Xin Được Làm Người

Lại Thị Mơ

Khỉ ơi là khỉ. Mẹ tôi đang lúi húi trồng mấy cây rau thơm ở sau nhà. Thằng Ti xách bình tưới nước của bà, xịt tứ tung vô các khóm hoa hồng, thứ hoa mà bà thích nhất. Bà chạy theo lấy lại, miệng thì mắng khỉ ơi là khỉ. Thấy thằng nhỏ nhăn nhó, bà lại phán thêm trông cứ như khỉ ăn gừng.

Tính kỳ thị thú vật của người Việt mình, hình như hơi nặng. Bị gọi là đồ chó coi như khinh rẻ. Miệt thị kẻ thấp hèn thì cho làm heo. Lỡ sinh ra diện mạo xấu xí thì bị chê: mặt trông như khỉ. Cười đùa quá lố thì cho làm giống khỉ khổng lồ: nham nhở như đười ươi. Nghĩa là sự khinh miệt tăng theo kích thước.

Bất kỳ chuyện gì cũng đều mang thú vật ra làm tiêu chuẩn nhiếc móc hay than thở. Đã nghèo mà còn gặp hoạn nạn thì nói chó cắn áo rách. Soi mói, để ý chuyện người khác, thì hăm he: đừng như khỉ dòm nhà. Không quyết định dứt khoát, lằng nhằng hoài thì bị mắng: thập thò thâp thụt như chuột ở miệng hang.

Răn đe con gái phải nghiêm trang thùy mị, thì nói bóng nói gió chớ mang mỡ treo miệng mèo, theo thói mèo mả gà đồng, kẻo lại hối: khôn ba năm dại một giờ.

Làm việc gì thì ráng làm cho tốt, đừng có làm như mèo mửa.

Người đẹp về lụa lúa tốt về phân. Nhưng những người diêm dúa, điểm trang thái quá thì bị mỉa mai: chuột chù dạo chốn vườn hoa, dạo qua dạo lại vẫn ra chuột chù.

Thú vật còn bị coi là ác độc. Đừng tin kẻ miệng hùm gan sứa, lòng lang dạ sói, nước mắt cá sấu. Tránh xa những đứa mặt chuột, mũi diều hâu, tai dơi, mắt ốc nhồi.

Những người ti hí mắt lươn: trai thì trộm cắp, gái buôn chồng người. Tội nghiệp cho thằng cháu tôi, mỗi lần nghe bà đọc ca dao. Vì bị ám ảnh bởi cặp mắt không to lắm, nó cứ săm soi ngắm nghía trước gương, rồi quay qua hỏi: “ bà ngoại ơi! mắt con đâu có ti hí, phải không ngoại?”. Bà ngoại xác định chắc nịch “mắt con là mắt bù lạch”. Thiệt là “bó tay”, cho cả cô lẫn cháu. Chẳng biết bù lạch là gì, nhưng yên chí mắt bù lạch phải đẹp và tốt hơn mắt ti hí, dù cô giáo vẫn thường nói: “don’t judge a book by its cover”. Như vậy, cháu không lo người ta nghĩ mình là người xấu.

Cầm thú có con ăn thịt nên phải săn mồi. Còn con ăn thực vật thì hiền hòa chẳng hại ai như gà bò nai khỉ. Giống dưới nước thì thức ăn lại chính là những con nhỏ hơn, thế là chúng bị kết tội “cá lớn nuốt cá bé”. Trong khi con người với đầu óc mưu mô tính toán, họ còn chế tạo ra nhiều vũ khí tối tân để hành vi tội ác của họ đạt mức tối đa, như họ muốn. Hitler muốn tiêu diệt cả một chủng tộc Do Thái, Polpot muốn giết cả một dân tộc Khờ Me. Vậy giữa thú và người: ai ác hơn ai? Một con cá lớn mỗi lần nuốt được bao nhiêu con cá bé? Và bản năng làm mẹ của loài thú cũng chẳng khác con người. Hùm đâu nỡ ăn thịt con, hay hình ảnh gà mái xù lông che chở cho gà con, khi bị diều hâu tấn công. Có khi nào bạn tò mò thò tay vào ổ của một con chó cái vừa sinh con. Coi chừng chó mẹ, lúc này nó rất hung dữ và sẵn sàng cắn kẻ muốn bắt con của nó. Tình mẫu tử thiêng liêng, xả thân bảo bọc cho con của loài thú cũng đâu khác chi con người. Thế nhưng hành vi xấu xa nào của con người, cũng mang thú vật ra bêu rếu: người làm biếng thì bảo gà què ăn quẩn cối xay. Chữ viết như gà bới, ngu như bò, chậm như rùa, mập như heo, ngáy như bò rống, ồn ào như ong vỡ tổ, lạch bạch như vịt.

Khác với phương Đông, phương pháp Tây đối xử với con vật có phần ưu ái hơn. Chúng ta thường chọn thú nuôi trong nhà là mèo hay chó. Không phải nuôi để ôm ấp nâng niu, mà có mục đích rõ ràng: mèo để bắt chuột, chó để giữ nhà. Chó mèo nuôi trong nhà chẳng tốn kém gì, vì thức ăn chỉ là cơm thừa canh cặn.

Phương Tây coi thú nuôi như một thành viên trong nhà, được chăm lo sức khỏe như người và cũng có giấy tờ mang tên của nó.Thậm chí có con còn được mang họ của chủ. Cô bé Do Thái Anna Frank, khi phải trốn tránh bọn Đức quốc Xã, cô chỉ mang theo được cuốn sổ nhỏ. Cô đã gọi cuốn sổ này là con mèo Kitty thân yêu. Con mèo tưởng tượng là người bạn để cô thủ thỉ tâm sự mỗi ngày. Ngày nay trên toàn thế giới, chúng ta có hàng vạn, hàng triệu cái backpack của các em nhỏ mang chữ Hello Kitty. Đó là câu chào của Anna Frank nói với Kitty mỗi ngày khi bắt đầu trang nhật ký.

Nhiều bà vợ khi bị phụ bạc, đã cay đắng nói rằng, con chó còn có giá trị hơn ông chồng: vì con chó luôn trung thành với chủ. Chồng bỏ theo người khác, chứ chó luôn ở sát bên mình.

Vì thú nuôi để phục vụ cho con người, nên chỉ có chó và mèo được nuôi trong nhà. Ở phương Tây thích con gì họ nuôi con đó. Vì vậy tới nhiều nhà, có khi bạn bắt gặp một chú heo mọi lũn cũn chạy theo chủ, hoặc một con vịt lạch bạch theo sau, chúng cũng có chăn ấm nệm êm như người. Chứ người mình không ai cho heo hay vịt vô nhà. Chê dơ, hôi. Sự khinh rẻ kỳ thị khác nhau tùy theo mỗi loài. Con rồng cháu tiên,mắt phượng mày ngài, công hay cú.

Chúng ta thường chọn những con thật đẹp, thật hoàn hảo. Có một cậu bé mang về nhà một con chó chỉ có ba chân. Mẹ cậu hỏi: sao con lại chọn một con chó tàn tật. Cậu nói: mẹ không thấy nó có đôi mắt rất đẹp sao? và nó cũng đáng thương.

Chính vì lòng nhân ái, cậu đã được một món quà bất ngờ: sau đó con chó rất nổi tiếng. Mặc dù thiếu một chân do bẩm sinh, nhưng con chó của cậu rất thông minh, nó có thể đi bằng hai chân như người,và biểu diễn nhiều trò ngoạn mục khác. Các gánh xiếc đòi mua nó với giá rất cao, vì nó sẽ được mang đi trình diễn khắp nơi, nhưng cậu luôn từ chối. Với họ, con chó chỉ là vật kiếm ra tiền, với cậu, nó là hình ảnh đáng quí. Cái chân què chẳng làm con chó xấu đi hay giảm giá trị, sự cố gắng của nó cũng là châm ngôn cho những người tàn tật: “tàn nhưng không phế”.

Theo thuyết nhà Phật, trong sáu kiếp luân hồi, có khi đời sau ta lại thành cầm thú. Loài vật sinh ra với hình hài hài xấu xí,thiếu trí khôn,vừa bị sai khiến để phục vụ cho con người, rồi lại bị chính con người gán cho bao nhiêu điều xấu. Quả là bất công. Con chó mà biết nói năng, chắc thằng đầy tớ cái răng không còn.

Làm thân trâu ngựa thật là tội nghiệp. Vất vả cả ngày nơi đồng sâu nước cạn, còn bị roi vọt quất vào. Thức ăn chỉ là mớ cỏ khô rời rạc. Nhìn những con trâu nằm thở phì phò bên bờ ruộng, hay những con bò cố kéo những cỗ xe hàng quá nặng, bạn có khi nào nghĩ tới kiếp sau? Hạnh phúc thay ta được làm người.

Trong truyền thuyết Phật Giáo, có chuyện về “cô Ba cháo gà”. Chuyện kể rằng: vì bán cháo gà, nên cô phải giết gà mỗi ngày. Cô đã giết tất cả 999 con gà. Sáng mai cô sẽ giết con gà thứ 1000. Đêm hôm đó, trong giấc mơ cô thấy ông nội hiện về, bảo rằng: ông chính là con gà thứ 1000, mà cô sắp giết sáng mai. Từ đó cô không còn dám sát sanh, vì cô nghĩ bất kỳ con vật gì, cũng có thể là thân nhân đời trước.

Dù bạn có tin hay không tin vào thuyết nhân quả, luân hồi. Xin hãy có lòng nhân ái với loài vật, chúng đã không được may mắn như con người. Đừng hành hạ chúng để mua vui. Bởi vì chúng cũng là loài có sự sống: tham sống sợ chết, là lẽ tự nhiên của muôn loài sinh vật.

Lại Thị Mơ