Vui buồn đời thợ ảnh

PhầnV

Tôi lập gia đ́nh

Trạch An-Trần Hữu Hội

 

 

 

Tuyền mất cũng đă gần ba năm, nhưng với tôi, chỉ như mới ngày nào!

Sau cải tạo nhiếp ảnh, tôi vào làm cho cửa hàng ảnh. Hàng ngày, tôi lên cửa hàng ảnh ngồi tán linh tinh rồi qua cửa hàng giải khát, uống nước hoặc uống rượu với bạn bè. Cuộc sống của tôi tẻ nhạt và trống trải, ư nghĩ vào lại Sài g̣n thường đến với tôi…

Nhưng gần một tuần nay, những cơn ho thường xuất hiện. ngây ngấy sốt vào buổi chiều…Hôm nay, cũng vào buổi chiều, những cơn ho nhiều hơn, xẩm tôi th́ thấy nhói đau ở vùng ngực. Tôi ngồi chờ cơn đau tức qua di nhưng không thấy giảm mà càng lúc càng đau hơn…Nửa đêm th́ không chịu được nữa, người tôi nóng bừng và rên khe khẽ. Mẹ tôi vào pḥng, sờ lên trán tôi rồi hốt hoảng hỏi:

- Con đau ở đâu?

Tôi vỗ nhè nhẹ vào vùng ngực phải. Mẹ tôi chạy bộ xuống nhà chị tôi, chị chạy lên với cháu gái. Nh́n tôi vă mồ hôi và rên, chị tôi quết định phải đi bệnh viện.

Tôi muốn bảo chị đừng đi nữa, nhưng chị tôi đă báo anh rể đi thuê xe kéo. Nhà tôi đến bệnh viện huyện chỉ gần một cây số, nhưng không có phương tiện ǵ để chuyển đi ngoài xe kéo bằng tay. Loại xe dùng chở đồ đạc, dạo này được dùng vào việc chở gỗ, chở tranh, tre, mây… từ trong rừng về, từ đó chở về các làng lân cận bán cho người ta làm nhà, làm vườn nho…

Anh rể tôi đi thuê xe cả tiếng đồng hồ, hỏi nhiều nơi nhưng xe bận đi chở hết, cuối cùng anh quyết định cơng tôi đi bộ.

- Cậu ráng ôm cổ anh nghe. Ôm cho chặt, anh cơng cậu đi chứ không ở nhà được đâu. Cậu sốt nặng lắm!

Anh tôi xốc tôi lên lưng, tôi níu hai vai anh nhưng anh buộc phải ṿng qua cổ cho chắc chắn, chị tôi chạy theo sau đỡ lưng tôi. Mẹ và cháu gái tôi lấy ít đồ đạc theo sau.

Tôi ráng chịu đau không rên, nhưng tay chân ră rời, nhiều lúc muốn buông tay, may mà gắng gượng đươc đến bệnh viện, quăng đường dài như vô tận!

Bệnh viên hầu như chẳng có thuốc men ǵ, Y tá khám rồi đưa cho tôi một nắm thuốc Nam màu xanh lè. Tôi uống, mong là hạ được cơn sốt bừng bừng nhưng gần sáng mà vẫn như lúc đến bệnh viên! Chị tôi nóng ruột chạy về nhà, t́m tới những con buôn thuốc Tây, hỏi mua thuốc giảm đau và hạ nhiệt, may là có! Tôi bớt sốt và đă bớt đau…Mong trời sáng đễ xin chuyển về bệnh viện tỉnh ở Phan rang. Tội nghiệp mẹ tôi, bà lâm râm cầu khấn cả đêm !

Sáng ra, sau họp giao ban và đọc báo, mới có y tá đến, cũng chỉ cái ống nghe và cái kẹp nhiệt. Mấy viên thuốc hôm qua mua ngoài làm tôi hạ sốt và tỉnh táo hơn. Y tá không cho chuyển viện. bảo là không có ǵ…

Tôi nói với chị là lên gặp Bác sĩ Hưng, giám đốc, nói là tôi bị bệnh đang nằm ở đây. Giám đốc là một bác sĩ quân đội chuyển về, gốc người Hà Nôi, vốn rất văn nghệ, thích thơ văn…Tôi quen nhân chuyến trường THPT tổ chức đêm thơ nguyên tiêu mấy năm trước. Anh rất thích đọc truyện của miền Nam xuất bản trước 75 và sách dịch…Anh ngạc nhiên, rất thích nguồn sách đa dạng và phong phú của miến Nam…Gặp chị tôi, anh xuống ngay giường hỏi han. Sau khi khám lại, anh nghi là viêm phế quản, cho chuyển viện ngay v́ bênh viện huyện không có máy chụp X quang.

Có hai bênh nhân bị sốt rét cũng cần chuyển viện, nhờ vậy Bác sĩ cho một chuyến xe đi 3 bệnh nhân cùng lúc mà thân nhân không phải đóng tiền xăng!

Các bác sĩ tại đây sau khi chụp phổi, xác định tôi bị viêm phổi, chích strepthomycin và uống Tetracilin…Cháu tôi phải chạy ra chợ trời mua từng ngày, v́ bệnh viện không có tiêu chuẩn cho những bệnh nhân không có giấy giới thiệu của cơ quan như tôi!

Nằm tại bệnh viện Phan Rang tám ngày, tôi xin về nhà…những cơn sốt, dau tức không c̣n nhưng tôi gầy xanh và rất yếu! Bạn bè đến thăm đều lắc đầu, hai hốc mặt tôi sâu hoắm! Thế mà trong ṿng chưa đến mười ngày, mẹ tôi bồi bổ cho tôi bằng thịt ḅ tái chanh, nhà không có tiền, mẹ mua xương về lóc thịt vụn, cũng là thịt ḅ…Tôi đă phục hồi, c̣n hồng hào hơn cả trước khi bệnh!

 

                                                          oOo

Một buổi chiều, tôi chợt nhớ hôm nay là ngày 13 tháng 11. sinh nhật lần thứ 30 của ḿnh. Không bạn bè…Tôi pha b́nh trà nóng ra ngồi bên hiên nhà, ôm đàn hát nho nhỏ những bản nhạc yêu thích…

Năm ngoái, Do, bạn thân nhất của tôi, có viết cho tôi nhân ngày sinh thứ 29, bản nhạc “ đêm chưa đầy 30 “. Tôi hát lại mấy lần điệp khúc của bản nhạc, “…đêm chưa đầy ba mươi trời c̣n rực rỡ, ta chưa đầy ba mươi đời c̣n quá trẻ, em đi về trong ta dựng một này mới phiêu bồng…Ơi những thằng đời chưa ba mươi, hăy cùng ta cạn chén hôm nay, ôm nhau cười và ngất ngây say…Quên chuyện cũ đau ḷng…”. Ư bạn tôi muốn nói tới những ngày tù tội của tôi những năm trước!

Đang hát th́ Lam, cô giáo ở trong xă, đạp xe ngang qua, thấy tôi nên ghé vào. Lam có đứa em trai thường chơi với tôi, cậu chàng thích nhạc tiền chiến và đọc truyện… Chúng tôi thường trao đổi cho nhau những cuốn truyện dịch. Có khi những cuốn truyện ấy là của cô chị Giáo viên này. Tôi hỏi:

- Lam đi đâu lạc vào đây vậy?

- Em đi châm cứu cái chân, tinh ghé qua nhà con bạn cuối đường này mượn cuốn sách. Anh về khi nào?

- Mấy tháng rồi, hôm nay sinh nhật của anh. Không có ai buồn quá. Lam ngồi chơi anh hát cho nghe. Em thích bản ǵ nào?

- Anh hát “ Suối mơ” của Văn Cao đi.

Tôi chơi đàn rất tệ, nhưng khá tự tin với giọng hát của ḿnh, nhất là những bản nhạc có âm trầm trầm, ấm áp…

Đoạn điệp khúc Lam cùng hát theo:

“…Tơ đàn chùng theo với tháng năm, rừng c̣n nhớ tới người, trong chiều nào giữa chốn đây hồn cầm lắng tiếng đời…”

Chiều xuống chầm chậm, ngọn núi Vàng trước mặt khuất dần trong vùng tối, hai chúng tôi vẫn ngồi hát say sưa…Lam cũng giống tôi, thích nhạc tiền chiến, Ngô Thụy Miên, Cung Tiến, Văn Cao, Phạm Duy, Đoàn Chuẩn…Lam hát cũng hay, hôm ấy, Lam hát bản “ Tiễn em”, Thơ Cung Trầm Tưởng, Phạm Duy phổ nhạc…và nhiều bản khác, tôi rất thích giọng hát của Lam.

Nhá nhem tối, Lam về…Mấy ngày trước khi rời Sài g̣n trở về quê, tôi đi lùng ở các sạp sách cũ mua một số, Tôi vào t́m cho Lam mượn bản dịch cuốn “ Khải hoàn môn” của Erich Maria Remarque.

Tôi vẫn c̣n yếu, chưa lại sức sau cơn bệnh. Cửa hàng ảnh cũng có cửa hàng trưởng và mấy nhóc xuống thăm mấy lần…

Vài hôm, Lam dến thăm tôi một lần, thường là sau tiết dạy, có khi mang trái cây đến cho tôi, khi th́ hai quả cam, khi th́ dăm trái măng cầu, ổi…

Thấy đă khỏe và cho đỡ trống vắng, buồn, tôi đi làm lại ở cửa hàng ảnh, có một hai dám cưới đến hợp đồng chụp ảnh…Tôi được phân công đi chụp, mệt nhưng cũng vui…Máy, đèn của cửa hàng toàn thuộc đời cũ, hoặc là dùng b́nh Acquy, nếu không th́ 4 viên pin loại lớn, thường gọi là “ pin đại”. Mỗi lần đi chụp h́nh, lỉnh kỉnh như lính đi hành quân !

Gần tết, cháu tôi ở Quăng Trị vào thăm. Cháu muốn làm nghề chụp h́nh ở quê v́ hiện nay ngoài ấy làm nghề này rất khá. Tôi cho cháu bộ máy và đèn mang về từ Sài g̣n. Chỉ cho cháu một ngày về nhiếp ảnh rồi cho cháu chụp thử, tôi lên cửa hàng tráng rọi, ảnh đẹp, tôi yên tâm v́ cháu về ngoài dó không biết hỏi ai. Cháu nói là trước khi vào thăm tôi đă có ư nhờ cậu mua dùm cho máy ảnh, bây giờ có của cậu rồi đem về làm khỏi mua, cháu gởi cho tôi hai chỉ vàng nói là mẹ cho đễ mua máy. Tôi không nhận v́ nghĩ chị cũng khó khăn, nhưng cháu bảo là cậu yên tâm, Ba mẹ nhận nuôi vịt cho HTX, có lúa của HTX phát cho vịt ăn nhưng ḿnh th́ chỉ cho ăn giữa đồng, nhờ vậy nên thừa lúa ra, bán cũng khá tiền. Tôi lấy một chỉ đưa cho mẹ, tôi biết từ hôm đi bệnh viện đến nay mẹ phải vay mượn và mua nợ khá nhiều đễ thuốc men và bồi bổ cho tôi!

 

                                                        oOo

 

Giáng sinh và tết năm đó không có thợ chụp h́nh tự do như những năm trước, không ai dám cầm máy ảnh, sợ bị tịch thu...Cửa hàng ảnh chỉ có hai người, tôi và cửa hàng trưởng, đứng ở hai điểm đông nhất là Suối Thương và Bờ tràn…Hai điểm nảy theo như các bạn làm nghề nói, trước đây th́ rất đông khách, nhưng nay chỉ lác đác vài người đem con đi chơi, ghé chụp một hai kiểu, c̣ lẽ cài tiếng cửa hàng không tạo được niềm tin! Tôi chụp cho có chụp rồi ngồi chơi với khách, cũng là bạn bè đưa con đi chơi tết!

Có mấy hôm Lam cũng đi chơi, chúng tôi ngồi với nhau dưới những lùm cây ven suối, chuyện tṛ…Không đề cập đến t́nh yêu, nhưng chúng tôi đă cảm nhận được t́nh cảm của nhau…

Dạo c̣n ở Sài g̣n, thỉnh thoảng tôi có đi xem phim ở các rạp. Từ ngày về lại quê, lâu lâu có đoàn chiếu phim về chiếu băi, sân banh hoặc hội trường…Tôi ít khi đi xem. Có hôm Lam rũ tôi cùng đi xem, có vé đội chiếu phim mời một số giáo viên, vè dành cho hai người, tôi cùng đi với Lam. Tôi nhớ là phim “ Sonade bên hồ”. Phim được tiếng là hay và lăng mạn, phim t́nh cảm hiếm hoi của ḍng phim xhcn…

Đưa Lam về sau khi xem phim, tôi ṿng tay ôm rồi hôn Lam. Nàng đ̣n nhận đôi môi của tôi như đă từng hôn nhau từ thủa nào…Đêm hôm ấy, tôi nghĩ đến Tuyền, một  thoáng buồn đến trong hồn…Tôi gọi khẽ: Tuyền ơi, nơi cơi xa xăm nào đó, luôn b́nh yên em nhé!

                                                     oOo

Anh chị tôi lâu nay dă có ư muốn vào Long Khánh làm ăn, trước tết, anh rể tôi vào thăm xem xét sinh hoạt trong đó, anh về lại, quyết định vào mua đất làm rẫy…Chị tôi th́ buôn bán ở chợ.  Xem ra cuộc sông có vẽ dễ dàng và khá hơn ở quê. Anh rể nhanh chóng về cắt hộ khẩu, giấy tờ hành chính khó khăn làm anh mất cả mười ngày, lên xă lên huyện…

Cuối cùng cũng được, anh mừng v́ sớm ổn định cho các cháu đi học…Trước ngày vào lại, anh gọi tôi ngồi nói chuyện, anh nói:

 - Mấy hôm nay anh về làm giấy tờ hộ khẩu cậu cũng biết đó, giờ th́ xong xuôi hết rồi, anh vào trong Long Khánh chưa biết khi nào ra lại, một lần đi lần khó. Anh hỏi cậu chuyện này: Cà chục ngày nay, tuy anh không ở nhà thường xuyên nhưng cũng thường thấy, có một cô hay ghé thăm cậu, t́nh t́nh th́ sao tôi không biết, nhưng ngoại h́nh th́ theo anh thấy cũng hay hay, có phải là bồ cậu không? Có phải cô giáo không?

- Dạ, cô ấy là giáo viên, em biết lâu rồi nhưng mới dạo nảy là hay đi lại, mà sao anh?

- Lẽ ra là mai anh vào, nhưng anh bàn với cậu chuyện này…Anh cũng có bàn và thăm ḍ ư mẹ, mẹ cũng thuận ḷng. Nhà ḿnh khó khăn, mẹ th́ giờ chị đi vào trong Nam rồi càng đơn chiếc, nếu cậu bằng ḷng th́ anh ở lại thêm vài hôm, đi thăm nhà người ta, anh c̣n thừa tiền làm một cái lễ đơn sơ gọi là dạm, rồi hỏi cưới ḿnh tùy hoàn cảnh mà tiếp tục. Anh nói thật cậu, anh mà lo được chuyện này th́ công trạng anh với chị trong nhà rất lớn, không có niềm vui nào lúc này làm chị vui hơn! Cậu tính sao?

Tôi lúng túng cười. Lâu nay tôi chưa hề nghĩ là ḿnh lập gia đ́nh khi mà trong tay không có chút ǵ gọi là vật chất cần thiết cho đời sống vợ chồng, thỉnh thoảng gặp bạn bè, cũng cùng lứa độc thân, thường đùa vui với nhau này nọ nhưng trong thâm tâm anh nào cũng nghĩ đến cái nghèo, v́ nghèo mà chưa dám lập gia đ́nh!

- Em cũng chưa hề hỏi ư của Lam và gia đ́nh bên ấy. anh đễ em hỏi lại đă nghe!

- Ừ, anh chờ cậu vài hôm cũng được.

Tối hôm đó, tôi lên nhà rủ Lam đi chơi. Khi tôi nói ra chuyện hôn nhân như ư anh rể tôi, Lam cũng rất bối rối.

- Hay là anh về nhà nói chuyện với mẹ em…

Hai chúng tôi đều đă lớn, so ra với những dôi thanh niên khác th́ hơi muôn khi vào tuổi này mới tính đến chuyện hôn nhân. Lam nhỏ hơn tôi hai tuổi…Mẹ của Lam nói một cách thành thật:

- Ừ, th́ hai con cũng đă lớn, mẹ túy hai con, nếu thương nhau th́ mẹ không cấm cản chi, gia thất yên ổn sớm cũng tốt!

Anh rể tôi vui lắm, anh đưa tiền cho mẹ tôi mua của lễ, gồm: hai kg thít heo, hai chai rượu mía ở cửa hàng và hai gói trà, cũng của htx phân phối…Lễ thăm và luôn cả lễ hỏi chúng tôi đơn sơ như thế. Có lẽ không có cái lễ nào đơn giản hơn, nghèo nàn hơn!

Lam mất cha từ hồi Mậu Thân. Chủ lễ, mẹ Lam nhờ một người cao niên trong làng, Ông Ngoại Lam bị tai biến mấy năm nay, liệt hai tay nhưng vẫn minh mẫn, ngồi trong pḥng chứng kiến cùng mẹ Lam. Phía gia đ́nh tôi có anh rễ. mẹ và tôi…

Tối hôm ấy chúng tôi ngồi bên nhau khá khuya ở hàng hiên nhà Lam. Cả hai đều như nhau, chưa bao giờ h́nh dung được cuộc sống hôn nhân sẽ như thế nào…Cho dù hai nhà nói chuyện đám cưới c̣n tùy hoàn cảnh mà tiến hành sớm hay muộn, nhưng chúng tôi vẫn âu lo nhiều cho cái ngày ấy, cứ tính toán vu vơ như chuyện đă gần kề!

Quá âu lo về chuyện đám cưới bởi cả hai chúng tôi cũng như gia đ́nh hai bên đều nghèo, chắc chắn rằng không thể lo cho đàm cưới của chúng tôi được, phải tự xoay xở thôi. Thấy Lam quá lo, tôi nói liều cho Lam yên tâm:

- Em à, chúng ta cứ xin học giáo lư hôn phối ở giáo xứ. Quan trong nhất là lễ làm phép cưới, bạn bè dự thánh lễ xong ai về nhà đó, khi không thể làm ǵ được th́ ḿnh chỉ làm cái việc cần thiết nhất mà thôi!!!

Lam im lặng, sau này khi đă sống với nhau, sinh đứa con gái đầu ḷng, tôi mới hiểu là Lam đă ước ao một cuộc đưa rước dâu và một tiệc cưới vui vẽ cùng bạn bè biết bao nhiêu!

                                                           oOo

Thời của những đám cưới mang cái tên gọi: “lễ Tuyên Hôn” tức là tuyên bố hôn nhân giữa hai cơ quan hay đoàn thể…với sự chứng kiến của cơ quan, dọn trà, bánh ngọt hay kẹo mua cửa hàng…qua lâu rồi. Tôi cũng không nằm trong biên chế của cơ quan nào, nên một vài mâm cho hai gia đ́nh ngồi với nhau là rất cần thiết. Rồi cũng có những cái may đến bất ngờ làm cho Lam và tôi vui.

Các cô giáo dạy cùng trường với Lam nhiệt t́nh chia sẻ nỗi lo lắng bằng cách cho mượn lương. Phải nh́n nhận là trong hoàn cảnh khó khăn chung, ai cũng cởi mở chận t́nh!

Một hôm Lam khoe với tôi là một chị bạn lớn tuổi, có kinh tế kha khá, cho mượn 60 đồng, Hiệu trưởng cho ứng lương được 26 đồng. Tôi buồn là ḿnh chẳng có đồng nào cho “ngày trọng đại” này. May sao, anh Hưng, bác sĩ giám đốc bệnh viên huyện đến nhà tôi chơi một buổi chiều, Nghe phong phanh rằng tôi sắp lấy vợ, anh hỏi chuyện tôi định tổ chức dám cưới thế nào? Tôi lắc đầu nói là chắc chỉ làm phép ở nhà thờ theo nghi thức tôn giáo thôi! Với một giọng chân thành, anh nói:

- Thà là làm cơ quan rồi đàm cưới tổ chức theo kiểu tuyên hôn. Đằng này chú Sinh làm nghề tự do, bạn bè cũng đông, ráng làm một cài tiệc nho nhỏ cho hai gia đ́nh ngồi với nhau, c̣n bạn bè th́ mồi màng quấy quá, uống vài ly rượu với nhau cho vui chứ im ĺm như chú tính th́ buồn lắm!

Tôi thật t́nh bày tỏ cái ngặt nghèo của ḿnh, anh  nói tiếp:

- Anh vào dây, quen biết chú, biết được nhiều đều về miền Nam trước đây, anh coi chú như em, anh cho chú mượn 100 đồng, phụ với cô ấy mà tính toán.

Tôi tṛn mắt nh́n anh:

- Nghe là anh sắp ra bệnh viện Bạch Mai rồi mà?

- Kỳ rồi bà xă anh vào, cô ấy là bác sĩ khoa sản của bệnh viện, muốn anh về cùng với cô ấy ở Bạch Mai nhưng anh chưa tính, nếu được th́ anh xin chuyển về miền Tây, nơi các tỉnh trước đây anh dóng quân và làm Quân Y ở đó, người dưới đó t́nh cảm lắm… chứ về Hà Nội anh không muốn! mà anh đi th́ chú khỏi trả lại cho anh, lâu lâu anh về Ninh Sơn, chú lo cơm nước, cho anh tá túc vài hôm là được mà!

Hồi mới quen biết anh, tôi rất nghi ngại nhưng rồi dần dần, thấy anh khá chân t́nh, tôi cũng quư mến…Trước đây, anh đang học đại học Y khoa th́ bị gọi đi B. vào chiến trường miền Nam…Sáu năm lăn lộn ở vùng sông nước Cửu Long. Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975 anh được chuyển về Ninh Thuận, Ninh Sơn, làm giám đốc bệnh viện này…

Tôi bảo Lam đưa toàn bộ số tiền của các cô giáo cho mượn, tiền lương ứng trước cho mẹ Lam, lo cho khách lớn tuổi ở nhà Lam. Ở nhà tôi, đă có 100 đồng, có thể tàm tạm cho đám cưới.

Chù hôn hôm ấy là anh bạn vong niên của tôi tên Đăng, anh lùn và đen, người hơi xấu trai nhưng ăn nói rất suôn sẽ chân t́nh, anh rất thương tôi, xem tôi như em ruột, chúng tôi quen biết nhau khi tôi c̣n học lớp 12. là Đại úy, anh đi cải tạo về hai năm nay, làm thợ mộc kiếm sống…Tôi không báo cho các chị ở xa, v́ nghĩ các chị đi lại khó khăn. Sau này tôi bị các anh chị la rầy v́ chuyện này!

        Một anh bạn sành chuyện nấu nướng, t́nh nguyện làm đầu bếp cho đàm cưới của chúng tôi. Với  100 đồng, anh rũ thêm mấy người bạn, lên huyện Bác Ái, một huyện miền núi, mua của người Thượng năm con dê, chở về bằng xe đạp. Anh đă cho chúng tôi một “ tiệc cưới” gọi là “coi được”, với bốn mâm người lớn trong nhà, Thịt dê bốn món và khoảng 70 bạn bè của hai chúng tôi ở ngoài sân, chỉ có rượu và mồi da dê!

        Cận ngày cưới, một người bạn của Lam làm ở cửa hàng thương nghiệp, bày cho Lam làm đơn, mua được 1kg bột ngọt. Lam chia cho hai nhà. Thời này bột ngọt c̣n là hàng cao cấp rất ít khi nêm nấu trong gia đ́nh!

Các bạn của Lam xúm nhau may ao, làm tóc, trang điểm…Một cuộc đưa dâu, cuốc bộ với khá đông bạn bè và tôi, chú rể cũng có áo veston, mượn của bạn bè, mặc cho buổi lễ làm phép cưới ở nhà thờ hôm qua, sánh đôi, tha hồ cho các thợ ảnh, cũng bạn bè t́nh nguyện bấn máy! Xong đám cưới, bạn bè giao cho tôi 8 cuộn phim đen trắng chưa tráng rọi và rất dặc biệt, có dược 7 kiểu h́nh màu…

Có lẽ đám cưới tôi là đám cưới nhiều ảnh nhất trong vùng thời đó! C̣n năm tháng nữa là tôi tṛn 31 tuổi.

 

Trạch An-Trần Hữu Hội

Sai G̣n,  30 tháng VII, năm 2017

 

Kỳ sau:

(Vui buồn đời thợ ảnh:  Phần VI:  Chụp h́nh chui)