EM ƠI ĐỪNG KHÓC NỮA                

Đăng Khánh

 

         

A. Các bạn yêu nhạc thân mến,

Chiều nay các bạn tôi lại đến Fort Lauderdal Florida để lên chiếc du thuyền mang tên Harmony Of The Seas (6780 du khách) to nhất thế giới mới hạ thuỷ gần đây. Lần này tôi không đi với "cả nhà" được v́ lư do sức khoẻ.

Lần trước với du thuyền Oasis Of The Seas (6007 du khách) tôi bị bỏ lại trên bờ v́ trong lúc vội vă đă mang theo cái Passport đă expired từ lâu rồi, chiều hôm ấy ngồi trên bờ biển Hollywood Beach của Florida nh́n con tầu ra khơi mang theo người em nhỏ bé xa dần trong bóng sương chiều, trái tim tôi đă bồi hồi thổn thức:

"Chiều nay không có em, thôi về đi../ Tại sao không nói chi em lại đi..."

và sau đó nhạc phẩm "Biển Vắng" được hoàn thành (người yêu thật lúc ấy đang ngồi ngay bên cạnh với ly Cabernet Sauvignon trên tay v́ cũng mang theo cái Passport hết hạn như chàng…)

Chúng ta hăy một lần nữa nghe lại Biển Vắng với tiếng hát Nguyên Khang (Hoà âm Hoài Phương):

 

http://saigonocean.com/gocchung/mp3/BienVang-NguyenKhang.mp3

 

 

 

                            

Chiều nay trời lại buồn ghê lắm, ngoài kia mưa vẫn rơi nhưng không có hứng tập đàn, tôi cứ loay hoay ngồi suy nghĩ về "Harmony", là cái "mảng âm nhạc" mơ hồ nhất, thênh thang nhất, rắc rối nhất, nhưng cũng thú vị nhất... học hỏi cả đời vẫn thấy ḿnh chẳng biết được bao nhiêu. Lúc nào cũng muốn được học thầy, hỏi bạn.

Nhớ đến cái tên chiếc du thuyền mà các bạn tôi đang xếp hàng đi lên "Harmony Of The Seas" tôi nẩy ra ư định viết xuống vài ư tưởng vụn-rời về Harmony (Of Music) cho hết buổi chiều buồn này và chia xẻ với các bạn yêu nhạc của ḿnh.

         

B. Chúng ta hay hỏi nhau:

"câu nhạc này ông để chord làm sao.?"  Hoặc có bạn lại nói: "có cả trăm ngh́n cách để hoà âm một câu nhạc". Dĩ nhiên trăm ngh́n cách th́ hơi hoang đường, nhưng rất nhiều cách th́ là điều ai viết nhạc cũng muốn t́m hiểu cả.

Bây giờ ḿnh thử dùng một "phrase" nhạc rất giản dị này để tán dóc về hoà âm cho vui .

Câu nhạc này tôi vừa t́m ra trước khi ngồi vào computer, có lời rất buồn :

 " T́nh đă chết... em ơi đừng khóc nữa.."

T́nh chết, đừng khóc nữa !..Vậy ta sẽ dùng Key Cm (đô thứ) để tạo không gian thật buồn và dramatic.

 

                            

         

C. Hai khuôn nhạc này

chỉ cần có 4 chords thôi, ḿnh sẽ không xử dụng ư tưởng "quá khích" nói rằng: mỗi nốt nhạc có thể có 12 chords chứa nó! điều ấy cũng đúng thôi với một octave 12 notes chromatic scale, nhưng không thực tế.

Ta thử áp dụng vài techniques sau đây:

 

1) Dùng Diatonic Triads và Common- tone- substitutions:

 

Note C đầu bài:

           *Khi harmonized với Chord Cm ta có thể có ít nhất 4 progressions

          * Khi harmonized với Chord Ab ta có thể có ít nhất 4 progressions khác

          * Khi harmonized với Chord Fm ta có thể có ít nhất 4 progressions khác nữa

          * Khi harmonized với Chord Dm7b5  ta có thể có ít nhất 4 progressions khác nữa

          (Tổng cộng ta đă có 16 basic progressions , xem trong music chart dưới đây )

 

 

 

Trên đây là Harmonization căn bản, từ đấy ta sẽ dùng các kỹ thuật khác để nâng cao hoà âm lên một level khác có nhiều mầu sắc hơn , thú vị hơn hoặc thích hợp hơn với context  (lyric, story, taste, preference..etc... )

 

2) Nếu xử dụng Secondary Dominants sẽ có thêm 16 progressions nữa.

                   EX: Progression đầu tiên: Cm - Fm - Dm7b5 - G7

                                               sẽ thành: Cm - (C7-Fm) - (A7b9-Dm7b5) - (D7- G7)

 

3) Nếu xử dụng Tritone-Substitutions sẽ có thêm 16 progressions nữa.

                   EX: Xem progression đầu tiên: Cm - Fm - Dm7b5 - G7

                                      sẽ thành: Cm - (Gb7-Fm) - (Eb7-Dm7b5) - G7

 

                                     

4) Nếu dùng cả Tritone- Subs và Secondary-Dominants ta sẽ có thêm 16 progressions nữa

 

5) Nếu xử dụng Diminished Passing Chords ta có thêm 16 progressions nữa

 

6) Nếu thêm thắt các Altered Chords ( colors) ta có thêm 16 progressions khác nữa

 

7) Kiếm chỗ bỏ Pentatonic vào ta có thể có thêm 16 progressions nữa

 

Cho đến đây ta đă có : 16 x 7 =  112  chord progressions cho câu nhạc 2 trường canh nói trên.

 

8) Nếu (trộn lẫn) - Mixed tất cả các possibilities ở trên ta có thể harmonize vài trăm " tuyến hoà âm" (chord progressions )  như các bạn thường nói, cho 2 trường canh rất đơn giản ở trên/ gồm đúng 5 nốt nhạc:

 

 " T́nh đă chết.. Em ơi đừng khóc nữa .." ( Đồ- Sol- Lá..Sol- Fa- Ḿ- Fa- Sol )

 

Càng nghĩ càng thấy hoà âm là cái ǵ khôn lường, rộng răi mênh mông. Dĩ nhiên trên đây chỉ là những ǵ rất sơ đẳng mà tôi học được, ở "ngoài kia" sẽ có những chiêu thức rất cao siêu khác mà ḿnh luôn mong muốn được học hỏi và áp dụng.

         

D. Các bạn thân mến

viết đến đây th́ tôi hết ư trong đầu, có lẽ sức ḿnh chỉ biết được đến đấy. Trên thực tế nếu xử dụng được hết 112 tuyến hoà âm như nêu trên th́ cũng "đă" lắm rồi,mà tôi tin rằng có nhiều bạn rất giỏi đang xử dụng được.

Cái khó ở đây là chọn lựa "tuyến hoà thanh" nào nghe cho nó " hay", mà việc  này lại tuỳ thuộc vào "cái huệ" của mỗi người.( chúng ḿnh thường bảo anh ấy có cái "lỗ tai" rất hay là vậy)

Chúng ta đều biết một "ca khúc" (art- song) mới chỉ là một bức tranh đen trắng, dĩ nhiên có những bức tranh đen trắng tuyệt vời như ảnh đen trắng " black and white " của Ansel Adams mà không ai là không ngưỡng mộ, nhưng nghệ thuật có nhiều level, mà mầu sắc, nhất là mầu sắc của âm nhạc thường rất lộng lẫy và quyến rũ. (hăy nghe và xem Movie Musics ngày nay... hay vô cùng.!) Mầu sắc đó đến từ Harmony, là hoà âm mà loài người đă developed từ nhiều thế kỷ nay, mà lúc hưng thịnh nhất là thời kỳ Harmony của Bach mà tôi vẫn nhớ măi trong nhạc sử rằng:

"Ngay các ông thần từ Beethoven cho đến Schubert, Schumann, Chopin, Brahms... sáng ra ngủ dậy vẫn phải đánh vài bài của Bach mới yên tâm trong ngày! (?)"

 

Dĩ nhiên hoà âm đương đại hôm nay, ở thế kỷ 21 này trong âm nhạc, sự ảo diệu không biết đâu mà nói được, tuy nhiên bên trong cái vỏ ảo diệu ấy, vẫn phải hàm chứa từ cốt lơi cái nội lực thâm hậu của một Quách Tĩnh, của một Dịch Cân Kinh của Thiếu Lâm Tự, của Hoà- âm- cổ- điển vậy.

 

Cám ơn các bạn đă chịu khó đọc hết bài này. Xin hăy coi đây chỉ là một phút cô đơn của một ông già yêu nhạc, mong có người bạn để hàn huyên bên ly cà phê nóng một buổi chiều mưa... thế thôi... chỉ thế thôi... bạn nhé:

 

"Ta ngồi lại nghiêng đời bên tuyết trắng

nghe gió về... vin cửa gọi đơn côi."

(Mắt em vương giọt sầu")

 

Đăng Khánh

Từ đường An-B́nh Houston - Mưa mù tháng hai 2017

dangkhanh2000@yahoo.com

dangkhanhmusics.com

 

PS:

Cũng phải xin lỗi các bạn v́ tính cách kỹ thuật của bài viết này.

Đây cũng là một đóng góp bài vở với thi sĩ Lê Hân và SaigonOcean.com của chúng ta.