Viếng thăm Khám

Ventura County Jail

 

Khoá học Simi Valley Police Citizens Academy của tôi có hai ngày “field trip” -đến một địa điểm để thăm viếng- : một là nhà tù và một là đơn vị trực thăng của cảnh sát. Hôm nay là buổi field trip thứ nhất: viếng thăm Ventura County Jail. Tù lớn nhất của Ventura County ở thành phố Ventura, cách nhà tôi 40 miles. Mọi người hẹn nhau lúc 5:30 chiều. Không muốn đến trễ, tôi đến nơi vừa đúng 5 giờ.

Ventura County Jail là một trong những building lớn nằm bên cạnh những building khác như ṭa án, khu hành chính, trụ sở Cảnh Sát Sheriff…, tất cả  tọa lạc trên một mảnh đất khá lớn. Nếu không để ư đến bảng chỉ dẫn th́ sẽ không biết là nhà tù v́ nh́n từ bên ngoài các building có vẻ giống nhau. Tù nhân mấy chục năm truớc chuyên tẩu thoát bằng cách đào đường hầm xuống dưới đất th́ bây giờ khó thực hành ư định đó v́ pḥng giam từ lầu 2 lên cao đến lầu 5. Muốn vượt ngục th́ chỉ có cách t́m đường lên trên rồi mướn hoả  tiễn xuyên lục địa của Hàng Không Ấn Độ đáp xuống sân thượng đến đón ḿnh. Khi tôi hỏi th́ người cảnh sát trả lời chưa một ai thành công trong việc trốn tù.

Trời đă về chiều nên số người đi thăm tù chỉ vỏn vẹn tám, chín người –tất cả đều là người Mễ- ngồi ở pḥng tiếp tân bên ngoài chờ tên ḿnh được gọi để vào thăm. Không phải muốn thăm tù lúc nào cũng được v́ giờ giấc ấn định sẵn, tùy từng khu giờ giấc thăm viếng khác nhau. Luật lệ vào thăm tù họ liệt kê trên mấy tấm bảng treo trên tường. Cái list dài thườn thượt: tŕnh căn cước, không được mang bóp ví, điện thoại, sách báo, bút, máy chụp h́nh…và cái luật đầu tiên số một làm tôi hơi ngạc nhiên: Ai đă là tù nhân của nhà giam này trong ṿng một năm trở lại th́ không được quyền vào thăm. Nếu tôi đă ở tù, được thả ra th́ tôi sẽ chạy vắt gị lên cổ càng xa tù càng tốt chứ lai văng trở lại để làm ǵ?

5:45PM: Một người cảnh sát cao lớn ra mở cửa dẫn chúng tôi vào. Đứng trong hành lang, anh ta kể sơ tiểu sử về nhà tù và cho biết có 700 can phạm giam giữ ở đây, với số cảnh sát khoảng  28 người. Cảnh sát chỉ mang súng điện -taser gun- , không mang súng đạn thật v́ họ sợ nếu chẳng may một người lính nào bị tù tước đoạt súng th́ tù nhân không thể dùng súng đó để giết cảnh sát. Anh ta muốn cho chúng tôi xem tiến tŕnh của một người từ khi bị bắt đến khi vào tù nên chúng tôi xuống tầng garage nơi cảnh sát giải can phạm đến. Họ đi qua một lồng hàng rào sắt trước khi vào pḥng lấy cung. Trong pḥng này có một chiếc ghế dài với năm chiếc xích sắt pḥng trường hợp quá nhiều can phạm giải đến cùng một lúc th́ sẽ bị c̣ng vào ghế đợi đến phiên ḿnh. Sau khi lấy tên, can phạm bước vào bên trong, tay vẫn bị c̣ng, ngồi trước một bức tường có một miếng nệm nhỏ chắn đằng trước, pḥng trường hợp can phạm bạo động th́ ba, bốn người cảnh sát ùa vào dí can phạm vào tường để không ai bị sứt đầu u trán. Đây là nơi cảnh sát lấy lư lịch và tất cả hồ sơ y tế của nạn nhân. Nước Mỹ là nơi kẻ giết người cũng thưa ngược lại nạn nhân và cảnh sát nên cảnh sát phải điều tra chi tiết hồ sơ bệnh lư. Nếu can phạm bị bệnh tiểu đường, cao máu, suyễn…, nhà thuốc tây của nhà thương phải chuẩn bị thuốc sẵn sàng. List câu hỏi dài dằng dặc, 50, 60 câu, kể cả những câu như :Xin vui ḷng điền tên và địa chỉ bồ nhí số 1, số 2, số 3…” Trả lời gian là tội đại h́nh nên ở câu hỏi: “Khi hai người chia tay, anh có xin lỗi người ta chưa?” Nếu chưa mà trả lời có rồi th́ bảo đảm sẽ tù mọt gông nên anh nào sau này có bị bắt th́ nên thận trọng cân nhắc ư nghĩ trước khi trả lời.  Đối diện bức tường này là một loạt sáu, bẩy căn pḥng nhỏ nằm sát bên nhau, chiều rộng mỗi pḥng khoảng hai thước. Nó làm tôi nhớ lại những gian pḥng karaoke tôi ghé vào chơi ở SàiG̣n vào năm 1995. Mỗi pḥng là một dịch vụ riêng biệt trong tiến tŕnh nhập tù: chụp h́nh, lăn tay, điện thoại công cộng để báo cho người nhà biết ḿnh  đang trong tù, pḥng cho người say rượu nằm để giă rượu… Riêng đối với những người vi phạm tội nặng (felony), luật mới của California bắt họ phải cung cấp một mẫu nước bọt để lấy DNA. Hồ sơ DNA sẽ được đưa vào Trung Ương FBI. Theo lời anh cảnh sát, nhờ có hồ sơ DNA mà 80% các vụ án gây ra bởi can phạm đă có tiền án họ t́m ra hung thủ dễ dàng. Nếu ai có thể đóng tiền tại ngoại hầu tra th́ có hai pḥng tươm tất hơn để ngồi đợi trước khi được thả ra. C̣n những ai sau khi điều tra lư lịch phải vào tù chờ ngày ra ṭa th́ cởi hết quần áo tắm rửa sạch sẽ. Nhà tù bỏ quần áo, đồ đạc của can phạm vào một túi, móc lên một hệ thống treo như ở những chỗ giặt ủi. Tù được phát bàn chải, kem  đánh răng và xà-pḥng. Những vật này tối thiểu và rẻ tiền nên phần đông người nhà sau này mua những món vệ sinh cần thiết hay sách báo từ nhà giam cho người thân dùng trong  . Tù nhân  được phát cho một bộ quần áo mầu cam (kể cả một quần đùi), và một áo choàng mầu xanh Hải Quân. Bộ mầu cam một tuần giặt hai lần trong khi chiếc áo choàng một tuần giặt một lần.

Chúng tôi trở lên tầng 1. Tầng nào ở giữa cũng có một pḥng lục lăng, bộ chỉ huy của tầng đó. Tất cả cửa pḥng  trong tù đều không có quả đấm. Mọi đóng mở đều được ba hay bốn người lính trong pḥng chỉ huy điều khiển bằng điện. Ngay cả cầu thang máy cũng không có nút bấm và cũng do Bộ Chỉ Huy điều khiển. Pḥng nào có hai cửa th́ mỗi lúc chỉ mở được một. Thiết kế khéo léo như thế nên việc tù nhân trốn thoát không thể nào xẩy ra.

Chúng tôi đến viếng nhà thương có khoảng chừng 50 pḥng giam và pḥng nhổ răng. Không biết họ trả bao nhiêu tiền   nha sĩ hay bác sĩ nào lại chịu làm việc trong nhà tù. Tưởng tượng bệnh nhân ḿnh bị c̣ng hai tay trong suốt thời gian nhổ răng th́ mỗi đêm khi đi ngủ bảo đảm tôi sẽ không có mộng b́nh thường. Gần nhà thương là khu giam tù nhân nguy hiểm nhất. Mỗi pḥng thay v́ chỉ có một cửa th́ có đến hai cửa sát nhau. Đây cũng là nơi giam giữ tù nhân bạo động trong tù, pḥng giam kín mít không thể nh́n ra bên ngoài. Khu biệt giam này cứ 24 giờ th́ tù mới được phép về lại pḥng giam thường một giờ.

V́ số tù nhân quá đông so với số cảnh sát quá ít, và v́ cần phải tách rời   nhân để đối phó hữu hiệu và để tránh t́nh trạng tù nhân giao chiến, mỗi tù nhân đều phải đeo một băng mầu ở cổ tay tùy theo phân loại nguy hiểm nhất đến đến không gây nguy hại: Xanh lá cây, Vàng, Cam, Đỏ, Đen, Xám. Khi nh́n mầu trên băng cổ tay, một người có thể biết tù nhân thuộc loại ǵ:  Xanh- Giết người, Vàng- Thần kinh, Cam- Cưỡng ép t́nh dục, Trắng -Mấy ông chồng vào Lễ T́nh Yêu hay Sinh nhật vợ không mua quà cho vợ. Mầu đen và mầu xám thuộc vào loại hiền nhất, không gây phá rối trị an nên phần lớn được trưng dụng làm những việc cốt yếu của nhà tù: lau chùi, sắp xếp và phân phối quần áo tù, dọn phần ăn, rửa bát đĩa, rửa xe cảnh sát…. Tù nhân làm những dịch vụ này được giảm án. Thời gian giảm án tùy theo số giờ phục vụ. Những người không chịu làm họ giam riêng một chỗ, cảnh sát gọi đùa là khu “unemployment”, thất nghiệp.

Tù giam trong bốn tầng lầu, mỗi tầng thiết kế gần như là một h́nh tṛn. Chính giữa là pḥng chỉ huy với ba hay bốn người cảnh sát. Chung quanh pḥng chỉ huy là đường đi cũng tṛn, chiều rộng đường đi có lẽ vào khoảng năm thước. Phần c̣n lại chia thành năm phần đều nhau với pḥng tù xây dọc theo ṿng ngoài của h́nh tṛn.  Mỗi phần như vậy có khoảng hai mươi pḥng giam, thiết kế trên hai tầng. Trước mỗi phần là một khu vực chung có ba chiếc bàn tṛn, một TV treo trên tường, hai điện thoại công cộng, và một chỗ để tắm. Tù nhân nhốt trong pḥng một ngày được ra khu vực chung này từ một đến mười hai tiếng, tùy theo tội phạm. Trên sân thượng là chỗ giải trí duy nhất người tù thấy ánh sáng mặt trời: Một tuần mỗi người được lên đây thở không khí trong lành đúng ba tiếng.

Đèn trong pḥng tù do bộ chỉ huy bên ngoài kiểm soát, mở từ 6 giờ sáng đến 9:30 tối. Nơi chúng tôi đến thăm cuối cùng là nhà bếp. 7:30 tối mà họ đă sửa soạn điểm tâm cho ngày mai: rót sữa vào ly, làm sandwich  để trong tủ lạnh. Bữa ăn một ngày ba lần, với điểm tâm đúng 6:15 sáng. Lư do ăn điểm tâm quá sớm lúc 6:15 v́ cảnh sát phải chở những can phạm có hẹn hầu ṭa đến trước ṭa án lúc 8 giờ.

700 người tù, nhân cho ba bữa  th́ ra con số một ngày nhà bếp phải làm 2100 phần ăn. Dao kéo họ xích vào tường v́ sợ tù nhân nổi loạn dùng làm vũ khí tấn công người khác. Nhà tù Mỹ là nơi làm vừa ḷng tù nhân đến mức tối đa: những ai ăn chay, hoặc không ăn thịt heo, hay ăn kiểu Do Thái Kosher…, nếu yêu cầu th́ theo luật liên bang  nhà giam phải cung ứng. Đây là một điểm lợi ở tù sướng hơn ở nhà: yêu cầu món nào là được món đó trong khi ở nhà th́ muốn ăn món ǵ ngon ḿnh phải đệ đơn xin vợ trước hai năm và chỉ đến đúng ngày thời hạn hai năm đó, tùy theo hứng của Tổng Tư Lệnh Xếp mà ḿnh có ăn được món thỉnh cầu hay không.

Thật là bất hạnh khi con người không có ḷng lương thiện như nhau, và không mạnh yếu như nhau. Kẻ mạnh gian ác dùng sức mạnh của ḿnh ích kỷ chiếm hữu, tước đoạt sinh mạng và tài sản của kẻ khác để mang phần lợi về cho ḿnh. V́ thế xă hội cần có cảnh sát, quốc gia cần có quân đội. Cả hai tổ chức được thành lập chỉ cùng một mục đích: duy tŕ trật tự luật lệ, bảo vệ người yếu đuối và trừng phạt kẻ xâm phạm người khác. Tôi rất  may mắn ở trong một trong quốc gia với hệ thống cảnh sát, quân đội, luật lệ quy củ, bảo đảm sinh mạng người dân.

Có vào thăm tù mới thấy tội nghiệp cho cảnh sát lúc nào cũng đề cao cảnh giác, vừa làm trong môi trường bít bùng, vừa phải giao tiếp với một nhóm người phạm pháp, dơ bẩn, lúc nào cũng có thể đánh nhau hay đánh ḿnh. Thấy tận mắt hoàn cảnh làm việc th́ một người mới cảm thông cho tinh thần căng thẳng của họ. Nhiều lúc chúng ta phê b́nh người khác trong đời sống, chẳng hạn như than phiền cảnh sát dùng vơ lực nhiều quá, cảnh sát dùng vơ lực không cần thiết, mà không biết hư thật như thế nào cho đến khi đặt vào trường hợp họ th́ mới thấy chúng ta sai.

Trong bài thơ “Tâm Sự Đời Tôi”, tôi có so sánh cuộc sống lấy vợ và trong tù có nhiều điểm giống nhau. Một trong những điểm đó là hai người phải ngủ chung với nhau:

trong tù, một pḥng hai tấm phản,

suốt đời tù, pḥng ngủ phải hai người.

lấy vợ về, nhà có rộng mấy muơi,

vẫn phải ngủ với vợ cho đến chết.

 

Bây giờ đươc thấy tận mắt cảnh tù, tôi phải xin lỗi vợ tôi một ngh́n lần đă phát biểu một câu thơ không suy nghĩ v́ ở nhà người tôi ngủ chung cho đến chết là một thiếu nữ xinh đẹp,  ôm nàng ḿnh có cảm giác lên chín từng mây, trong khi ở tù nếu một anh tội nhân quần áo xốc xếch hôi hám, gương mặt cô hồn các đảng, tay chân xâm đủ mọi thứ h́nh ghê rợn… ôm ḿnh ngủ mỗi đêm th́ nhất định tôi sẽ không lên cao chín từng mây nhưng xuống thấp chín mươi tầng địa ngục.

 

Sau chuyến đi thăm tù, mỗi người được phát một tờ giấy để cho biết ư kiến và cho điểm từ 1 đến 10, 10 là cao nhất. Tôi đă định cho 10, thế nhưng nhớ lại khi đi viếng bên trại giam phụ nữ, anh cảnh sát dặn ḍ cả nhóm là đừng ngạc nhiên khi có thể thấy mấy cô mở ngực ra cho xem. Khác với nam tù nhân mặt đằng đằng sát khí, nữ tù nhân rất hào hứng khi có khách. Tôi đă chuẩn bị tinh thần cho cái cảnh có một không hai v́ nó có thể làm ḿnh mất tập trung vào lư do ḿnh viếng tù, thế nhưng khi đến phần nhốt phụ nữ, không một cô nào dở áo lên hết. Thắc mắc một lúc tôi mới khám phá ra chân lư: Lớp học tôi hầu hết là mấy ông bà già già cú đế, tóc bạc phơ như ông già trong sữa ông Thọ. Con gái ai mà thèm cho mấy ông già xem làm ǵ! V́ vậy mà tôi bị vạ lây không được xem một màn ngoạn mục. Chỉ v́ lư do này mà thay v́ cho điểm hoàn hảo 10, tôi chỉ cho chuyến viếng thăm Ventura County Jail 7 điểm. Ấy là tôi rất khoan hồng rồi đấy. Mất cái màn chính yếu này th́ người khác có lẽ chỉ cho một điểm mà thôi! 

 

Nguyễn Tài Ngọc