứ nhất đó, chạy vào bên trong toà đại sứ và khoá cửa lại. Đám người bên ngoài nhận thấy không c̣n lính gác cổng nên thi nhau trèo tường để vào. Bên trong khuôn viên toà đại sứ cũng có cả trăm người Việt Nam chờ đợi di tản, thế nhưng số họ không may v́ không c̣n trực thăng vào đón họ nữa. Khi thấy lính Mỹ rút vào bên trong toà đại sứ và đóng cửa lại, họ chợt nhận ra là sẽ không có máy bay đáp xuống sân và con đường duy nhất để đi là lên sân thượng đón trực thăng nên đám người bên trong họp với đám người bên ngoài ùa nhau vào cửa chính. Đối diện với cả ngh́n người mà ngay chính quân ḿnh chỉ có trên dưới 30 lính, lựu đạn cay có lẽ là phương thức nhanh nhất để giải toả đám đông nhưng đám Thủy Quân Lục Chiến Mỹ không dám dùng. Thứ nhất là họ không muốn khiêu khích đám đông. Nếu đám đông nổi giận xông vào cùng một lúc th́ bắn bao nhiêu đạn đám lính cũng không thể nào thoát khỏi SàiG̣n, và thứ hai là không một anh lính nào mang mặt nạ chống lựu đạn cay.Ném lựu đạn đi mà đám đông nhặt rồi ném lại th́ ngay chính lính Mỹ cũng bị ngửi hơi cay.

 

Đám lính rút lên ṿng đai cuối cùng là cửa đến sân thượng mái nhà. Họ đổ ngă tủ sắt, lấy những b́nh chữa lửa khổng lồ chặn cửa để bên ngoài không đẩy cửa vào được. Khoảng 30, 40 người Việt Nam đă phá được cửa bên kia, leo lên sân máy bay trực thăng thường đậu.  Thế nhưng từ đó họ không thể nào trèo sang mái nhà sân thượng bên này. Tất cả lính được lệnh cởi bỏ hành trang lại để có đủ chỗ cho tất cả mọi người. Cả đám chia nhau tấn cửa và quan sát từ trên mái nhà, đề pḥng đạn bắn. Tim mọi người đập liên hồi v́ họ có thể nghe thấy đám đông Việt Nam đă phá cửa bên dưới, tràn lên bên trên và t́m mọi cách phá bên kia cửa. Nửa giờ đồng hồ đợi trực thăng từ ngoài khơi Vũng Tầu bay trở lại đón tưởng chừng như không bao giờ đến, thế nhưng cuối cùng chiếc CH-46 xuất hiện, đáp xuống và di tản những người lính Thủy Quân Lục Chiến Mỹ cuối cùng rời khỏi SàiG̣n: 7 giờ 53 sáng ngày 30/04/1975.

 

Đúng 10 giờ sáng, Dương Văn Minh phát thanh trên radio tuyên bố đầu hàng. Kư giả Tiziano Terzani người Ư-Đại-Lợi ở trên khách sạn Caravelle  nh́n xuống đường Lê Lợi thấy Trung Tá cảnh sát Nguyễn Văn Long đến đứng trước tượng người lính ở công trường trước Quốc Hội, rút súng để vào thái dương bắn tự sát. Độ vài phút sau khi ông ta đang nằm chết, một người lái xe gắn máy đến lấy khẩu súng và một người khác nữa gỡ đồng hồ đeo tay của ông ấy.  

 

Chiến hạm Muller chở chúng tôi đến căn cứ vịnh Subic, Phi Luật Tân vào lúc sáu giờ chiềungày  04/5/1975.  Sau khi tiêu khiển vài thời gian trong trại tỵ nạn ở Phi Luật Tân, Orote Point và Asan ở Guam, ngày  30/5 gia đ́nh tôi nhập trại tỵ nạn Fort Indiantown Gap thuộc tiểu bang Pensylvania ở Hoa Kỳ. Vào đầu tháng 7, tất cả mọi người ngoại trừ  U tôi và vợ chồng anh Thịnh được một nhà thờ bảo trợ về định cư ở San Diego. Anh Thịnh không đi, t́nh nguyện ở lại trại làm bác sĩ chữa trị bệnh nhân cho đến lúc trại đóng cửa ba năm sau, khi người tỵ nạn Việt Nam cuối cùng rời trại.

 

Từ ngày sang Mỹ, tôi không hề nghĩ đến việc viết lại ngày định mệnh tôi may mắn rời SàiG̣n. Lư do là câu chuyện không có ǵ đặc sắc và chắc chắn là không sống động bằng ngh́n câu chuyện rời nước ra đi của bao người khác. Thế nhưng con tôi bây giờ đă lớn, nhiều lúc có đứa hỏi tôi sang Mỹ vào trường hợp nào. Tuy rằng có kể cho chúng nó nghe qua loa về chuyến phiêu lưu rời quê hương, tôi chưa bao giờ kể chi tiết mà cứ nhủ thầm trong ḷng là một ngày nào sẽ viết cho chúng nó đọc. Hôm nay th́ tôi nhận thức được là tóc tôi bây giờ đă bạc mầu, không viết th́ có thể sẽ không c̣n cơ hội nên tôi viết lại chuyến đi này, trước bằng tiếng Việt, và sau đó sẽ dịch qua tiếng Anh cho chúng nó hiểu.

 

Đời sống con người luôn luôn bị kích thích cám dỗ ham vui cái sướng, quên cái khổ, quên ơn người khác. Đời sống cũng làm cho ḿnh hay than phiền nếu thấy người khác may mắn trong khi số ḿnh bất hạnh. Có ngồi xuống viết và bỏ th́ giờ ngẫm nghĩ tôi mới thấy tuy ban đầu tôi xấu số không có cách nào đi được vào tháng 4 năm 1975 nhưng sau này lại may mắn được đi Mỹ. Nó dậy cho tôi một bài học số phận trời cho ḿnh như thế nào th́ t́m đủ mọi cách làm cho nó tốt hơn, đừng bao giờ than phiền. Có ngồi xuống viết th́ tôi mới nhận thức ra là không nhờ anh Tuấn về nhà nói ra nhà thờ Trần Cao Vân th́ cả gia đ́nh tôi vẫn c̣n kẹt lại. Có ngồi xuống viết tôi mới thấy bao nhiêu người Mỹ đă hết ḷng cứu người Việt Nam sang đất tự do của họ. Những người này làm ơn cho tôi v́ ḷng hảo tâm, hoàn toàn không nghĩ đến sự trả ơn hay tốn kém th́ chính tôi cũng nên theo cái gương sáng đó mà tiếp tục cái nghĩa cữ hào hùng, khi có dịp th́ làm ơn lại cho những người khác.

 

Nguyễn Tài Ngọc

Tháng 4, 2010

 

 

Ghi chú:

 

1. Thanh và bố mẹ Thanh vào được trong toà đại sứ Mỹ nhưng thời gian phụ ḷng gia đ́nh: lính Mỹ tách rời gia đ́nh cho đàn bà và trẻ con đi trước.  Mẹ Thanh là đàn bà nên lên được trực thăng di tản ra tầu chiến Mỹ. Thanh và bố Thanh phải chờ đi sau v́ là đàn ông thế nhưng lính Mỹ chấm dứt cuộc di tản sáng sớm ngày 30/4 khi bố con Thanh vẫn c̣n trong sân toà đại sứ. Hai người do đó kẹt lại ở SàiG̣n. Thế nhưng vài năm sau hai bố con cũng thành công trong việc vượt biển.

 

2. Sau khi xà-lan chúng tôi đi, hơn nửa giờ đồng hồ nữa ông Khoa cố gắng thuyết phục vợ và con di tản.  Vẫn không thành công, ông từ giă vợ con rồi lên một chiếc xà-lan khác đi sang Mỹ một ḿnh. Sau này ông được đưa sang trại tỵ nạn Fort Chaffee, Arkansas và cuối cùng cũng đoàn tụ với con cái.

 

3. Bà Khoa, vợ chồng anh Trung và con cái bốn năm sau vượt biển bằng tầu đến Malaysia.Sau này tất cả gặp lại gia đ́nh ở Mỹ.

 

4.  Số người được Mỹ di tản vào tháng 4/1975 (kể cả 6,000 người bằng xà-lan): 65,000 người

     Số người tự t́m phương tiện di tản:  65,000 người

    -Tổng số người di tản tháng 4/1975:  65,000+65,000 = 130,000 người

  

Tài liệu tham khảo:

-Decent Interval, Frank Snepp

-Newsweek, Time magazines, April, May-1975 issues

-Giai Phong, Tiziano Terzani, St. Martin’s Press/ New York