Khói Lam Chiều

Trần Xuân Thụy

"Là là sợi khói mỏng manh

Vấn vương mái rạ không đành chia xa"

Hình ảnh khói bếp quấn quýt trên mái rạ trước khi bay lên như lưu luyến không muốn rời xa trong cảnh chiều tà gợi trong ta niềm sâu lắng một thời chưa xa.

Hồn quê qua khói bếp thơm mùi rơm rạ, qua tiếng nghé ọ vọng vang trong làn gió nhẹ chỉ đủ khẽ lay động ngọn cau khi ánh tà dương khuất sau ngọn núi xa xa luôn lắng đọng trong chúng ta qua bao thăng trầm của cuộc đời, dù bước chân đã đưa chúng ta qua bao miền đất.

Quê hương được cất giữ trọn vẹn trong sâu thẳm của tiền thức để khi bất chợt tìm về trong khoảnh khắc cho ta niềm hạnh phúc, đôi khi là nhức nhối khôn nguôi trong niềm thương nỗi nhớ. Khói lam chiều mà tuổi thơ đã thu nhận trong đáy mắt sẽ lưu giữ mãi mãi hình ảnh của quê hương trong những năm tháng chìm nổi của đời người.

Dằng dặc qua thời gian của bao mùa, người dân quê luôn tận dụng mọi thứ cỏ cây, rơm rạ để đun bếp. Đặc biệt, cái mùi rơm rạ khi cháy sẽ khó quên với những ai đã quen. Dù lòng bếp chỉ còn tro lạnh, cái mùi đặc trưng ấy vẫn đượm mãi trong gian bếp ám khói, cái mùi tưởng rất thường như không khí ấy vậy mà khi xa rồi lại thấy nao nao khi bất chợt ngửi thấy ở một nơi nào đó để hoài niệm về cố hương. 

Một buổi chiều nào ấy ở xứ người, trên đường bươn chải kiếm sống, thoảng trong không gian có mùi rơm rạ cháy, nhìn lên mái bếp nhà ai có khói bay lên, lòng chúng ta dậy lên nỗi nhớ quê nhà có mẹ, có em đang thổi cơm chiều, nhìn ngọn lửa chập chờn nhớ người phương xa.

Nông thôn ngày nay không còn như xưa. Người nông dân tiếp nhận nhịp sống vội vã như thị dân. Điện, đường, trường, trạm và những công trình phúc lợi phục vụ dân sinh đã khoác lên làng quê nhịp sống mới. Bếp nhà nhà cũng thay đổi cho phù hợp với thời đại, không những ở nguyên liệu đun bếp mà cả không gian bếp và những tập tục liên quan. 

Đây đó khói bếp không còn hiện hữu trong sinh hoạt bếp núc. Chạnh nghĩ, trăm năm sau nữa khói bếp chiều quê phải chăng chỉ là một hình ảnh được "tiểu thuyết hoá" của người nghệ sĩ trong ý nghĩ của những thế hệ lớn lên trong thời đại công nghiệp hoá toàn diện?!

Con người mất đi ký ức là mất đi chính mình. Ký ức về quê hương để ta biết yêu, biết trân trọng cuộc sống hôm nay được tạo nên từ những năm tháng quê hương ngập tràn khói lửa chiến tranh, những tháng ngày vất vả dài như nỗi đợi chờ của một thời chưa xa. Khói lam chiều ấp ủ mái tranh luôn là biểu trưng của hồn quê, có sức gợi nhớ quê hương mãnh liệt trong ta.

Trần Xuân Thụy