Nguyễn Tất Nhiên và Cô Bắc Kỳ

Phan Ni Tấn  

 

 

Tôi c̣n nhớ một ngày đă xa trong quá khứ, cái ngày của 45 năm về trước, tôi đă phổ thành ca khúc từ một bài thơ ngũ ngôn của Nguyễn Tất Nhiên tựa đề  Đám Đông.

                                Cô Bắc kỳ nho nhỏ

                                Tóc "demi garcon"

                                Chiều vui chân đón gió

                                Có thương thầm anh không...

 

Năm 1973, Nguyễn Tất Nhiên làm thơ tặng cô Bắc kỳ nào đó ở Sài G̣n, cùng lúc tôi viết nhạc cho một cô, cũng Bắc kỳ gốc Bùi Chu theo gia đ́nh trôi giạt lên núi rừng cao nguyên đèo heo hút gió Ban Mê Thuột. Tôi không biết người nữ của Nguyễn Tât Nhiên tên ǵ, riêng người tôi tán tụng mang tên Trầm Hương. V́ có cùng một nỗi niềm của con người giũa biển đời hệ lụy, nên khi bắt gặp bài thơ Đám Đông của Nguyễn Tất Nhiên tôi đă phổ nhạc ngay trong niềm hứng khởi, thích thú, và đă hoàn tất trong ṿng một giờ với đầy đủ hợp âm và bè bản đàng hoàng. Bản nhạc phổ này đă được phổ biến vài lần trên đài phát thanh Phật Giáo Ban Mê Thuột, cũng như trên đài Trầm Hương do một số anh em văn nghệ địa phương thành lập.

Một hôm, sau giờ phát thanh thường lệ, anh bạn thơ Đoàn Bằng Hữu, tức Đoàn Văn Khánh cho tôi hay nhạc sĩ Phạm Duy cũng có phổ nhạc bài thơ này, và cũng đă phổ biến trên đài phát thanh Sài G̣n. Nhạc sĩ Phạm Duy, với tôi, là một bậc thầy âm nhạc mà tôi vẫn ngưỡng mộ từ lâu. Đám Đông là một bài thơ hay, lạ, dễ thương, có nhiều nhạc tính; anh Phạm Duy có phổ nhạc cũng là lẽ thường t́nh. (Về sau tôi mới biết bài thơ Đám Đông là một trong loạt thơ của Nguyễn Tất Nhiên được Phạm Duy phổ thành ca khúc góp phần vào phong trào nhạc trẻ đang thịnh hành vào khoảng năm 1970-1973. Cũng bài thơ trên, khi phổ nhạc, anh Phạm Duy và tôi không hẹn đều đổi tựa đề thành Cô Bắc Kỳ Nho Nhỏ). Tới nay, những ca khúc đó vẫn được nhiều người ưa thích. Có điều, đáng tiếc lúc đó tôi không có dịp thưởng thức bản nhạc phổ của Phạm Duy mà anh bạn thơ đă nghe qua nói rất khác làn điệu và cách tiết tấu của tôi. Đó là lẽ đương nhiên. Bù lại, điều làm tôi vui sướng khi t́nh cờ bắt gặp cô Bắc kỳ miền núi của tôi đă hân hoan mở tung mọi cánh cửa nhà ḿnh vào buổi chiều cuối tuần sau khi vặn radio lớn hết cỡ như muốn bà con cḥm xóm cùng thưởng thức bản nhạc phổ Cô Bắc Kỳ Nho Nhỏ của tôi hát về nàng đang phát thanh trên đài.

Nhưng rồi thời buổi chiến tranh, đường binh nghiệp xuôi tôi qua nhiều bước chuyển. Ngày tôi bị thuyên chuyển về một đơn vị xa, hạnh phúc tôi nằm lại phía sau. Rồi cũng như những cuộc t́nh cách trở khác, h́nh ảnh cô Bắc kỳ miền núi cuối cùng như ngọn gió núi thoảng qua, bay đi, rớt xuống, nhạt phai và mất hút trong ḷng. Trong lúc đó, bản nhạc phổ Cô Bắc Kỳ Nho Nhỏ của nhạc sĩ Phạm Duy vẫn vọng âm đâu đó qua băng nhạc hay thấp thoáng trên môi người th́ tôi để cho bản nhạc phổ của tôi ch́m trong tịch lặng.  (Khi viết xuống ḍng này, hôm qua tôi đă cặm cụi ghi lại đây trọn vẹn giai điệu bài ca như một kỷ niệm với đời và với người đă khuất) .

Rồi mất nước. Tôi buông súng, bị bắt đi tù. Đầu năm 1979 trốn về Sài G̣n tôi sống như một thứ tội đồ trôi sông lạc chợ. Cuối năm 79 tôi may mắn vuợt biển tới Thái Lan, sau Nguyễn Tất Nhiên một năm, như tôi được biết sau này.

Tháng 5 năm 1983, ở hải ngoại lần đầu tiên cũng là lần cuối cùng, tôi có dịp liên lạc thư từ với Nguyễn Tất Nhiên. Từ Anaheim, California anh đă mau mắn trả lời. Bằng những nét chữ rơ ràng, ngay ngắn, lời lẽ thân t́nh, tự nhiên, thư của Nguyễn Tất Nhiên không làm tôi nghĩ rằng đây là một nhà thơ ’’khùng khùng điên điên’’ như những lời đồn đại.

     Thăm anh,

     Rất hân hạnh được anh thăm hỏi Ố Như anh nói, khỏi phải rườm rà khách sáo chi, tôi đương nhiên phải biết anh. Mà tôi thuộc loại nói năng loạn xa quen rồi Ố Và như thế anh với tôi, hẳn, sẽ thân.

     Bài hát anh phổ nhạc từ thơ tôi, nếu không có ǵ trở ngại, xin anh gởi sang cho, có dịp, tôi phổ biến bên này...

 

Thư Nguyễn Tất Nhiên viết cho tôi đề ngày 16-5-1983. Vậy mà cho tới trước ngày anh qua đời đă ṛng ră 9 năm trời không hiểu sao, hoặc cái ǵ khiến tôi vẫn không gởi bản nhạc phổ của tôi cho anh.

Bây giờ th́ xong rồi. Bây giờ Nguyễn Tất Nhiên không c̣n ở với chúng ta làm ǵ nữa. Những mối bận tâm, những niềm đau nỗi khổ, những xót xa tủi nhục, những  tĩnh hay điên, ngay cả cơn hạnh phúc nhỏ nhoi tạm bợ trong đời cũng trở nên tầm thường, nhợt nhạt, tẻ ngắt, chẳng c̣n nghĩa lư ǵ đối với Người Thơ. Ngày 3-8-1992, nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên đă tự chấm dứt đời ḿnh tại một chỗ khuất tịch.

Tới bây giờ, tôi vẫn tin rằng những thảm kịch quá khứ cũng như nỗi lao đao cực nhọc thường ngày đọng lại trong Nguyễn Tất Nhiên lâu dần tạo nên sức mạnh vô h́nh kéo anh thoát khỏi sự ràng buộc, câu thúc của thói đời hệ lụy. Nguyễn Tất Nhiên đă vĩnh viễn ĺa bỏ cuộc sống để bước đi thật mau, vươn tay thật xa, vói vào ánh sáng của miền cực lạc miễn viễn để Người Thơ thực sự có được sự b́nh yên, thanh thoát, chân t́nh...

Ở trong nước, năm 1973 tôi nghe danh nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên qua lănh vực báo chí và âm nhạc. Mười năm sau tại hải ngoại, tôi có dịp thư từ với anh.  Vậy mà tới tháng 8 năm 1992 tôi mới thực sự nh́n thấy anh, nh́n thấy h́nh ảnh anh qua báo chí đăng tải sau ngày anh quyên sinh chết tại một ngôi chùa.

Phan Ni Tấn