Hạt CHIA

(CHIA Seed: Hạt Trường Sinh)

Trần Khánk Liễm

Trong cuốn Thú Điền Viên trước đây, tôi có viết một bài về lá Bạch quả với tựa đề Bạch quả, trường sinh dược thảo. Thế nhưng với hạt CHIA, tôi thấy còn công hiệu nhiều hơn lá Bạch quả, vì thế tôi mạn phép đặt tựa đề hạt CHIA, hạt trường sinh.

Trong mấy thập niên gần đây, người ta bắt đầu nói nhiều về hạt CHIA. Tuy nhiên trong cộng đồng Việt Nam ít ai nói tới, tôi đọc được một bài viết của một bác sỹ Việt Nam trong mạng lưới Dũng Lạc cách đây hai năm. Tôi không hiểu bài viết giá trị đó có mang lại cho người mình đủ tin và chú ý với hảo ý đóng góp vào cộng đồng những tin cần thiết cho chính sức khỏe của mỗi người trong chúng ta. Kết quả của bài viết nói trên như thế nào, chúng ta chưa kiểm chứng được, nhưng đó cũng là một bước đầu cho những người như tôi hay mong có được nhiều người viết để quảng bá tới cộng đồng những cống hiến thật quí giá như thế này. Hoặc chuyển bài đọc của tôi tới bạn bè thân hữu.

Những người có công nhiều nhất vẫn là một số những chuyên môn viết về những ích lợi về thực phẩm để phổ biến trên sách vở. Nói về hạt CHIA, chúng ta phải kể đến những vị có tên tuổi đã viết nhiều như James F. Scheer, trong cuốn the Magic of Chia: Revival of an Ancient Wonder Food hay Dr. Weil. Hay Christopher McDougall trong cuốn the best seller: Born to run.

Đi song song với những nhà viết sách báo và trình bày những lợi ích về hạt CHIA cho đọc giả, đó là những hiệu, tiệm bánh đã quảng cáo nhiều khi họ dùng hạt CHIA trộn vào hay rải trên trốc và chung quanh bánh hay những cupcakes của họ. Tiếp theo và quan trọng vẫn là rất nhiều nhà nông trên nhiều quốc gia đã đóng góp vào việc sản xuất hạt CHIA. Giá bán rất hứa hẹn cho những nhà trồng tỉa. Tại chợ Mễ từ $ 10.00/lb, nhưng trong những tiệm bán các dược thảo đã lên tới $19.00/lb, còn nếu ai mua trên mạng từ 5 hay 10lbs trở lên thì giá cũng từ $5.00/lb cho tới $7.00/lb. (Tại trung tâm Cotco, giá 1 bao hạt CHIA nặng 2 lbs là $13.99).

Nếu so giá này với giá gạo hay giá bắp thì đây là lợi tức đáng kể. Vì những lợi ích rất khả quan của hạt CHIA nên việc trồng tỉa đã đưa lại những lợi nhuận khả quan cho nhà nông. Từ việc trồng tỉa và bán ra thị trường, đi theo là việc quảng bá càng ngày càng sâu rộng.

Hiện nay hạt CHIA được trồng ở nhiều quốc gia như ở nam Mỹ như Mễ, Bolivia, Argentina, Ecuador, Guatemala hay ở Australia. Thế nhưng tại Âu châu người ta lại dùng hạt CHIA nhiều nhất.

Tôi muốn gửi tới quí bạn đọc một số những tin tức về hạt CHIA này, mong trong cộng đồng người Việt chúng ta có đủ tin tức và cũng nhờ đó biết cách dùng để giúp chúng ta giữ gìn sức khỏe cho cá nhân và gia đình của mình. Đây cũng là mục đích của Thú Điền Viên đưa chúng ta tới gần thiên nhiên vừa để thư giãn, vừa tăng cường và bảo vệ sức khỏe cho mọi người.

1. Hình Thù và Nguồn Gốc Hạt CHIA

CHIA có hạt thật nhỏ, nhỏ hơn hạt é, có hình bầu dục: mầu đen tuyền hay có khi pha hạt mầu trắng hoặc mầu trắng nguyên. Khi chúng ta mua trên thị trường, hạt CHIA có thể toàn mầu đen hay pha trộn những hạt mầu trắng, cũng có khi toàn mầu trắng mà người ta gọi là Salvia.

Một oz tức 28gr hạt CHIA có 9% số lượng protein, chất protein cần cho một ngày (4gr), 13% chất béo (9gr), 42% chất sợi tức fiber (11%). Hạt CHIA còn có các khoáng chất khác như phosphorous, manganese, calcium, potassium, sodium không khác gì như hạt mè, hạt flax.

Khi chúng ta bỏ một ít hạt CHIA vào một ly nước, sau nửa tiếng hạt CHIA nở ra, có thể tích gấp chín lần khi mới bỏ vào nước. Hạt CHIA bỏ vào nước cũng nở ra giống như hạt é. Thế nhưng chúng ta biết hạt é đã khá lâu rồi mà ít thấy những đặc tính khởi sắc của nó như khi người ta nói đến hạt CHIA.

Hạt CHIA vừa là thức ăn mà lại vừa là vị thuốc. Người mọi da đỏ (Indians) ở tây nam Mễ Tây Cơ thường dùng khi cần tới việc tạo sức mạnh cho con người. Cái tên Aztecs ngày nay được nhiều người biết đến có liên hệ tới những tin tức về hạt CHIA. Đó là tên của dân da đỏ sống ở đây. Mỗi khi chiến sỹ ra trận, thường được cho ăn hạt CHIA. Họ chỉ cần ăn một hay hai muỗm càfé hạt CHIA đủ cho có sức lực vận dụng trong 24 tiếng đồng hồ.

Người mọi và những nhà truyền giáo còn dùng hạt CHIA để đắp vào những vết thương.

Năm 1994 đánh dấu một biến cố lạ lùng nhất trong lịch sử thể thao chạy đường trường ở Mỹ. Năm đó Mỹ có tổ chức giải chạy đua marathon gian khổ nhất trên thế giới, tức giải Leadville 100 tại vùng cao nhất của tiểu bang Colorado. Giải này được thành lập từ 1982 do Ken Chouber, một nhà thám hiểm đã tổ chức để thử thách sức chịu đựng tối đa của con người với chặng đường dài 100 dặm và trên cao 10,000 bộ qua nhiều đèo dốc hiểm trở. Chỉ những thể tháo gia có một thể chất cực kỳ dẻo dai mới có thể tham dự và được yểm trợ bởi một toán chuyên viên đặc biệt nhất với những phương tiện tối tân.

Năm 1994, nhà thám hiểm Rick Fisher có sáng kiến mời 5 người thổ dân da đỏ thuộc bộ lạc Tarahumara tham dự giải Leadville 100. Những người này sống trong rặng núi Sierra Madre, sau khi đất đai của họ bị người Mễ và Tây Ban Nha chiếm mất. Họ sống với những điều kiện rất khắc nghiệt, thô sơ. Ông Ken Chouber đã tới thăm vùng này của người mọi da đỏ và biết họ là những người rất khỏe mạnh có sức chạy đường trường mà không bị mệät mỏi. Ông có sáng kiến mời những người này tham dự giải thưởng so tài với những lực sỹ tài giỏi nhất của nước Mỹ.

Kết quả là trong 5 giải đầu nhóm mọi da đỏ thắng 3 và người đoạt giải nhất và giải ba là người mọi da đỏ Tarahumara.

Sau đó ký giả Christopher Mcdougall của hãng AP và là chủ biên tạp chí Men’s Health đã sang tận nơi nghiên cứu bí quyết của người Tarahumara, rồi nhờ đó ông viết cuốn sách the best seller: Born to Run. Ông đã tìm ra được loại thực phẩm để giới thiệu và đã làm thay đổi phép dinh dưỡng của người Mỹ: hạt CHIA.

2. Dùng Hạt CHIA Như Thế Nào?

Cách đơn giản nhất là chúng ta có thể bỏ một muỗm càfé hạt CHIA vào ly sữa nhỏ, hay vào chén oatmeal, chén yogurt hay một ly nước nhỏ. Những người làm bánh thường rắc trên và chung quanh bánh ngọt hay cũng có những hãng chế tạo thực phẩm đã rắc trên những thanh kẹo. Chỉ một muỗm càfé, có thể mang thêm sức lực cho mình suốt ngày. Khi dùng hạt CHIA rồi, trong ngày chúng ta cũng ăn uống như thường lệ. Những người muốn ăn diet, thì trước bữa ăn nửa giờ nên dùng hạt CHIA trộn sữa hay nước, ăn vào rồi, thì bụng không còn rỗng nên không cần ăn nhiều như khi chúng ta chưa dùng hạt CHIA. Tốt nhất vẫn là ăn hạt CHIA vào buổi sáng.

Người ta cũng làm giá hạt CHIA như giá đậu, giá wheatgrass.

3. Hạt CHIA Có Ích Lợi Như Thế Nào Cho Sức Khỏe Của Chúng Ta?

3.1 Hạt CHIA hạ cholesterol:

Hạt CHIA cung cấp cho chúng ta rất nhiều chất sợi và cũng vì chất sợi này làm giảm cholesterol trong cơ thể.

3.2 Hạt CHIA tốt cho tuyến giáp tạng:

Hạt CHIA rất ích lợi khi chúng ta được điều trị bệnh tuyến giáp tạng giúp cho có thêm nhiều sức lực (energy), da, tóc khô, giảm cân và những khó khăn trong ruột trường.

3.3 Giúp cho việc tiêu hóa:

Vì có nhiều chất sợi trong hạt CHIA, do đó rất tốt cho việc tiêu hóa, nhất là những người có chứng táo bón.

3.4 Hạt CHIA rất tốt cho những người bị tiểu đường:

Hạt CHIA giúp cho việc phân phối chậm các chất tinh bột dưới dạng carbohydrate để chuyển thành chất đường, đưa tới các tế bào trong cơ thể một cách rất điều hòa, chậm chạp mà không bị thải ra dưới dạng nước tiểu vì những người đi tiểu đường thường không giữ lượng đường cao trong cơ thể lâu được.

3.5 Hạt CHIA có lượng Omega-3 rất cao:

Người ta thường phải uống dầu cá hay ăn hạt flax seed hoặc uống dầu flax để có được lượng omega-3 cần thiết cho cơ thể. Hạt CHIA còn có gấp 3 lần số lượng omega-3 so với hạt flax. 1 oz hạt CHIA có được 4915 mg omega-3. Omega-3 là loại chất béo trong protein giúp cho da, tóc, móng tay móng chân có nhiều chất vôi, nhất là tăng thêm sự cứng rắn cho hệ thống xương của cơ thể chúng ta.

3.6 Hạt CHIA giúp chúng ta dẻo dai trong việc vận động, làm việc nặng và thể thao:

Hạt CHIA có tác dụng đem lại nhiều sức lực cho chúng ta (energy). Trước khi làm việc nặng hay thể thao, chúng ta nên dùng hạt CHIA: vừa tăng sức lực, vừa giúp giữ nước trong cơ thể lâu, giúp chúng ta ít bị khát và ít bị thoát nước khỏi cơ thể (dehydrate). Nó cũng giúp chúng ta không bị vọp bẻ (clamp) nhờ có nhiều chất protein trong hạt CHIA.

3.7 Hạt CHIA rất tốt vì có nhiều chất gluten ngay trong hạt tươi (ta thường thấy ở lúa mạch và những hạt ngũ cốc khác):

Đó là thực phẩm tươi không cần nấu nướng, không cần xay nát ra, có rất nhiều protein, calcium, omega-3 và omega-6.

3.8 Hạt CHIA làm cho ta no bụng:

Thực vậy, khi chúng ta cho hạt vào nước thì nó nở lên 9 lần. Làm bánh rải hạt CHIA lên trốc hay cho vào sữa, cho vào yogurt cũng có tác dụng như thế. Với những người muốn kiềm chế việc ăn uống để giảm cân (diet), chúng ta nên cho hạt CHIA vào nước khoảng nửa tiếng, rồi uống trước khi ăn, chúng ta sẽ thấy không thể ăn nhiều được và cũng vì thế mà giảm bớt việc ăn uống cho đỡ phì mập!

3.9 Hạt CHIA rất tốt cho những ai kiêng cữ chỉ ăn rau (vegetarians):

Hạt CHIA có thể ở lâu trong bao tử mà không cần phải xay, lại có chất tươi như rau.

3.10 Hạt CHIA có rất ít calories:

Trong việc ấn định của một người bình thường trung bình là 2000 calories một ngày. Trong khi đó 1oz CHIA seed chỉ có 2.8%trong số 2000 calories khẩu phần một ngày.

3.11 Hạt CHIA chống lão hóa:

Với những ích lợi vừa kể trên, hạt CHIA còn giúp chúng ta chống lão hóa và giữ gìn sức khỏe lâu bền.

Trần Khánh Liễm