Cô Hàng Rượu

Thái Vĩnh Khiêm

tranh Lê Phổ

Hôm nay cô Lý đến quán Cung Mây lần cuối. Cách đây vài ngày cô có thỏa thuận bán lại quán rượu này cho một người quen. Bây giờ cô cặm cụi quét dọn, xếp lại bàn ghế, hũ chóe, bong bóng trâu đựng rượu…cho ngay ngắn để còn trao cửa hàng cho chủ mới.

Cô tận tụy làm việc tới gần chiều mới xong rồi ra ngồi tựa cửa để nghỉ mệt. Cô đưa mắt từ từ đảo quanh những đồ vật đã trở nên thân thuộc với mình trong dòng dã mấy năm qua. Lát nữa đây cô sẽ từ biệt chúng. Tự nhiên một nỗi buồn tê tái xâm chiếm lòng cô.

Cô nhớ lại hồi mới mở, quán Cung Mây không được chạy mấy. Sau nhờ cô có tài chọn rượu ngon lại khéo chiều khách nên cô buôn bán phát đạt hơn lên. Hễ bước vào quán cô, khách có thể yên chí sẽ được tiếp đãi ân cần niềm nở và bảo đảm không bị uống rượu lậu hay ngụy chế.

Thời gian cứ tuần tự trôi đem lại cho cô Lý nhiều niềm vui nỗi buồn trong việc tiếp khách mỗi ngày. Theo kinh nghiệm, cô Lý phân biệt có nhiều loại khách khác nhau.

Đa số khách viếng quán thuộc loại chừng mực. Họ rủ nhau lại đấy cốt để nhắm nháp dăm ba chén, nói vài mẩu chuyện con cà con kê gọi là “đánh chén khề khà ba chuyện vặt” xong xuôi rồi vui vẻ ra về. Hứng lắm họ quay ra chọc ghẹo cô chủ quán một vài câu vô tội vạ đúng theo cách các cụ tả:

“Nhất khi rượu đã khề khà

Tán đâu ra đấy đậm đà có duyên.”

Cô ưa mấy trự này hơn hết vì họ đã vui lại không gây rắc rối gì cho cô cả.

Ngoài ra thỉnh thoảng có một vài ông khách khi bí tỉ người tự nhiên cứ mềm ra như sợi bún không sao đứng vững được nữa. Đối với họ, cô Lý chỉ còn cách nhờ người vạm vỡ vác vào nhà trong để ngủ cho tới khi dã say thì thôi.

Trong đám này có ông Ba Tường, làm nghề đồ tể là độc đáo nhất. Ông ta thích đến quán Cung Mây uống cho đến say nhừ tử mới chịu thôi. Khốn nỗi bà vợ ông lại nổi tiếng về ghen – không hơn thì cũng bằng Hoạn Thư. Tệ hại hơn nữa bà lại hay ghen bóng ghen gió. Mà thật ra dù số đông người trong làng không ưa gì cái thói đó của bà nhưng đôi khi họ cũng thông cảm chút ít với bà bởi họ nghĩ:

“Ớt nào là ớt chẳng cay

Gái nào là gái chẳng hay ghen chồng.”

Lần nọ, ông Ba Tường xách bầu rượu nói với vợ tới quán cô Lý để mua rượu về uống. Đợi mãi không thấy đức lang quân trở về, bà ta liền nổi cơn ghen tức tốc chạy đến quán Cung Mây để làm cho ra lẽ.

Vừa gặp cô Lý, bà đã lồng lộn lên ngay. Bà sừng sừng sộ sộ, tiếng lớn tiếng nhỏ như chỉ chực ăn tươi nuốt sống cô chủ quán. Bà chửi bới cô nàng không ngượng miệng:

“Mồ cha con đĩ bên sông,

Cơm trắng, rượu nồng mày dụ chồng tau,

Chồng tau nay ốm mai đau,

Mày hun mày hít chẳng còn chút hơi,

Mai sau tau giả bộ sang chơi,

Để tau nói vài lời cho mẹ mày nghe.”

Tội nghiệp cô Lý phải phân bua đến khan cả cổ bà ta mới tha cho.

Nhưng cơn ghen vẫn chưa nguôi hẳn. Bà liền quay sang băm vằm ông chồng. Nhìn ông đang nằm gục trên bàn vì say bà vẫn đâu chịu tha.

Bà hăm hở tiến lại gần, chống hai tay vào nạnh rồi mắng nhiếc móc ông ta thậm tệ:

“Mang bầu tới quán rượu dâu

Sao hay đắm nguyệt, quên câu ân tình.”

Bắt gặp một người vừa chăm chú nhìn mình vừa cười, bà giở thói đanh đá cong cớn:

“Ta rằng ta chẳng có ghen

Chồng ta, ta giữ, ta nghiến, ta nghiền, ta chơi.”

Khi thấy đức lang quân không có phản ứng gì, bà đành lắc đầu chắc luỡi vài cái rồi lay cho ông ta tỉnh dạy để nhờ người quen dìu về nhà. Dù đang bực mình, cô Lý không nhịn được cười trước cảnh “la đà kẻ tỉnh dắt người say” này.

Một tửu khách đã nồng nàn hơi men chép miệng lè nhè bình phẩm:

“Con tầm bối rối vì tơ

Anh say vì rượu, em ngẩn ngơ vì tình!”

Còn một số khách khác khi đã đặt đũng xuống ghế tất phải nốc cho sạch túi mới nghe. Họ thuộc loại tay sộp giúp cô Lý kiếm được nhiều lời. Thấy họ phung phí tiền của và sức khỏe vì ông thần rượu như vậy đôi khi cô Lý cảm thấy áy náy trong lòng. Dầu vậy cô vẫn niềm nở tiếp đón họ mỗi khi họ bước vào quán.

Thế nhưng cô ghét cay ghét đắng bọn khách đệ tử của chủ nghĩa “Rượu cheo, cháo thí, nghe hát nhờ”. Lũ họ có thói xấu hễ chiếu cố quán cô tất phải kiếm cách uống quịt cho kỳ được mới nghe. Cô thiết nghĩ ở trên đời không còn tội gì nặng và tồi tệ hơn tôi uống quịt cả. Chẳng những xấu nết mà còn vô duyên nữa là đàng khác. Cô mở quán cốt để bán rượu kiếm lời chứ đâu để cho họ: “Tới đây mượn chén ăn cơm, mượn ly uống rượu, mượn đờn kéo chơi” bao giờ đâu. Bọn họ đúng là những tên vô liêm sỉ!!!

Tức cười nhất phải kể đến những người nghiền rượu nhưng lại sợ say. Trong lúc cùng nhau chén tạc chén thù họ kỵ hết làm cái này đến cái khác vì sợ ma men nó hành. Cô cho đó là điều dị đoan vô lý. Dễ thường ai làm những điều kiêng kỵ như vậy là phải say sao? Kinh nghiệm cho cô thấy có người cứ đụng tới rượu là say, kiêng kỵ mấy cũng vậy thôi. Ngược lại mới đây có ông khách tính tình ngang tàng đã phạm đủ cái kiêng kỵ không biết bao nhiêu lần khi uống mà vẫn không sao cả.

Nói về say biết đến bao giờ cho hết!!!

Ôi, uống rượu có trăm ngàn cách say. Không cách nào giống cách nào. Tại quán Cung Mây có đủ loại khách: Mê rượu cũng có, thích rượu cũng có, không thích không ghét rượu cũng có, ghét rượu mà phải uống cũng có, sợ rượu cũng có…đấy là chưa kể đến những màn người tửu lượng cao thách thức kẻ tửu năng yếu, người ních rượu mua vui chen vai sát cánh với kẻ mượn rượu tiêu sầu…

Cô Lý thích kể cho bạn bè nghe giai thoại ngộ nghĩnh về cái say của bác Sáu Duyên.

Bác ta có tật mỗi khi nhập cuộc thế nào cũng say nhừ tử. Một hôm say quá bác gục xuống bàn mà ngủ, hai tay còn ôm khư khư cái bầu rượu rỗng. Khi tỉnh dậy, bạn bè xúm lại chêu chọc bác. Bản chất hồn nhiên có hơi láu cá, bác Sáu làm bộ ngây thơ cụ lắc đi lắc lại cái bầu không rồi trợn tròn hai mắt hỏi người xung quanh:

“Ôm bầu mang tiếng thị phi

Bầu không có rượu, uống gì mà say?”

Thái độ têu tếu và óc khôi hài của bác ta khiến mọi người thích chí cười ồ lên. Một ông khách cảm mến tài ứng phó của bác kêu cô Lý rót thưởng bác một chén rượu tăm thượng hạng.

Bác Sáu Duyên nốc một hơi cạn chén rồi cười toe toét nói:

“Đeo bầu mang tiếng uống nhiều

Uống vô cho biết phiêu diêu cõi nào.”

Ngoài chuyện say lý thú đó ra, cô Lý còn nhớ vô số những mẩu chuyện khác nữa.

Chẳng hạn, có khách khi bắt đầu say mặt cứ tái đi. Đến khi say mềm lại đâm lầm lầm lì lì không hở môi nói được nửa câu. Nếu có nói thời chỉ lằm bằm trong mồm thật khó nghe. Cô Lý hết sức dè dặt với hạng người đó. Linh tính báo cho cô biết bản chất họ chắc phải thâm hiểm lắm.

Ngược lại, một số bợm rượu khác hễ đã tít cung mây là bắt đầu tửu nhập ngôn xuất, cứ thế xổ nho tràng giang đại hải không thôi. Đối với cô Lý, họ tiêu biểu cho mẫu người “ăn lúc đói nói lúc say”. Cô nghĩ lối say này ồn ào chứ không hại đến ai.

À, xuýt nữa cô lại quên những vị có thói khi ngất ngư liền sinh ra năng động không chịu ngồi yên một chỗ mà cứ đòi múa chân múa tay, đi đi lại lại mới nghe. Họ bước đi lảo đảo, chân nam đá chân chiêu, trông chỉ chực ngã. Nhiều lần họ gây đổ vỡ trong quán cô. Thấy mặt họ, lòng cô lo ngay ngáy.

Tuy nhiên, không gì tệ hại bằng khách có tính hung hãn. Cô Lý nuôi mối thù không đội trời chung với bọn họ. Hai bên kỵ nhau như nước với lửa vậy. Lúc say nhừ tử họ ăn nói cục cằn thô lỗ, bạ ai cũng cà khịa. Nhiều khi còn đi tới ẩu đả là đàng khác. Tụi này gây tiếng xấu cho quán cô không ít và làm cô thiệt hại khá nhiều. Ước gì cô có quyền cấm cửa không cho bọn họ bén mảng tới quán Cung Mây thì hay biết mấy.

Sau một thời gian gần gũi với người say, cô Lý nửa muốn xa lánh nửa thương hại họ. Điều cô có thể xác nhận một cách dứt khoát không phải ai uống cũng say. Kẻ say hay tự bào chữa bằng cách chống chế “chẳng rượu chẳng say” hoặc “rượu nói chứ đâu phải người nói” hay “ma men nó hành đấy”. Cô Lý có thể khẳng định được rằng lý luận như thế đúng là ngụy biện.

Cô công nhận dù có tửu lượng cao đến đâu uống mãi cũng phải say. Nhưng uống phải có điều độ. Ai lại chịu uống cho đến độ say sưa không còn biết trời trăng là gì nữa bao giờ. Gặp người bội thực, ta trách cứ người đó có tội ăn tham chứ ai lại đi đổ lỗi cho đồ ăn. Trường hợp của người say có khác gì? Bằng chứng? Cô chưa hề thấy một người chê rượu nào say ở quán mình cả. Ai mà chả biết “Rượu không say, say vì chén”.

Không hiểu vì sao bỗng dưng cố Lý nhớ tới chuyện ông Hai Nhựt. Ông ta nổi tiếng hay chữ và mạnh rượu trong vùng. Bữa đó ông rủ mấy người bạn thân kéo nhau đến đánh chén ở quán cô. Trong lúc các vị nói chuyện huyên thuyên với nhau, ông Phán Dân nổi hứng thách thức nếu ông Hai Nhựt giải được câu ông đố thì sẽ được ông ta thưởng cho một chén rượu đậu. Còn nếu thua, ông Hai Nhựt sẽ phải “cữ rượu” ngồi nhìn mọi người chè chén. Là bợm rượu mà nghe đến chữ rượu đậu, ông Hai Nhựt mắt sáng lên và không một chút do dự bằng lòng ngay.

Ông Phán liền hỏi:

“Nước không chơn sao gọi là nước đứng

Chén uống một mình sao gọi là chén chung?”

Vì ông Phán chủ tâm chọn một câu đố tối ư là lắt léo nên ông Hai Nhựt bị bí đành ngồi chịu phạt. Cái bướu ở cổ ông cứ chạy lên chạy xuống theo đúng nhịp nâng ly hạ chén của các bạn mình.

Nhìn vẻ mặt thiểu não thèm thuồng của ông, cô Lý chỉ biết lắc đầu thương hại.

Sợ nếu để ông bạn chịu phạt lâu quá quay ra giận mình luôn thì khốn, ông Phán Dân cầm đũa gõ vào bình rượu cho mọi người chú ý rồi tuyên bố:

“Chúng mình thưởng thức rượu với nhau mà thiếu bác Hai Nhựt không sao vui được. Tôi xin đề nghị nếu bác tìm ra được câu ca dao hai dòng nào ngụ ý “nhịn” thì chúng ta sẽ miễn cho bác khỏi bị phạt nữa. Quý vị có đồng ý với tôi không nào?”

Mọi người đua nhau vỗ tay tán thành ý kiến của ông Phán.

Đang tức tối vì bị thua trí và phải nhịn rượu nên dù suy nghĩ đến nát óc ông Hai Nhựt cũng không sao kiếm được lời giải. May thay, ông để ý mỗi lần tiếp rượu cho bàn mình, cô chủ quán làm như cố ý cọ cái vò rượu vào cánh tay ông, đặt nó xuống bàn rồi ra ngồi bên cạnh cái giếng nước ở ngoài vườn vài phút mới trở vào. Ông cau mày suy nghĩ hồi lâu rồi đập tay xuống bàn đến đốp một cái. Quay sang ông Phán, ông Hai lớn tiếng thách lại:

“Bác Phán! Tôi mà đáp được bác phải đãi tụi này hôm nay đấy nhé!”

Vẻ mặt hớn hở của ông Hai cho ông Phán biết mình sẽ thua. Dầu vậy, ông vẫn tươi cười trả lời:

“Ồ, cái gì chứ cái đó tôi xin sẵn lòng. Nào, mời bác giải đi.”

Không cho ông Phán có thì giờ đổi ý, ông Hai vênh mặt mạnh dạn nói ngay:

“Này nhé

‘Rượu không uống mang bầu chịu đựng

Ngồi bên miệng giếng, chịu chữ khát khao!’

Hai vế đều có ý ‘nhịn’ cả nhớ. Các bác đã chịu chưa?”

Mặc dầu một vài vị cho rằng câu ca dao chỉ tàm tạm đúng thôi nhưng ai nấy đều vỗ tay tán đồng. Ông Hai Nhựt nhanh nhẹn đổ đầy chén rượu, nhìn về phía cô Lý nốc một hơi cạn tới đáy. Từ trước tới giờ ông đâu có ngờ được rằng cô chủ quán trẻ tuổi kia lại giỏi giang đến thế.

Nhớ đến câu chuyện này, cô Lý tủm tỉm cười một mình. Nhưng bỗng nhiên nét mặt cô sa xuống. Những biến cố đáng buồn trong mấy tháng gần đây một lần nữa trở lại ám ảnh tâm tư cô.

Càng ngày cô buôn bán càng phát đạt hơn lên. Tiếng tăm quán Cung Mây chẳng mấy chốc đã đồn lên tới tỉnh cách đó không bao xa. Bọn lính hầu của quan huyện Ái bắt đầu rủ nhau tới chiếu cố cửa hàng của cô. Ai còn lạ gì tác phong của họ nữa. Bọn chúng tham ăn tục uống không ai bằng.

Trong bọn họ có anh lính trẻ măng, mặt mày hiền lành sáng sủa. Ngặt nỗi anh ta có thói xấu là ăn thì thùng bất chi thình, uống thì như hũ chìm. Bạn bè chế diễu anh ta là người ăn uống có khả năng. Uống riết thiếu tiền anh quay ra uống chịu. Mỗi lúc cô Lý nhắc khéo tới món nợ anh lại vịn cớ này cớ nọ khất lần khất lữa cho tới khi bị đòi gắt quá anh chàng đành thú thật không có tiền trả.

Anh oán trời trách đất với cô:

“Đã sanh ra kiếp hay chơi

Thì trời lại đọa vào nơi không tiền!”

Mủi lòng cô Lý xí xóa món nợ cho anh ta. Từ đó anh chàng biệt tăm không còn lai vãng tới quán cô nữa.

Sau một thời gian thường xuyên lui tới, bọn lĩnh đâm ra lờn mặt. Ngó cô chủ quán mặn mà dễ coi chúng dở trò cợt nhả.

Tệ nhất là thầy đội Tống. Uống được dăm ba chén mặt thầy đã đỏ gay như Quan Công. Bị ma men nhập, thầy nói năng lảm nhảm, ba hoa chích chòe chẳng ra sao cả. Bộ hạ sợ thầy như sợ cọp.

Cách đây vài tháng, thầy lôi thêm vài tên lính thân cận đến quán Cung Mây ăn khao vì được tòa Phủ cấp cho một giấy ban khen. Ăn no thêm rượu say, thậy đội coi bộ cao hứng lắm. Thầy đưa mắt đỏ ngầu ngắm nghía cô Lý đang đứng hầu rượu cạnh mình. Động lòng nhả nhớt thầy giả tỉnh giả say nắm lấy tay cô và cất giọng nham nhở tán:

“Cầm tay em như ăn bì nem gỏi cuốn

Dựa lưng nàng như uống chén rượu ngon

Thà rằng chẳng biết cho đừng

Biết ra dan díu nửa chừng lại thôi

Con sông bên lở bên bồi

Một con cá lội, mấy người buông câu.”

Tuy rất khó chịu trước thái độ sỗ sàng của thầy đội, cô Lý vẫn điềm tĩnh gỡ nhẹ tay ra. Để tránh cho thầy đỡ bị bẽ mặt với thuộc cấp, cô nhỏ nhẻ chữa thẹn cho khách:

“Anh đừng chê thiếp xấu xa

Bởi chưng bác mẹ sanh ra thế này.”

Một tên lính lệ mồm sặc sụa hơi men muốn lấy lòng thượng cấp gân cổ a dua theo thầy đội:

“Tảng mảng tê mê vì cô bán rượu

Liệt chiếu liệt giường vì cô bán nem.”

Tên khác tuy đã say như điếu đổ còn cố với chai rượu tu ừng ực thêm vài hớp mới gượng giọng lải nhải:

“Rượu nằm trong nhạo chờ nem

Anh nằm phòng vắng chờ em một mình.”

Cho rằng lời nói của mình có duyên lắm, hắn đứng phắt dậy, hoa chân múa tay, cười khăng khắc trông rõ khả ố.

Mặc cho bọn họ múa may quay cuồng trong cơn say, cô Lý thu vội mấy chén đĩa còn nằm ngổn ngang trên mặt bàn. Khi đã đầy tay, cô lẳng lặng tiến xuống phía nhà bếp. Kinh nghiệm cho cô biết có “nói với người say như vay không trả” mà thôi.

Vào đến trong bếp rồi, cô còn nghe giọng oang oang của tên lính thứ ba ngoái cổ nói vói vào:

“Còn trời còn nước còn non

Còn cô bán rượu anh còn say sưa.”

Chịu không nổi mấy ông tướng này, cô Lý lẩm bẩm:

“Ở đời chẳng biết sợ ai

Sợ thằng say rượu nói dai suốt ngày.”

Chiều hôm đó nhìn toán lính ngả nghiêng dắt díu nhau về trại, cô Lý nhẹ nhõm thở đến phào một cái.

Được đằng chân, lân đằng đầu đám lính càng ngày càng đối xử sống sượng, tồi tệ hơn. Cực chẳng đã, cô Lý quyết định lên dinh quan huyện Ái để trình bày sự việc may ra được ngài thương tình hạ lệnh nghiêm tửu cấm lính uống rượu để cô và mọi người được nhờ. Ít ra cô cũng mong quan sẽ không cho chúng lân la tới quấy nhiễu quán cô nữa.

Đi từ cổng chánh vào trong công đường, cô Lý bị hết anh lính này đến anh lính nọ cợt nhả, chọc ghẹo. Gặp quan, ngài cũng chẳng hơn gì. Thay vì kiếm cách gỡ khó cho cô, ngài không chịu bỏ lỡ cơ hội nào ngỏ lời lơi lả với cô. Cô Lý bí quá đành nói dối mình đã có chồng rồi mong quan cư xử đứng đắn hơn. Ai ngờ đâu quan đã không tha còn suồng sã trêu thêm:

“Rượu ngon cái cặn cũng ngon

Thương em chẳng luận chồng con mấy đời.”

Nhờ biết vận dụng hết tài tháo vát của mình, cô mới đưọc quan vui vẻ cho ra về. Bước khỏi cửa dinh quan huyện, cô nàng mới lấy lại được hồn vía. Cô nghĩ bọn quan quân này rõ chán mớ đời.

Về gần đến rặng tre xanh mọc quanh làng cô Lý nhận dạng được dáng điệu quen quen của cô bạn tên Nhung đang đi ở phía trước. Cô liền rảo bước để bắt kịp cô ta. Hai người rủ nhau tới gốc cây đa đầu làng để tâm sự. Họ chọn một nhánh rễ già mọc ngoằn ngoèo như một con trăn khổng lồ đang uốn mình trên mặt đất đặng ngồi cho thoải mái.

Thường tình, cô Lý rất kín đáo, luôn tránh thổ lộ tâm tình với bất cứ ai. Bữa nay vì trong lòng quá buồn nản, cô cần có người để chia sẻ nỗi niềm. Cô chọn cô Nhung vì tin rằng cô này sẽ hiểu mình. Dù sao trước đây, cô Nhung cũng có thời gian sinh sống bằng nghề bán rượu rong.

Cô Lý không còn ngần ngại gì nữa nên đem hết mọi việc không vui cô phải chịu đựng trong dinh quan huyện Ái ra kể. Cô Nhung tỏ ra đặc biệt thông cảm tâm trạng của bạn mình. Cô kiên nhẫn chờ cho cô Lý trút hết nỗi niềm xong mới kiếm lời an ủi. Cô ta nắm lấy tay cô Lý và thổ lộ mình cũng có một chuyện liên quan tới ngài huyện Ái muốn nói nếu cô Lý chịu hứa sẽ tuyệt đối giữ bí mật về việc này. Cô Nhung sợ nếu quan biết được ngài có thể đem lòng thù ghét tìm cách hãm hại mình chăng.

Cô Lý không sao dằn nổi sự tò mò nên gật đầu đồng ý ngay. Được an tâm cô Nhung bắt đầu thủ thỉ:

“Em là con gái đồng trinh

Em đi bán rượu qua dinh ông Nghè

Ông Nghè sai lính ra ve

‘Trăm lạy ông Nghè tôi đã có con’

Có con thì mặc có con

Thắt lưng cho dòn mà lấy chồng quan.”

Cô đang cuống lên vì chưa biết đối đáp với quan ra sao thì may thay có tên lính hầu tất tả chạy vào trình quan kiệu bà lớn mới dừng tại cửa công đường. Mới nghe vậy quan đã hồn vía lên mây, mặt tái xanh tái mét không còn một giọt máu xua tay đưổi cô đi gấp.

Bàn về quan huyện chán hai nàng xoay ra nói tới chuyện tình duyên.

Sực nhớ cô Nhung mới lập gia đình trước đây vài tháng, cô Lý hỏi thăm bạn có tìm được hạnh phúc bên người chồng mới cưới không? Mỗi khi nghe ai nói đến chuyện tình duyên của mình cô Nhung vui lắm. Cô tức khắc tả lại cho bạn nghe mình kiếm được chồng trong hoàn cảnh nào:

“Em là con gái Kẻ Mơ

Em đi bán rượu, tình cờ gặp anh

Rượu ngon chẳng quản be sành

Áo rách khéo vá, hơn lành vụng may.

Rượu lạt uống lắm cũng say

Áo rách sẵn mụn, vá ngay lại lành.”

Nàng kết luận cặp vợ chồng mình có hơi vất vả vì nghèo túng:

“Đôi em (ta) là nghĩa tào khang,

Xuống khe bắt ốc, lên ngàn hái rau.”

tuy mỗi người đều có cái tính khó, tật xấu của riêng mình nhưng họ được cái may mắn biết thương yêu nhau nên cảnh gia đình họ cũng khá đầm ấm.

Cô Lý chia vui cùng bạn đã gặp được người chồng vừa ý. Cô nói thêm dù vợ chồng họ có vất vả đi nữa nhưng cô tin chắc cô Nhung vẫn còn sung sướng hơn bội phần nếu phải về làm nàng hầu của quan huyện Ái. Nàng cũng thú thật với cô Nhung mình hơi lo lắng và tủi thân vì hãy còn chịu phận đơn chiếc. Cô không hiểu vì sao mình lại thiếu may mắn đến độ trong bao nhiêu năm mở quán Cung Mây mà chẳng gặp đấng trượng phu nào để được cùng chàng tỏ lời ưu ái:

“Chén ngà sánh giọng quỳnh tương

Mời chàng nho sĩ văn chương bước vào.”

Cho tới nay dù ở tuổi “xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê” (Kiều) cô vẫn chưa để lòng thương mến ai mặc dù có nhiều chàng trai trong làng để ý tới mình. Đôi lần nàng đã từng phân vân không hiểu:

“Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?”

Cô Nhung thấy mủi lòng trước sự thành thật của bạn mình. Nàng tìm lời trấn an cô Lý và tỏ ý tin tưởng chỉ nay mai cô Lý sẽ chọn được người bạn trăm năm xứng đôi vừa lứa. Cô còn nói thêm thà chẳng gặp thì thôi chứ đừng như cô Lan, em họ mình, mới vừa biết yêu mà lại biết buồn ngay sau đó.

Cô kể tiếp cô Lan sống trong một làng nằm gần đường cái quan. Gia đình cô khá giả nhờ mở được một quán trọ cho khách lữ hành dừng chân nghỉ mệt. Mỗi ngày khá nhiều khách ghé quán. Trong số họ chẳng thiếu gì đấng tao nhân mặc khách nhưng có lẽ vì duyên số chưa đến nên cô Lan toàn gặp cảnh:

“Thấy anh chưa kịp ngỏ lời

Ai ngờ anh đã vội dời gót loan.”

Rồi bữa nọ một chàng trai vóc dáng cao lớn từ xa đi tới. Thoạt nhìn trái tim nàng đã cảm ngay. Nàng chạy vội ra đường cái đon đả chào đón chàng:

“Anh kia lịch sự đi đàng

Mời anh hãy ghé vào hàng nghỉ ngơi.”

Chàng tươi cười bước vào. Nàng hết lòng săn đón. Chàng ở lại quán trọ dăm ba bữa. Suốt thời gian đó cặp họ như keo sơn. Cho tới ngày kia chàng ngồi cùng mâm với nàng rồi thủ thỉ:

“…Tay nâng, chén rượu toan xơi,

Tay gạt nước mắt, thiếp ơi chàng về.”

Chàng rũ áo ra đi, nàng ở lại đơn chiếc thẫn thờ:

“…Chàng về thiếp cũng như mê

Thiếp ơi chàng về, chàng nghĩ làm sao.

Đôi bên đông liễu tây đào

Đa sầu ngao ngán làm sao bây giờ?”

Rồi nàng chỉ còn biết sống trong chờ mong.

Ngày thì:

“Chiều chiều ra ngõ đứng trông

Ngõ thì thấy ngõ, người không thấy người!”

Tối lại:

“Trăng thanh nguyệt rạng mái đình,

Chén son anh chưa cạn, sao tình đã quên?”

Thật chẳng khác gì cảnh trong truyện Kiều:

“Dứt tình kẻ ở người đi

Cũng như Kim Trọng biệt ly Thúy Kiều.”

Từ ngày đó nàng ôm ấp trong lòng một mối tình bẽ bàng, cô quạnh:

“Vầng trăng ai sẻ làm đôi

Đường trần ai vẽ ngược xuôi hỡi chàng?

Đưa nhau một bước lên đàng

Cỏ xanh hai dẫy mấy hàng châu sa.”

Khi mặt trời hoàng hôn đã bắt đầu yếu ánh hai chị em họ ngậm ngùi chia tay nhau. Về đến nhà cô Lý đem mọi việc ra bàn với hai cụ thân sinh rồi quyết định kiếm người bán lại quán Cung Mây.

Không hiểu cô nàng còn ngồi tựa cửa tiếp tục ôn lại kỷ niệm xa xưa cho đến bao giờ nếu không có một luồng gió lạnh làm cô rùng mình trở về với hiện tại. Cô chậm rãi đứng dậy, sửa lại tấm áo tứ thân và yếm đào cho ngay ngắn. Với dáng điệu mệt mỏi, cô Lý kéo kín hai phen cửa ra vào trước khi cẩn thận gài then lại.

Cô vuốt nhẹ đuôi gà đen mướt ra sau bả vai rồi với chiếc nón quai thao đội lên đầu. Ngắm nhìn quán rượu lần cuối cô nàng lững thững bước ra đuờng cái. Đúng lúc đó tiếng gõ mõ từ đằng xa vọng lại như thể giục giã, đếm nhịp cho cô bước mau mau trở về mái ấm gia đình.

Thái Vĩnh Khiêm

Trích từ :

SAY

Chuyện Tình Trong Ca Dao

(đã xuất bản trong tháng 9, 2017)