Earthquake!

 

 

 

 

Có lẽ đến bây giờ th́ hầu hết tất cả mọi người trên thế giới, trừ con cháu ông Đạo Dừa đang tu luyện ở Cồn Cốc Hương Động mỗi năm chỉ ra khỏi hang một lần để tắm nước mưa, biết là một cơn động đất lớn nhất trong lịch sử Nhật Bản (từ ngày họ phát minh ra máy địa chấn kế ghi lại sức chấn động của trái đất), lớn thứ năm trên thế giới, với độ chấn động 8.9  vừa mới xẩy ra lúc 2:45 trưa (giờ địa phương)  ở 130 km ngoài  khơi  bán đảo Oshika,  Sendai, Honshu. Liền sau đó là cơn sóng thần tsunami cao hơn mười thước ập vào đất liền, giết chết cả trăm người. Làn sóng nước vĩ đại kéo sập cả trăm căn nhà, thuyền bè, tầu hỏa  và xe hơi. Hơn 80 đám lửa cháy không dập tắt được. Hệ thống nước làm nguôi lạnh cho ḷ nguyên tử ở đấy bị thiệt hại nặng nề không c̣n hoạt động khiến nhiệt độ bên trong càng ngày càng nóng, chính phủ phải ra lệnh di tản cả ngh́n dân sống chung quanh. Một con tầu có thể có hơn một trăm hành khách bị cuốn vào trung tâm của một xoáy nước biển. Cả một tầu hỏa bị cuốn ra biển mà hiện thời người ta vẫn không biết nó ở đâu và bao nhiêu người trong xe hỏa. Số người chết đến giờ đă hơn 500, chưa kể cả ngh́n người bị thương tích. Sóng thần tsunami đă di chuyển với vận tốc bằng phi cơ thương mại, 500 miles (800 cây số) một giờ đến đất liền ở Úc, Hawaii, California, gây thêm thiệt hại cho tầu bè đậu trong hải cảng.

 

Động đất không những giết người, gây ra tai họa, thảm cảnh, tiêu hủy nhà cửa, đất đai, đường xá, mà c̣n ảnh hưởng tinh thần, nhân lực lẫn vật lực cả một thời gian lâu dài mới b́nh phục được. Tôi đă có kinh nghiệm đó v́ tôi sống ở California. Theo http://earthquake.usgs.gov/learn/facts.php, ở miền Nam California  mỗi năm có khoảng 10,000 cơn động đất. Thế nhưng quư vị đừng bị nhồi máu cơ tim lăn đùng ra đất v́ sợ hăi: phần lớn số động đất quá nhỏ không ai cảm thấy được (ông chồng nào bụng bự tối ngủ trở ḿnh giường sẽ rung rinh mấy trăm lần hơn động đất nhỏ). Chỉ có khoảng vài trăm cơn động đất độ chấn động lên đến 3.0, và từ mười lăm đến hai mươi cơn động đất có độ chấn động lớn hơn 4.0. Phần đông những cơn động đất từ 3.0 đến 4.5 không gây thiệt hại. Trên 4.5 th́ tùy theo động đất xẩy ra ở đâu mà gây thiệt hại nhiều hay ít. Tôi nói thí dụ như một cơn động đất 6.5, có mănh liệt đến đâu đi nữa nhưng nếu xẩy ra giữa sa mạc th́ không thiệt hại ǵ cả. Ngược lại một cơn động đất nhẹ hơn, 5.0 chẳng hạn, xẩy ra ở Los Angeles vào lúc 7 giờ sáng ngay chỗ cầu tiêu công cộng, sập mái nhà th́ sẽ giết bao nhiêu người đang tập trung vào một chỗ thả hồn vào tiên cảnh (họ đang tưởng tượng thả hồn vào tiên cảnh mà lại bị thả hồn vào tiên cảnh thật).

 

Để quư vị có khái niệm về độ chấn động của động đất và năng lượng công phá đo theo sức phá TNT, tôi copy bảng đối chiếu từ http://en.wikipedia.org/wiki/Richter_magnitude_scale dưới đây. Nh́n bảng đối chiếu này, quư vị sẽ thấy là cơn động đất ở Sendai Nhật Bản độ địa chấn động là 8.9, so với cơn động đất 1994 ở Northridge sát bên Simi Valley tôi ở là 6.7. Cơn động đất ở Northridge 6.7 đă kinh khủng, nếu so sánh với Sendai 8.9 chỉ thấy khác biệt có 2.2, một người có thể nghĩ là không bao nhiêu nhưng nếu đọc sức công phá TNT trong ḷng đất th́ sẽ thấy động đất ở Sendai mạnh gấp hai ngh́n lần ở Northridge! Nhận thức là rất nhiều người cũng như tôi ghét khoa học, không có khái niệm và không hiểu nổi những con số khó hiểu, tôi cộng thêm bảng ở bên phải để so sánh mức độ địa chấn động và tầm mức công phá của một người vợ:

 

 

Độ địa chấn động

Sức công phá TNT trong ḷng đất

 

Vật hay Biến cố gây ra sức công phá

Tầm mức công phá của vợ

0.5

 

85 g

Lựu đạn

Liếc mắt.

1.5

2.67 kg

Bom Thế Chiến Thứ Hai

Càu nhàu nhẹ.

3.0

474 kg

Bom máy bay thả hàng loạt

La lối lớn tiếng.

5.0

 

474 metric tấn

Bom nguyên tử thả ở Nagasaki

Bát đĩa bay, không nấu cơm, không giặt ủi quần áo cho chồng.

6.3

42.3  kí-lô tấn

Động đất ở Christchurch, New Zealand, 2011

Yên lặng, không thèm nói chuyện, không cho chồng sờ mó (“what part of NO don’t you understand?”).

6.7

168 kí-lô tấn

Động đất ở Northridge (kế Simi Valley), 1994

Quần áo chồng vất ra khỏi nhà, chồng ngủ pḥng khách.

7.8

7.52 triệu tấn

Động đất ở Sumatra, Indonesia, 2010

Chồng đang ngủ bị kéo cắt mất của quư, đi nhà thương chữa, về nhà bị vợ thay ổ khoá.

8.9

336 triệu tấn

Đông đất ở Sendai, Japan, 2011

Đơn ly dị hoàn tất. Chồng mất hết nhà cửa, xe cộ, của cải, con cái, mà c̣n phải trả tiền nuôi vợ.

 

1 mét tấn (metric ton) = 1000 kí-lô

1 kí-lô tấn   (kiloton)   = 1000 metric ton

1 triệu tấn (megaton)  = 1,000 kilo ton = 1,000,000 metric ton

 

Trong bảng liệt kê trên, thứ ba từ dưới đếm lên là cơn động đất vào năm 1994 ở Northridge giết chết 57 người, hơn 8,700 người bị thương và gây hơn 20 tỷ đô-la thiệt hại. Ba thành phố thiệt hại nhiều thứ nh́ là Simi Valley, Santa Monica và Santa Clarita.  Với sức công phá 168 kí-lô tấn TNT dưới ḷng đất, cơn động đất Northridge có sức tàn phá gấp 89 lần so với  trái bom nguyên tử  ở Nagasaki!

 

Thành phố Simi Valley nơi tôi ở nằm sát bên Northridge, khoảng cách là 10 miles (16 cây số) . Vào rạng đêm  ngày 17 tháng Giêng năm 1994, lúc 4 giờ 30 sáng khi dân chúng  c̣n đang say ngủ th́ cơn động đất xẩy đến. Động đất thường có hai loại. Loại thứ nhất ḿnh có cảm tưởng như đang ở trên một con tầu có sóng lớn, tầu cḥng chành, người ḿnh chao qua chao lại. Động đất kiểu này không nguy hiểm. Loại thứ hai mới lo ướt quần: ḿnh có cảm tưởng như một ông thần khổng lồ dùng hai tay siết nhà ḿnh như siết cổ, rồi lắc cái nhà thật mănh liệt. Cơn động đất thường xẩy ra không lâu, như lần này chỉ trong ṿng 45 giây (động đất Sendai hơn hai phút), thế nhưng trong  45 giây, một phút, hai  phút… đó, nạn nhân tưởng là cả thế kỷ. Cái cảm tưởng cḥng chành đầu tiên đánh thức cả nhà tôi dậy trong bóng đêm rồi chỉ trong tích tắc sau đó, ai cũng nghe tiếng đồ đạc đổ vỡ, tiếng sườn nhà kêu rắc rắc, tiếng cửa đập vào khung thành. Chưa kịp phản ứng ǵ th́ cái TV 27-inch nặng hơn trời giáng ở trên tủ cạnh cuối giường đổ lên giường ngay chỗ chân tôi nằm. May mắn là tôi đă ngồi dậy. Trong bóng đêm, tôi quá hoảng sợ, quên cả vợ, không tôi dùng chữ sai, “cố ư” bỏ vợ trên giường, phóng như bay xuống dưới  nhà trong khi mồm hét lớn  “Earthquake!” để đánh thức các con tôi chạy xuống dưới nhà ra ngoài đường. Chạy đến cửa, tay cầm quả đấm chưa kịp mở đi ra ngoài th́ tôi cảm thấy lương tâm tội lỗi v́ đă bỏ vợ trên pḥng chạy thoát thân một ḿnh. Tôi quay trở lại, leo lên lầu, trong bóng đêm hét lên: “Loan đâu? Loan đâu? Đưa tay cho anh nắm để theo anh xuống lầu!” Cũng trong bóng đêm, nàng đưa tay cho tôi, nhưng không phải là cái đưa tay hoảng hốt, cái đưa tay t́m sự an lành, cái đưa tay của vợ âu yếm chồng chúng ta sống cùng sống, chết cùng chết, mà là cái đưa tay của một… tát tay nẩy lửa vào má của tôi, cái đưa tay tôi chết mà nàng c̣n sống, cùng với một tiếng thét giận dữ: “Đồ chết nhát! Đồ hèn! Chạy đi đâu mà không mang vợ theo?”

 

Người ḿnh có câu nói “Giận quá mất khôn”. Tôi nghĩ vợ tôi hiện đang trong t́nh trạng này. Tôi mới giải thích cho nàng là chủ ư của tôi không phải là bỏ nàng, nhưng tôi muốn cho chắc ăn là tôi c̣n sống và mạnh khoẻ trước, v́ nếu tôi không mạnh khoẻ th́ làm sao cứu được những người khác? Ḿnh phải có óc suy nghĩ, nếu tôi không chạy đi, cả hai sẽ chết. V́ thế, cần lo cho một người sống trước là tôi rồi tôi quay lại cứu nàng để hai người được sống. Tôi bảo nàng để ư mỗi lần đi máy bay, nếu có trường hợp khẩn cấp thiếu oxygen, trên trần máy bay mặt nạ dưỡng khí rớt xuống cho ḿnh chụp đeo vào th́  họ nói là ḿnh mang vào trước để cho ḿnh được tỉnh táo, rồi lúc đó hăy mang vào cho con ḿnh. Ở đây tôi cũng áp dụng theo phương pháp đó chứ tôi không thuộc vào hạng người hèn nhát.

 

Động đất thường đi đôi với cúp điện nên cho dù nghe tiếng đồ đạc đổ vỡ loảng xoảng, tôi không biết là món ǵ. Một thứ mà tôi biết ngay bị hư hại vô phương cứu chữa: chiếc đồng hồ đứng cao bằng đầu người, grandfather clock  -ông nội đồng hồ- (chữ này tự điểnViệt Nam trên Internet dịch là như vậy!) đổ ầm xuống đất vỡ kính văng tung toé. Căn nhà cũ của tôi cũng có hồ bơi, nhà xây lâu đời vào năm 1968 thiết kế hơi ngu xuẩn nền nhà bằng mặt hồ bơi, khi động đất nước hồ bơi như nước trong chậu bị lắc vài lần th́ khoảng một tấc rưỡi nước trong hồ bị hất ra ngoài, tràn vào pḥng khách ướt cả thảm. Vợ chồng con cái chạy hết ra ngoài đường, tôi khóa ống dẫn gas vào nhà v́ sau khi động đất thường có hỏa hoạn: ống gas bị vỡ, bắt lửa cháy nhà.

 

Cái kinh hoàng của động đất cả tuần sau vẫn chưa hết v́ có cả chục aftershock tiếp theo. Ban đầu cường độ mạnh nhưng dần dần yếu đi rồi mất hẳn. Trong garage của tôi, ngoài đồ đạc đổ ngổn ngang, có một chuyện xẩy ra thật thú vị. Cạnh xe tôi đậu là tủ tôi đựng đủ mọi thứ, kể cả những hộp banh tennis mới chưa khui c̣n hơi ép. Dĩ nhiên là những hộp banh này rớt đầy xuống đất dưới gầm xe. Một hộp bị bánh trước xe đè bật nắp x́ hơi, tôi dùng tay lấy ra không được, phải lấy ch́a khóa rồ máy xe chạy lên trước rồi mới lấy nó ra. Động đất di chuyển chiếc xe, cán vào và đè lên hộp banh tennis! Tường gạch bên ngoài nhà tôi cũng bị nứt đổ. Nhà tôi tuy thiệt hại nhưng không thể nào so sánh với nhà ông chủ tôi ở ngay trung tâm chỗ động đất Northridge: ḷ sưởi của nhà ông ta bị tách rời khỏi căn nhà, một đường nứt gần một phân chạy ngang giữa nhà ông ta. Bao nhiêu là cao ốc, xa lộ, nhà cửa sụp đổ. Với thiệt hại hơn 20 tỷ đô-la, cơn động đất Northridge là một trong những thiên tai đắt tiền nhất nước Mỹ.

 

Động đất xẩy vào ban đêm tuy lợi là không giết chết nhiều người v́ mọi người ở nhà, không ở cao ốc, đường xá vắng người, nhưng làm ḿnh đứng tim v́ ḿnh đang ngủ bỗng nhiên giật ḿnh thức dậy không biết tai họa nào xẩy đến cho ḿnh. Nếu xẩy ra trong lúc ban ngày th́ ḿnh tỉnh táo để có thể đối phó. Yếu tố bất ngờ hoặc không biết khó có thể giải quyết hữu hiệu, như là sinh nhật vợ mà ḿnh cả ngày quên mua quà tặng hay quên nói “Happy birthday”, vợ giận không nói chuyện, không nấu ăn, tối ngủ không cho đụng đến mà ḿnh không biết tại sao. Không biết th́ làm sao giải quyết vấn đề được?

 

Cơn động đất 1994 dậy cho tôi một bài học từ đó trở đi tôi quyết không bao giờ mắc phải một lần nữa: không bao giở để vợ chửi là ḿnh hèn. Tôi mua một cái c̣ng, c̣ng tay tôi vào tay vợ trước khi đi ngủ để nhỡ có động đất th́ hai vợ chồng sẽ chạy xuống nhà ra đường lánh nạn cùng một lúc.

 

Nhưng gần đây sau mười bẩy năm trời, tôi đang suy nghĩ có nên mở c̣ng ra để thà bị nghe vợ mắng nhiếc khi có động đất tôi bỏ chạy quên đánh thức vợ chạy theo: Ban đêm c̣ng tay vào với vợ, vợ giữ ch́a khóa,  tôi  không chạy đi đâu được. V́ thế mà sáng nào dậy tôi cũng bị …kiệt sức. Sức tôi nào phải Hercule, nhất định là chỉ có đến một giới hạn nào đó thôi.

 

Nguyễn Tài Ngọc

March 2011

 

Xem ảnh earthquake ở Sendai, Japan:

http://www.theatlantic.com/infocus/2011/03/earthquake-in-japan/100022/

http://totallycoolpix.com/2011/03/japan-hit-by-massive-earthquake-and-tsunami/