Bài ca El Cóndor Pasa
Sải cánh thần ưng núi bạt
ngàn
Ngậm ngùi những thế kỷ lầm than
Thực dân bóc lột tham đày đoạ
Nô lệ vùng lên chống bạo tàn
Thành quách bầm gan bày phế
tích
Giống ṇi tím ruột ẩn rừng hoang
Tự Do chim nhớ
bay về tổ
Đế quốc ngàn xưa thuở chói vàng
Thái Huy
Long
*********************************************
Lần đầu tiên tôi được
nghe bài nhạc này là vào 1981 trong
đường hầm
quanh co của building
( Place des Arts ?) tổ chức
Hội Chợ Tết Việt Nam tại Montreal. Tại một góc, hai anh hát
dạo chơi guitar và cầm micro ca bản nhạc bi hùng trầm buồn với sự thu
hút thanh thoát lạ lùng. Tôi dừng lại
rất lâu để thưởng thức và ghi
nhớ. Có cái ǵ đó
trong bản nhạc làm tôi ngơ ngẫn,
miên man nghĩ đến hoàn cảnh mới nhập cư, sau cơn vượt
biển hiểm nguy, mất nhà cửa, mất việc làm và mất
nước, tha hương.
Bận rộn với việc học lại ngành mới và cuộc
sống mới, tôi chỉ thỉnh
thoảng nghe lại bài này
trên TV các lần tổ chức thi hoa hậu hoàn
vũ. H́nh như bài nhạc
này lại cũng hạp với khung cảnh các người đẹp
Nam Mỹ với nét đẹp Âu Tây hoà
lẫn bầu máu nóng đặc
thù Nam Mỹ luôn luôn doạt
các giải cao trong cuộc
thi. Có lẽ v́
melody đầy cuốn
hút.
El Cóndor
Pasa
có nghĩa là the condor passes,
the condor is flying…
condor là loại chim
điêu, thần ưng, rất lớn vùng núi Andes Nam Mỹ sải cánh dài 3 m, nặng 15 Kgs. Chim condor đă là biểu
tượng quốc
gia của nhiều nước dọc vùng núi Andes Nam Mỹ.
Bài được
diễn ca lần đầu tiên năm 1913 tại
“In 1572 the last Inca stronghold was
conquered, and the last ruler, Túpac Amaru, Manco's son, was captured and executed.[17]
This ended resistance to the Spanish conquest under the political authority of
the Inca state.”
“After the fall of the Inca Empire many
aspects of Inca culture were systematically destroyed, including their
sophisticated farming system, known as the vertical archipelago model of agriculture.[18]
Spanish colonial officials used the Inca mita corvée labor
system for colonial aims, sometimes brutally. One member of each family was
forced to work in the gold and silver mines, the foremost of which was the
titanic silver mine at Potosí. When a family member died, which would usually happen
within a year or two, the family would be required to send a replacement.”
Chim Condor bay lượn
trên trời biểu tượng của tự do. Và đă có
rất nhiều
versions của các nước về bài ca. Cả hai nước
Trong phiên bản
lyrics của Paul Simon and Garfunken
th́ thà làm kẻ
khống chế như chim sẻ,
cái búa hơn
là làm kẻ
bị thống trị như con ốc nhỏ bị chim ăn
hay là cái đinh bị búa đập đầu...Nhưng rồi làm kẻ
áp bức măi th́ cũng
ngày đêm lo lắng bị nỗi dậy giết hại hồi nào không
hay th́ làm con ngang bay đó đây là sướng
nhất …. Khi con người được
tự do bay bỗng,
không phải bị gông cùm
bởi một thế lực nào th́ sẽ
được giải
thoát.
Đây là một bản nhạc có tầm
vóc quốc tế tha thiết
nói về bạo lực, đô hộ và nô lệ
của các dân tộc tương
tranh cùng
nỗi buồn ngàn năm không
nguôi khi mất nước.
Tôi rất đau ḷng liên tưởng
đến hiểm hoạ Bắc Thuộc và chỉ cầu mong dân tộc
Việt
Hỡi những ai c̣n tấm
ḷng yêu Tổ Quốc Việt
Mời nghe
Giọng ca điêu luyện và sang trọng của Esther Ofarim:
https://www.youtube.com/watch?v=s3VkW0lQBsA
Sống động và trẻ trung của Gigliola Cinquetti :
https://www.youtube.com/watch?v=vS7uPC_I4E0
Costumes,
condor, instruments and ruins
https://www.youtube.com/watch?v=-V5mpJ8iA38&index=28&list=RDJUjvdNyEwkE
Simon lyrics
https://www.youtube.com/watch?v=c-K_g3dUIR4
Popular Simon
and Garfunkel
https://www.youtube.com/watch?v=QqJvqMeaDtU
Les Rojas
flute performing
Marcha Militar Peruana "El Condor Pasa"
https://www.youtube.com/watch?v=DdDNKbWLFDA&list=RDJUjvdNyEwkE&index=10
Flute
https://www.youtube.com/watch?v=8kQZHYbZkLs&index=11&list=RDJUjvdNyEwkE
Original
https://www.youtube.com/watch?v=m8ffq2kWRgM&list=RDJUjvdNyEwkE&index=14
Nice music:
https://www.youtube.com/watch?v=m8ffq2kWRgM&list=RDJUjvdNyEwkE&index=14