KHÔNG ĐỘI TRỜI CHUNG

Nguyễn Huy Côn

Hôm nay trời mưa dầm dề, từ cãn buồng sạch sẽ, bóng loáng và tiện nghi này, Trần Thiên lơ đãng nhìn qua cửa sổ mà lòng nặng trĩu. Biệt thự của ông nằm giữa thửa đất vuông vắn, bốn bề cây cối výờn tược, tĩnh lặng quá làm ông cảm thấy mình thực sự cô đơn. Biết thế ông đi dậy học ở nước ngoài thêm một hợp đồng nữa cho đỡ hiu hắt. Mà nhà ông cũng đề huề, vợ đấy, con đấy, cháu đấy, kể ra gần chục nhân khẩu chứ có ít đâu. Ấy vậy mà quanh đi quẩn lại, ở nhà chỉ còn một mình ông, cứ như là ông từ giữ đình. Nhưng mà thôi, nghĩ làm gì cho thêm bực mình. Gia đình ai chằng thế. Đấy, đúng như cái bài tâm sự tuổi già của một người Trung Quốc nào đó mà ông vừa tải ở trên Internet xuống. Cái thằng cha này nói trúng phắp. Nhất là cái đoạn nói về con cái. Thế nào nhỉ? À, nhớ ra rồi:

“ Cha mẹ yêu con là vô hạn; con yêu cha mẹ là có hạn.

Con ốm cha mẹ buồn lo; cha mẹ ốm con nhòm một cái hỏi vài câu là thấy đủ rồi.

Con tiêu tiền cha mẹ thoải mái; cha mẹ tiêu tiền của con chẳng dễ.

Nhà cha mẹ là nhà con; nhà con không phải là nhà cha mẹ

...

Chờ con báo đáp là tự làm khổ mình”

Cái bài này dài đến mấy ngàn từ, chỗ nào cũng chí lý. À, không hoàn toàn như vậy đâu, bởi có một câu mà Trần Thiên vẫn chưa tâm phục khẩu phục:

“Tiền bạc rồi sẽ là của con, địa vị là tạm thời, vẻ vang là quá khứ, sức khỏe là của mình...”

Chẳng phải nói ai đâu xa, cứ lấy ông ra mà soi xét, thì địa vị có phải là tạm thời đâu. Học hành là như thế mà suốt đời ông là phó. Chẳng tính những thứ chức tước quá nhỏ như tổ phó, phó phòng, phó trưởng ban mà ông đã kinh qua làm gì, đây chỉ nói kết quả của việc học và dậy của ông cũng thấy đủ thứ thiệt thòi: phó tiến sĩ, rồi phó giáo sư. Địa vị là tạm thời thì làm sao mãi đến tuổi về hưu vẫn là phó giáo sư? Địa vị là tạm thời ý ? Tạm thời mà có đứa chiếm lĩnh của ông và tồn tại đến bây giờ. Nó là giáo sư, hiệu trưởng trường đại học, rồi lại nhà giáo nhân dân nữa mới tức chứ ! Ông không muốn nhìn mặt nó, đã đi dậy học nước ngoài mấy hợp đồng mà vẫn chưa nguôi cơn tức. Vậy là ông cứ nằm lì ở nhà, ở cái biệt thự có tên “Hào Hoa” này, chẳng muốn đi đâu. Của đáng tội, trước đây ông đâu có ít bạn. Nghĩ lại cái thời gian ấy mà ông thấy tiếc. Không ước vọng, không hận thù. Rỗi rãi thì làm thơ. Cái khoản này ông cũng không đến nỗi nào. Mấy thằng cha mê thơ bảo rằng cái ông này thế mà có “gu”. Còn đây nói nhỏ thôi, kẻo lại bảo ông tự kiêu: cả những cây đa cây đề trong thi đàn Việt Nam, khi xem thơ ông cũng phải khen là “nội tâm sâu lắng, hồn nhiên, diễn tả nhẹ nhàng mà tiết kiệm lời” . Đấy, tiết kiệm thì lợi thế đấy. Nhưng có những việc không tiết kiệm được cơ chứ. Ông bồi hồi nhớ lại cái hồi bao cấp, vì cay cú cái người đã vượt mặt ông – một thằng cha đi nghiên cứu ở Liên Xô sau ông mà vớ đốc-to chứ không phải cãng-đđi- đát như ông đâu- mà ông phải rút cái nhẫn duy nhất của vợ ra để bán mà chi cho cái khoản in tài liệu kiện cáo. Nói là tài liệu thì các bạn khó hình dung. Đây là một tác phẩm, có thể nói là một quyển phản biện luận vãn “đốc-tơ na-úc”, bây giờ thì gọi là tiến sĩ khoa học, học vị cao nhất ở nước ta hiện nay. Bực lắm, ai đời công thức tính toán thì sai bét, giả thiết thì thiếu thuyết phục, áp dụng cho tính toán thì chênh đến nửa độ trong điều kiện khí hậu Việt Nam. Kết quả nghiên cứu của cái thằng cha này lại được đưa vào sách giáo khoa mới chết chứ. Ông phải cứu thôi, cứu các sinh viên thân yêu của nhiều thế hệ ! Nhưng cũng từ cái vụ kiện cáo, thắc mắc inh ỏi này mà ông mất nhiều bạn. Không phải người ta xa lánh ông, mà vì ông khai trừ họ. Bọn bạn ông chúng”phù thịnh” hay sao mà tán đồng ý kiến hay chẳng hé răng phản đối cái thằng cha họ Phan chút nào. Vậy bạn của kẻ thù là kẻ thù, ông sòng phẳng nghĩ vậy. Thực ra cũng có một vài người không khoái cái ông họ Phan kia, nhưng họ khôn chán, chẳng rây vào làm gì cho rách việc ! Thế là ông cô đõn từ đó. Dạy học chán chê ở xứ ngýời về, tình cảnh này cũng không được cải thiện là bao. Người ta không kết nạp ông vào các hội kỹ thuật, mà ông có thèm xin vào đâu vì ở đó toàn là kẻ thù trực tiếp và gián tiếp của ông.

Mà vợ con ông cũng tệ, không thông cảm với ông. Đấy, hai đứa con ông từ khi ra ở riêng, ít khi nó ngó ngàng xem ông thế nào. Của đáng tội, khi phải đi công tác dài ngày, nó cũng ghé qua, gửi con để ông bà trông hộ. Càng nghĩ, càng thấy cái lão thày Tàu nói đúng, chẳng trông mong gì ở con cái, kể cả một chút tinh thần ! Còn vợ ông khi mới lấy ông còn ngây thơ, hồn nhiên là thế, còn bây giờ thì suốt ngày nói chuyện nhà, chuyện đất, chuyện tỉ, chuyện chỉ, chuyện cây. Lắm lúc muốn tâm sự chuyện này chuyện kia với bà ấy cho khuây khỏa, bớt nỗi cô đơn, vậy mà bà ấy lúc nào cũng tỏ ra bận bịu, thỉnh thoảng đáo qua nhà một lát rồi lại ù té đi đâu không biết. Phòng khách ông treo một chữ “Aí” to tướng, bên cạnh lại còn có hàng chữ nhỏ chạy dọc “ái thị vĩnh bất chỉ tức” (tạm dịch: yêu là mãi không ngừng thở). Người ta thì thích treo chữ “Tâm”, chữ “Nhẫn”, còn ông thì nghĩ khác, ông đã tuyên bố bằng là ông yêu con người đến như thế mà chẳng ma nào đến chơi với ông ! Nhưng mấy ai hiểu được ông yêu cái gì. Ông rất ghét cái thứ yêu đương sướt mướt và tràn lan. Cái gì cũng yêu, ai cũng yêu là không được. Việc gì phải “nhẫn” kia chứ, ông chẳng chịu cái gì, không thích thì nói thẳng ra, chứ ngậm đắng nuốt cay thì không đời nào. Ông chỉ yêu chân lý. Đấu tranh cho chân lý thì mãi mãi, suốt đời. Đúng như cái dòng chữ nhỏ chạy dọc “yêu là không ngừng thở” mà ông nói ở trên. Đứa nào định hơn ông, vượt mặt ông là không được. Ông còn đấu tranh đến hơi thở cuối cùng với những loại người như thằng cha họ Phan kia.Vợ con ông họ cũng không đồng tình với ông trong việc đấu tranh đến cùng cho chân lý, thậm chí còn phê phán ông, cho ông là gàn dở, cố chấp. Vậy là, đã cô đơn lại càng cô đơn.

Cũng có lúc ông tự vấn:”Hay là mình sai ?” khi ông đọc những dòng như thế này của lão thầy Tàu:

“Cần có tấm lòng rộng mở, yêu cuộc sống và thưởng thức cuộc sống, trông lên chẳng bằng ai, trông xuống chẳng ai bằng mình, biết đủ thì lúc nào cũng vui.”

Ông còn lạ gì câu này, nguyên vãn tiếng Hán là:” tỷ thượng bất túc tỷ hạ hữu dư, tri túc thưởng lạc”, bố ông ngày xưa cũng hay ngâm nga câu này. Ông không nhất trí lắm, thấy ai ngáng đường mình hoặc chực hơn mình là ông không chịu được. Đấy là chân lý. Điều này thì ông không thể nghe theo lão thày Tàu ấy được. Vui thế nào được khi bên ông lúc nào cũng canh cánh hận thù... giá mà không có hắn. Bực vì một nỗi, thằng cha Phan này chẳng thèm đối đáp trực tiếp với ông, toàn là những người khác cãi vã với ông để thanh minh cho hắn. Kể ra thì họ cũng muốn xuê xoa, giảng hòa cái vụ này, kể cả phải tổ chức hội thảo để tranh luận khoa học, rồi từ đó bảo rằng có vấn đề gì sai trái đâu, quan niệm mỗi ngýời một khác, nên bắt tay nhau vui vẻ. Còn lâu mình mới chịu nhé. Đấu tranh cho chân lý. Mình đã công khai tuyên bố thế, kể cả làm thõ cũng không ngoài mục đích này.

Đang lan man nghĩ ngợi thì bà ấy đi đâu về, kéo theo cả một mụ trông gớm ghiếc. Họ nói với nhau cái gì mình đâu có nghe thấy, toàn thì thầm to nhỏ, khi đãm chiêu cay cú, khi thì lại phấn chấn, rũ ra cười rồi lại ù té kéo nhau đi đâu. Thế này thì trông chờ vợ con sao được ?

Vẫn trong cái bài “Tâm sự tuổi già ấy”, lão thầy Tầu còn viết một câu chí lý như thế này:

“Quá nửa đời người dành khá nhiều cho sự nghiệp, cho gia đình, cho con cái, bây giờ thời gian còn lại chẳng là bao nhiêu nên dành cho mình, quan tâm bản thân, sống thế nào vui thì sống, việc gì muốn thích làm thì làm, ai nói sao mặc kệ vì mình đâu phải sống để người khác thích hay không thích, nên sống thật với mình”

Không rõ người khác hiểu câu nói này thế nào, chứ ông thì tâm đắc lắm. Đúng, bây giờ già rồi, muốn thích làm gì thì làm, ai nói sao mặc kệ vì mình phải sống thật với mình chứ !

Nghĩ sao làm vậy. Vừa rồi ông đánh đòn cuối cùng đấy thôi. Tứ trụ triều đình bây giờ đã biết việc này rồi: ông đã gửi thư cho chủ tịch nước, thủ tướng, chủ tịch quốc hội và bộ trưởng giáo dục đào tạo để “báo cáo” và cảnh báo một thể. Ông còn phải tận dụng cái ưu thế của kinh tế thị trường, đưa tin lên báo hàng ngày (chứ không phải là trên mấy cái tạp chí toàn bênh lão Phan) để loan tin rằng “Tiến sĩ thật, bằng giả” hoặc “Làm hại đến các thế hệ sau”. Mấy thằng cha phóng viên có biết sự việc mô tê rãng rứa ra sao đâu, nhưng được bồi dưỡng trước nãm bảy triệu đồng thì cái gì chẳng viết, cái gì chẳng đãng. Đã ra những chiêu độc như thế mà hình như hắn chẳng hề hấn gì.

Qua cái vụ này, ông từ người cô đơn trở thành người cô độc.

Nguyễn Huy Côn