Đứa trẻ có năng khiếu

Branixlav Nusits

Nguyễn Huy Côn dịch

Chính tôi cũng ngạc nhiên về khả năng tiên đoán của mình về nhiều sự việc và hiện tượng. Chẳng hạn như năm tháng sau ngày cưới vợ, tôi biết rằng mình sẽ có con. Thoạt đầu, đứa con trai của tôi có đôi mắt mầu da trời, sau đó trở thành nhiều mầu , mầu xanh lá cây, mầu cánh gián rồi cuối cùng hoàn toàn đen.

Con trai tôi là một đứa trẻ đáng sợ, nó hiếu động một cách kỳ lạ. Chẳng hạn, khi cảm thấy khoái ghê gớm, hắn rứt râu và bứt tóc tôi. Còn tôi, chảy nước mắt vì đau, nhưng cũng đành chịu cho hắn làm việc ấy vì bà nhạc giải thích cho tôi rằng cần phải kiên nhẫn, và người bố phải cảm thấy thích thú khi được con mình vặt râu. Vẫn là bà nhạc tôi nói, để làm cho đứa con bạo ngược vui lòng hơn, chỉ được nhắc lại mỗi một từ : " Rứt, rứt, rứt !"

Thực ra, ban đầu , sự bận rộn là ở nơi người mẹ, nhưng về sau, qua vài năm, đứa con đã lớn thì mọi sự chăm sóc và giáo dục chuyển hết sang người bố, tức là tôi.

Khi tôi nói " chăm sóc", thì điều đó không đơn giản chút nào. Bạn biết đấy, đó là những việc rất cụ thể.

Chừng nào con tôi còn ngang nhiên nhảy vọt qua tường rào nhà khác, thì tôi phải tự an ủi rằng hắn sẽ là Ganibal, và trong tương lai hắn sẽ xẻ qua dãy Anpơ. Chừng nào hắn còn nhẩy phóc qua đầu tôi thì tôi phải tự an ủi rằng hắn là hình ảnh của Milôsa Vôinôvitsa, một diễn viên xiếc nổi tiếng đương thời, người nhảy vọt được qua ba con ngựa với lưỡi gươm rực lửa cháy trên lưng. Chừng nào hắn còn ăn trộm trứng gà nhà hàng xóm, thì tôi phải hy vọng rằng hắn sẽ trở thành Napôlêông, người chinh phục vĩ đại .

Nhưng chẳng bao lâu hắn lại sáng tác ra những trò đùa mà tôi không thể tự an ủi được nữa, vì trong lĩnh vực chính trị cũng như trong lĩnh vực văn hoá tôi không thể tìm được sự so sánh nào thích hợp.

Chẳng hạn, hắn đập vỡ cửa kính nhà hàng xóm. Ngay cả việc đó cũng không hề gì vì có nhiều vĩ nhân thời niên thiếu cũng đã từng làm vỡ kính nhà hàng xóm. Nhưng có một lần hắn lấy cái áo khoác mồi nhất về mùa hè rồi cắt nát ra làm cờ. Dưới lá cờ đó là một đội quân lớn hắn tụ tập được, vây hãm nhà tôi và ra hiệu tấn công. Bất kể là cửa sổ, vườn rau, bất kể là thứ gì khác, đội quân của hắn đánh chiếm pháo đài, và với tư cách là đội quân chiến thắng gây đổ máu thực sự, nên cả đàn gà con bị cắt cổ.

Sự việc này làm tôi quá buồn chán, vì trước tiên tôi là phụ huynh, thứ đến vì tôi là chủ sở hữu của đàn gà con.

Tôi cay đắng kể lại cho vợ tôi nghe, hình như cô ta cũng thấy ngán. Buổi chiều hôm đó, đôi vợ chồng chán ngán này gặp nhau để trao đổi ý kiến xem sao. Vợ tôi thì bảo thằng con trai tôi là một đứa trẻ rất có năng khiếu như bố. Tôi cũng hơi đồng ý nhưng cho rằng đứa con trai năng khiếu của tôi đã thể hiện năng khiếu của nó một cách thái quá, đã tiêu xài khả năng của nó một cách vô bổ, sẽ làm mai một chính tương lai của một con người vĩ đại.

Và tất nhiên là tôi không thể nói rằng tôi rất muốn con tôi mang nhiều tính cách hoang phí và vô bổ cuả người Bắc Xecbi. Đơn giản là vì tôi sợ rằng năng khiếu của hắn phát triển quá mức. Tôi còn đinh ninh rằng nếu hắn rất có khiếu đi nữa thì, một là chẳng bao giờ có thể trở thành ông bộ trưởng, hai là nếu khá hơn thì hắn học cách giả mạo biên lai chứng từ hoặc con dấu , mà nếu trở thành người có chức thì hắn dối trên lừa dưới và tìm lý do xác đáng để bỏ túi tiền thuế của nhà nước, hoặc viết thư tố giác ngưòi quen và bạn bè. Nói tóm lại, hắn sẽ làm như những người có năng khiếu ở Xecbi đã làm. Có lẽ rằng, với những năng khiếu như thế, nó cũng sẽ được bổ nhiệm ngay làm quận trưởng, chủ tịch Hội đồng hoặc nhân viên thu thuế, hoặc người đưa thư hoặc tồi nhất thì cũng là thủ quỹ ở một cơ quan tài chính.Còn tôi thì không thể hài lòng và phản đối tất cả các chức vụ này vì con trai tôi là một đứa trẻ có quá nhiều năng khiếu.

Việc chăm lo cho tương lại của đứa con làm tôi không khi nào yên tâm cả, chẳng phải vì đó là người thân của mình, mà chính vì tôi là bố của đứa trẻ có năng khiếu.Vợ tôi, như mọi đôi vợ chồng chung thuỷ khác phân công cho tôi những việc chăm sóc đó cũng giống như biết bao bà vợ khác phân công cho chồng. Còn đứa con của chúng tôi, rốt cuộc chắc phải từ bỏ cái mộng trở thành Ganibal, Vôinôvitsa hay Napôlêông. Và một ngày nào đó con mèo sẽ bị nhấn chìm; và tôi tin rằng chẳng phải do Ganibal, Vôinôvit hay Napôlêông đã dìm con mèo đi.

Việc chăm lo đến tương lai của đứa con trai buộc tôi phải lưu ý đến lời khuyên của một trong số những nhà sư phạm nổi tiếng nhất, là uỷ viên Hội đồng giáo dục, thành viên chính thức của tất cả các Hội đồng cải tổ trường học, sáng lập viên của nhiều chương trình giáo dục, uỷ viên danh dự của Hội giáo dục trẻ em, và ngoài ra còn là tác giả của các công trình nổi tiếng :

" Mẹ là người giáo dục trẻ em", " Gia đình là người giáo dục trẻ em" (tập I,II,III và chưa kết thúc), " Giáo dục trẻ em và nghĩa vụ công dân" ( bài giảng công cộng); " Sai lầm của cha mẹ"

(với châm ngôn ở ngoài bìa : " Sai lầm của con cái là sai lầm của cha mẹ !"), vân vân.

Hôm qua tôi đã tới gặp nhà sư phạm và rất tiếc là vẫn không gạt đi được những nối băn khoăn có liên quan đến chính vấn đề ông thông báo cho, đó là vấn đề giáo dục trẻ em.

Ông mời tôi ngồi. Nhưng vừa đặt mông xuống ghế tôi đã phải nhổm phắt dậy với tiếng kêu quái gở, tay thì sờ sờ rất bất lịch sự trước bộ mặt của nhà sư phạm.

- ối,ối, ối !một giọng như người bị chọc tiết của nhà sư phạm cũng cất lên và sờ sờ tôi.

- Xin lỗi, trăm ngàn lần xin lỗi ông. Tất cả là do thằng quỷ nhà tôi, cái thằng càn quấy này ! Ông xem, nó đặt kim ở dưới ghế... Nó thường làm như thế, ông thứ lỗi cho...

- Và ông cũng đã từng theo dõi khách khứa của mình nhổm lên khỏi ghế như thế nào ? - tôi hỏi lại, giọng cay độc. Nhưng vì tôi không phải là khách bình thường, mà là người đến xin xỏ nên tôi cũng biết thân mà ngồi yên.

Khi tôi vừa hỏi câu đầu tiên thì ở ngay ở ô kính trên của của đi dẫn sang phòng bên cạnh có cái gì tung toé,tiếp theo là đôi giày vải tương đúng chân tôi.

- Đồ súc sinh, - nhà như phạm kêu lên, mày làm gì thế, quỷ tha ma bắt mày đi !

Một cái đầu trẻ con thò qua ô cửa kính bỏ trống léo nhéo :

- Tôi bắn mẹ vì bà ấy không chịu đưa chìa khoá tủ thức ăn cho tôi.

- ối giời ơi ! Có ngượng mặt không cơ chứ. Mày không biết là tao đang có khách à ?

Đứa trẻ nhìn tôi chòng chọc và bỗng hắn nhăn mặt, cứ như là chính tôi không đưa chìa khoá cho hắn.

Sau một hồi suy nghĩ lung lắm, nhà sư phạm cũng đọc cho tôi một bài giảng quan trọng : nào tôi phải giáo dục con cái như thế nào, tôi cần phải đọc kỹ những vấn đề mà ông đã chỉ ra cặn kẽ trong các công trình của ông, tôi cần phải nhận thấy là mình có lỗi về tất cả những gì đứa con gây ra. Luồn những ngón tay gầy guộc vào mái tóc rối bù, nhà sư phạm vĩ đại nhắc lại bằng giọng xúc động từng lời, từng lời trong châm ngôn ở bìa công trình chí cốt của ông " Sai lầm của con cái là sai lầm của cha mẹ!".

Nhưng vào lúc đó ngoài phố đã vẳng vào tiếng trống của bọn trẻ, và trước của sổ căn phòng có đến năm chục đứa trẻ xếp hàng ngay ngắn cứ như lính. Dẫn đầu là thằng con của nhà sư phạm vĩ đại, giương ngọn cờ làm bằng vải hoa đỏ. (Đúng vào lúc này thì nhà sư phạm phát hiện ra rằng trên cửa sổ thiếu một chiếc rèm). Tên lính nào cũng vác một chiếc gậy trên vai, trên đầu gậy có ve vẩy một tờ giấy hình tam giác.

Nhà sư phạm vĩ đại nhìn ra ngoài cửa sổ; thoạt đầu thì bình thản, rồi mặt bỗng xanh xám ngoẹt như tầu lá , chân tay lẩy bẩy mở ngăn kéo bàn làm việc của mình ra. Khi nhìn thấy ngăn kéo rỗng không thì ông vung tay thảng thốt :

- ối, ông ơi ! ối, ối, ối !

- Vì Chúa, xin ông nói cho biết đã có gì xảy ra ? - tôi hỏi.

- Đi tong hết rồi ! Ông ơi, thế là đi tong hết rồi ! - nhà sư phạm than vãn.- Ròng rã ngày đêm suốt sáu tháng giời của tôi để viết phần bốn của công trình " Gia đình là người giáo dục trẻ em" thế là mất hết. Tôi vừa hoàn thành mười ngày trước đây. Ông biết không, chỉ mới có mười ngày trước đây !...

- Thế thì tốt quá rồi, nhưng tôi chẳng hiểu gì, tại sao ông lại ...

- Thế ông không nhìn thấy những cái mũ giấy kia à ? Cái thằng con chết tiệt của tôi lấy hết bản thảo ở ngăn kéo ra làm mũ cho lính tráng của nó đội đấy...

Nếu con người vốn là không thiện , thì lúc này tôi ở trong số đó, vì trong giây phút ấy tôi đã cười một cách lố bịch. Tôi đã hoàn toàn thoả mãn về cuộc phỏng vấn của mình: thế là chẳng cứ con tôi, mà cả con của nhà sư phạm vĩ đại. Mà nếu tôi không cười thì cũng không thể không nhận xét :

- Thưa giáo sư, quả là cậu con ông cũng là một đứa có năng khiếu. Mai sau, chắc hẳn sẽ trở thành nhà phê bình giỏi và nghiêm khắc; và cái chính, sẽ là người chống đối lại cái lý thuyêt mà hắn đang đội ở trên đầu.

- Đành vậy thôi ! - nhà sư phạm vĩ đại thở dài.- Chắc ông cũng biết rằng : " Dao sắc không gọt được chuôi"

Sau những lời đó, tôi cáo từ ra về, vừa đi vừa ngẫm về châm ngôn " Dao sắc không gọt được chuôi".

Về đến nhà thì tôi được tin mừng : con tôi thoát chết.

Nghe đâu, nó ngã xuông giếng nhưng không việc gì. Người ta bảo rằng nó đẩy thằng bạn xuống giếng nhưng trượt chân ngã theo.

Lạy Chúa cứu thế ! Từ rày phải cẩn thận hơn nữa trước khi đẩy ai xuống giếng để mình không bị ngã theo./.

Nguyễn Huy Côn dịch